* Δημοσιεύτηκε 10 / 2/2014 στην "Πρωϊνή" Εφημερίδα της Καβάλας
Αγαπητοί Αναγνώστες, συνεχίζοντας με
το β΄μέρος του άρθρου για την εξύβριση
θα μιλήσουμε για την περίπτωση της
απαλλαγής του δράστη της εξύβρισης λόγω
δικαιολογημένης αγανάκτησης, την
απρόκλητη έμπρακτη εξύβριση, την υποβολή
έγκλησης στην εξύβριση, τις προσβολές
τιμής με ομαδικούς χαρακτηρισμούς, τη
δημοσίευση της δικαστικής απόφασης σε
προσβολές τιμής και τέλος επιγραμματικά
τις προσβολές παραπλήσιων εννόμων
αγαθών.
ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΔΡΑΣΤΗ ΕΞΥΒΡΙΣΗΣ ΛΟΓΩ
ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΜΕΝΗΣ ΑΓΑΝΑΚΤΗΣΗΣ Κατά τη
παρ. 3 του άρθρου 361 (εξύβριση) προβλέπεται
ότι: " Η διάταξη της παρ. 3 του άρθρου
308 (δικαιολογημένη αγανάκτηση σε απλή
σωματική βλάβη) έχει και σ` αυτή την
περίπτωση εφαρμογή". Κατά το άρθρο
308 παρ. 3 : " 3. Ο υπαίτιος της πράξης
της παρ. 1 είναι δυνατό να απαλλαγεί από
κάθε ποινή αν παρασύρθηκε στην πράξη
από δικαιολογημένη αγανάκτηση εξαιτίας
μιας αμέσως προηγούμενης πράξης που
τέλεσε ο παθών εναντίον του ή ενώπιόν
του και που ήταν ιδιαίτερα σκληρή ή
βάναυση."
Από το συνδυασμό των διατάξεων των
άρθρων 361 παρ. 3 και 308 παρ. 3 του Π.Κ.,
προκύπτει ότι ο ισχυρισμός του υπαιτίου
της πράξεως της εξυβρίσεως, ότι παρασύρθηκε
στην πράξη από δικαιολογημένη αγανάκτηση
εξαιτίας μιας αμέσως προηγούμενης
πράξης που τέλεσε ο παθών εναντίον του
ή ενώπιόν του και που ήταν ιδιαίτερα
σκληρή ή βάναυση, είναι αυτοτελής, εφόσον
κατά τις διατάξεις αυτές, σε περίπτωση
βασιμότητάς του, είναι δυνατό ο υπαίτιος
να απαλλαγεί από κάθε ποινή.
Επιβάλλεται η πράξη του υπαιτίου να
θεωρηθεί ως απολύτως αναγκαία, η οποία
προκλήθηκε από επιτακτική έκδηλη
κατάσταση αγανακτήσεως και να υπάρχει
χρονική συμβατότητα μεταξύ της
εξυβρίσεως και της λαβούσης χώραν
προηγουμένης συμπεριφοράς του παθόντος,
η οποία να χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερα
σκληρή ή βάναυση, υπό την έννοια της
άκρας σημαντικής προσβολής του προσώπου
του υπαιτίου, η οποία του επιτρέπει να
αμυνθεί χάριν προστασίας της ατομικότητας.
Η σύγκριση των δύο καταστάσεων, ήτοι
της εξυβρίσεως και της υπάρξεως των
όρων της παρ. 3 του άρ. 308 ΠΚ θα λάβει χώραν
από το δικαστήριο, η δε αλληλεπίδραση
εξαρτάται εκ των προβαλλομένων πραγματικών
περιστατικών, η θετική ή αρνητική κρίση
θα θεμελιωθεί σε αποδεκτά γενόμενα
γεγονότα, τα οποία θα αποτελούν βάση
της δικαστικής κρίσεως.
Πρέπει, όμως, οι ισχυρισμοί αυτοί να
προβάλλονται κατά τρόπο σαφή και
ορισμένο, με όλα δηλαδή τα πραγματικά
περιστατικά που είναι αναγκαία για τη
θεμελίωσή τους και δεν αρκεί μόνη η
επίκληση της νομικής διάταξης που τους
προβλέπει ή του χαρακτηρισμού με τον
οποίο είναι γνωστοί στη νομική ορολογία.
