* Δημοσιεύτηκε 16 /12/ 2013 στην "Πρωϊνή" Εφημερίδα της Καβάλας
Στο α΄μέρος
του άρθρου αναφέρθηκα με λίγα λόγια
στην επιτροπεία ανηλίκων ως θεσμό
οικογενειακού δικαίου, στις περιπτώσεις
που ο ανήλικος τίθεται υπό επιτροπεία
και στα όργανα της επιτροπείας (το
δικαστήριο, τον επίτροπο και το εποπτικό
συμβούλιο).
Συνεχίζω
σήμερα το άρθρο με το β΄μέρος του,
απαντώντας στα εύλογα ερωτήματα για
το πότε διορίζεται προσωρινός επίτροπος,
πότε είναι επιτρεπτή η διαβίωση του
ανηλίκου σε τρίτους, πότε διορίζεται
ειδικός επίτροπος, πότε λήγει η επιτροπεία
ανηλίκων, πότε παύει ο επίτροπος και
πότε επέρχεται παραγραφή των αξιώσεων
κατά του επιτρόπου.
3. Πότε διορίζεται
προσωρινός επίτροπος;
Αν για
οποιονδήποτε λόγο δεν διορίστηκε ακόμα
ο επίτροπος ή αυτός που έχει διοριστεί
εμποδίζεται να εκπληρώσει τα καθηκοντά
του, αποποιείται το διορισμό του ή
παραιτείται, ο προϊστάμενος της κοινωνικής
υπηρεσίας παίρνει σε επείγουσες
περιπτώσεις αυτεπαγγέλτως όλα τα
κατάλληλα μέτρα για την προστασία του
προσώπου και της περιουσίας του ανηλίκου.
Αν υπάρχει
επείγουσα ανάγκη να εκπροσωπηθεί ο
ανήλικος σε συγκεκριμένη δικαιοπραξία
ή δίκη, το δικαστήριο με προσωρινή
διαταγή του διορίζει, με αίτηση των
συγγενών ή αυτεπαγγέλτως, προσωρινό
επίτροπο (άρθρο 1601 ΑΚ)
Εν προκειμένω
υφίσταται υποχρέωση των συγγενών του
ανήλικου έως τον τρίτο βαθμό εξ αίματος
ωσότου επιληφθεί, η κοινωνική υπηρεσία,
σε περίπτωση ανάγκης, να μεριμνούν για
το πρόσωπο του και τη συντήρηση της
περιουσίας του.
Είναι δυνατόν
ο επίτροπος να είναι ειδικός και
προσωρινός ταυτόχρονα, όταν παρίσταται
επείγουσα ανάγκη εκπροσωπήσεως κατ΄άρθρα
1627, 1628 ΑΚ. (σύγκρουση συμφερόντων επιτρόπου
και ανηλίκου, κώλυμα επιτρόπου). Διορισμό
προσωρινού ειδικού επιτρόπου συναντάται
σε αγωγή προσβολής πατρότητας ασκούμενη
από το πατέρα. Ο προσωρινός επίτροπος
διορίζεται με προσωρινή διαταγή του
αρμόδιου δικαστηρίου (Ειρηνοδικείου) της συνήθους
διαμονής εκείνου που πρόκειται να τεθεί ή που βρίσκεται σε επιτροπεία. (796 παρ. 1εδ. α` ΚΠολΔ). Η προσωρινή διαταγή του δικαστηρίου,
η οποία αποτελεί ειδικότερη έκφραση
της παροχής δικαστικής προστασίας,
είναι η εκδιδόμενη κατά το άρθρο 781
Κ.Πολ.Δ (Εκούσια δικαιοδοσία), η οποία
εκδίδεται από το δικαστήριο που δικάζει
την αίτηση για τον διορισμό επιτρόπου
σε οποιοδήποτε στάδιο της δικαιοδοσίας,
δηλαδή από την υποβολή της κύριας
αίτησης, έως την έκδοση της επ` αυτής
οριστικής απόφασης . Δεν αποκλείεται ο
κατά τα ανωτέρω επίτροπος να είναι
συγχρόνως και προσωρινώς και ειδικός
με συγκεκριμένη και περιορισμένη
αρμοδιότητα. Η ακολουθητέα διαδικασία
και στον με προσωρινή διαταγή διοριζόμενο
κατά τα ανωτέρω προσωρινό επίτροπο
(ειδικό ή μη) είναι εκείνη της εκούσιας
δικαιοδοσίας και δεν μπορεί να ζητηθεί
τέτοιος διορισμός με τη διαδικασία των
ασφαλιστικών μέτρων.
Η αίτηση ανάκλησης
προσωρινής διαταγής για το διορισμό
προσωρινού επιτρόπου ανηλίκου εκδικάζεται
επίσης κατά τη διαδικασία της εκουσίας
δικαιοδοσίας και όχι κατά τη διαδικασία
των ασφαλιστικών μέτρων ( άρθρο 781 ΚΠολΔ).
‘Ετσι, το δικαστήριο ανακαλεί οποτεδήποτε,
ακόμη και αυτεπαγγέλτως, την προσωρινή
διαταγή του. Η σχετική όμως αίτηση για
την ανάκληση πρέπει να εκδικασθεί κατά
την διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας,
σύμφωνα με την οποία θα εκδικάζονταν
και η κύρια υπόθεση (διορισμός επιτρόπου),
στα πλαίσια της οποίας επιτρέπεται ο
διορισμός προσωρινού επιτρόπου με
προσωρινή διαταγή.
4. Πότε είναι
επιτρεπτή η διαβίωση του ανηλίκου σε
τρίτους;
Με την άδεια
του δικαστηρίου ο επίτροπος μπορεί,
ύστερα από γνωμοδότηση του εποπτικού
συμβουλίου, να εμπιστεύεται τη διαβίωση
και την πραγματική φροντίδα του ανηλίκου
σε κατάλληλη οικογένεια (α ν ά δ ο χ η ο
ι κ ο γ έ ν ε ι α) και, αν δεν βρίσκεται
τέτοια οικογένεια, σε
κατάλληλο
ίδρυμα. Αν το εποπτικό συμβούλιο αρνείται
να γνωμοδοτήσει ή γνωμοδοτεί αρνητικά,
το δικαστήριο μπορεί να αποφασίζει
σχετικά και με μόνη την αίτηση του
επιτρόπου.
Σε περίπτωση
που η σωματική αγωγή ή η πνευματική
ανάπτυξη του ανηλίκου δεν προάγονται
με τις φροντίδες του επιτρόπου το
δικαστήριο έχει τη δυνατότητα ακόμη
και χωρίς αίτηση του επιτρόπου, να
εμπιστευθεί τη διαβίωση και την πραγματική
φροντίδα του ανηλίκου σε οικογένεια ή
σε ίδρυμα, είτε αυτεπαγγέλτως είτε με
αίτηση του αρμόδιου εισαγγελέα ή
οποιουδήποτε άλλου έχει έννομο συμφέρον,
μετά γνώμη του εποπτικού συμβουλίου.
Εν προκειμένω
για την ανάθεση αυτή προηγουμένως
συνεκτιμάται από το δικαστήριο έκθεση
αρμόδιας κοινωνικής υπηρεσίας για το
ήθος, τις βιοτικές συνθήκες και την εν
γένει καταλληλότητα της οικογένειας ή
του ιδρύματος.
5. Πότε διορίζεται
ειδικός επίτροπος;
Ο επίτροπος
δεν μπορεί να εκπροσωπήσει τον ανήλικο
σε δικαιοπραξίες και σε δίκες, όπου τα
συμφέροντα του ανηλίκου συγκρούονται
με τα δικά του ή του συζύγου του ή των
συγγενών του, σε ευθεία γραμμή εξ αίματος
ή εξ Αγχιστείας απεριόριστα και σε
πλάγια γραμμή εξ αίματος έως το δεύτερο
βαθμό. ( Ανικανότητα εκπροσώπησης)
Στην περίπτωση
αυτή όπως και σε κάθε άλλη περίπτωση
κωλύματος, το δικαστήριο διορίζει, με
αίτηση του επιτρόπου ή και αυτεπαγγέλτως
ειδικό επίτροπο. ‘Οταν ο ειδικός
επίτροπος διορίζεται για να αναπληρώσει
τον επίτροπο προσωρινά σε όλα τα έργα
του λόγω κωλύματός του, το δικαστήριο
μπορεί να ορίσει και τη διάρκεια της
ειδικής επιτροπείας. (άρθρο 1627-1628 Α.Κ.)
5. Πότε λήγει
η επιτροπεία ανηλίκων και πότε παύει ο
επίτροπος;
Η επιτροπεία
λήγει με την ενηλικίωση του ανηλίκου ή
το θανατό του.
Το λειτούργημα
του επιτρόπου παύει αυτοδικαίως, αν
αυτός, μετά την έναρξη της επιτροπείας,
χάσει εν όλω ή εν μέρει τη δικαιοπρακτική
του ικανότητα ή τεθεί υπό προσωρινό
δικαστικό συμπαραστάτη. Επίσης, αν
κηρυχθεί σε Αφάνεια ή αν διαταχθεί
δικαστική επιμέλεια των υποθέσεών του,
σύμφωνα με το άρθρο1689".(άρθρο 1650.
Αυτοδίκαιη παύση του επιτρόπου).
Το δικαστήριο
παύει, με αίτηση του εποπτικού συμβουλίου
ή και αυτεπαγγέλτως, τον επίτροπο, όταν
συντρέχει σπουδαίος λόγος, ιδίως αν
κρίνει ότι η συνέχιση της επιτροπείας
του μπορεί να θέσει σε κίνδυνο, λόγω
παραμέλησης των καθηκόντων του ή για
άλλο λόγο, τα συμφέροντα του
ανηλίκου".
("Αρθρο 1651. Παύση με δικαστική απόφαση.
)
6. Πότε επέρχεται
παραγραφή των αξιώσεων κατά του επιτρόπου;
Κάθε αξίωση
κατά του επιτρόπου σχετική με τη διοίκησή
του παραγράφεται πέντε χρόνια μετά τη
λήξη της επιτροπείας ή την παύση του
επιτρόπου. Από την παραγραφή αυτή
εξαιρείται το κατάλοιπο από τη λογοδοσία.
Τέλος ενημερωτικά
να αναφέρω ότι σύμφωνα με τη διάταξη
του άρθρου 1526 Α.Κ. (αναγκαστικού δικαίου),
οι γονείς δεν μπορούν, χωρίς την άδεια
του δικαστηρίου, να επιχειρήσουν στο
όνομα του τέκνου τις πράξεις που
απαγορεύονται και στον επίτροπο ανηλίκου
χωρίς άδεια του δικαστηρίου. Η διάταξη
αναφέρεται σε πράξεις τις οποίες
επιχειρούν οι γονείς ως νόμιμοι
αντιπρόσωποι του τέκνου, όχι υπό άλλη
ιδιότητα ή στο δικό τους όνομα. Οι
πράξεις, τις οποίες οι γονείς δεν μπορούν
να επιχειρήσουν χωρίς άδεια του
δικαστηρίου, περιλαμβάνονται στις
διατάξεις των άρθρων 1624 και 1625 ΑΚ. Η για
τον επίτροπο παράλληλα ισχύουσα
προϋπόθεση της προηγούμενης γνωμοδότησης
του εποπτικού συμβουλίου δεν απαιτείται
εύλογα, όταν επιχειρούνται από τους
γονείς οι αναφερόμενες πράξεις στις
ανωτέρω διατάξεις. Η άδεια του δικαστηρίου
δίνεται αν υπάρχει αναπόφευκτη ανάγκη
ή προφανής ωφέλεια.
Οι πράξεις των
γονέων κατά παράβαση του άρθ. 1526 Α.Κ και
1524 ΑΚ (δωρεές με εξαίρεση τις επιβαλλόμενες
από ιδιαίτερο καθήκον ή από λόγους
ευπρέπειας) είναι άκυρες. Η θεσπιζόμενη
ακυρότητα είναι σχετική, προτεινόμενη
μόνον από τον πατέρα, τη μητέρα, το τέκνο
και τους καθολικούς ή ειδικούς διαδόχους
του, κατά παντός, η δε καλή πίστη του
τρίτου που συναλλάχθηκε με το γονέα δεν
προστατεύεται, εκτός από τις περιπτώσεις
εκείνες όπου η επίκληση της ακυρότητας
παρίσταται ως καταχρηστική.
Συντομογραφίες:
Α.Κ. = Αστικός Κώδικας Κ.Πολ.Δ. = Κώδικας
Πολιτικής Δικονομίας
Γιώργος Γιαγκουδάκης, Δικηγόρος Καβάλας
Διαζύγια - Ποινικά - Ιντερνετ
Για περισσότερες πληροφορίες
σχετικά με το δικηγορικό γραφείο μου
επισκεφθείτε το site μας