Η αόριστη προβολή αυτών δεν υποχρεώνει
το δικαστήριο όχι μόνο να τους απορρίψει
αιτιολογημένα αλλά και να απαντήσει σ`
αυτούς (απόφ. 698/2004 Α.Π., απόφ. 534/1999 Α.Π.)
.
Οι κρίσεις για πράξη "ιδιαίτερα σκληρή
ή βάναυση" και για "δικαιολογημένη
αγανάκτηση" είναι νομικές έννοιες
και συνεπώς υπόκειται σε έλεγχο Α.Π. η
κρίση του δικαστηρίου της ουσίας, που
έκρινε σχετικώς τα πραγματικά περιστατικά
της εκάστοτε υπόθεσης.
ΑΠΡΟΚΛΗΤΗ ΕΜΠΡΑΚΤΗ ΕΞΥΒΡΙΣΗ ΑΡΘ. 361Α
Π.Κ. - ΑΥΤΕΠΑΓΓΕΛΤΗ ΔΙΩΞΗ
Η απρόκλητη έμπρακτη εξύβριση προβλέπεται
με το άρθρο 361Α Π.Κ. που έχει ως εξής:
" 1. Με Φυλάκιση τουλάχιστον τριών
μηνών τιμωρείται η έμπρακτη Εξύβριση
(άρθρο 361 παρ. 1 ), αν έγινε χωρίς πρόκληση
από τον παθόντα.
2. Αν στην πράξη της προηγούμενης
παραγράφου συμμετείχαν δύο ή περισσότεροι,
επιβάλλεται Φυλάκιση τουλάχιστον έξι
μηνών."
Κατά την έννοια της διατάξεως αυτής
απρόκλητη είναι η εξύβριση όταν ο παθών
και ο δράστης δεν είχαν καμία σχέση ή
επαφή προηγουμένως και ο δράστης δεν
είχε κανένα λόγο να στραφεί κατά του
συγκεκριμένου παθόντος, αλλά ενήργησε
με κίνητρο αντικοινωνικά αισθήματα.
Η απρόκλητη έμπρακτη εξύβριση τιμωρείται
βαρύτερα και διώκεται αυτεπάγγελτα
δεδομένου ότι το άρθρο 361 Α δεν αναφέρεται
στο άρθρο 368 παρ.1 ΠΚ, που ορίζονται ρητά
τα κατ΄έγκληση διωκόμενα εγκλήματα
κατά της τιμής.
Έμπρακτη είναι η εξύβριση όταν συνίσταται
σε σωματική συμπεριφορά με την οποία
θίγεται το σώμα του προσβαλλομένου,
αλλά και όταν τελείται με υλική ενέργεια
(όπως η χειρονομία του υπαιτίου που
απευθύνεται κατά του προσώπου ετέρου)
και δείχνει ενέργεια ηθελημένη να
προσβάλλει ή είναι ενδεικτική
αντικειμενικώς εξεταζομένη καταφρονήσεως
που έγινε με γνώση του δράστη ως προς
την υβριστική συμπεριφορά της.
Ακόμη
αντιδιαστέλλεται από την απλή εξύβριση
που προβλέπεται από το άρθρο 361 ΑΚ η
απρόκλητη έμπρακτη εξύβριση που
τιμωρείται κατά τη διάταξη του άρθρου
361 Α ΠΚ και θεσπίσθηκε για να προστατευθεί
το κοινωνικό σύνολο από αιφνίδιες και
άκρως μη συμβατές συμπεριφορές
εκδηλούμενες αυθαίρετα και κατά τρόπο
σοβαρώς επικριτικό, με συνέπεια να
μεταβάλλεται απροσδόκητα η μεταξύ των
προσώπων σχέση με άμεση επιδίωξη την
πάταξη της ατομικής σκληρής εκδήλωσης
του δράστη που γίνεται με έμπρακτη υλική
ενέργεια εναντίον οποιουδήποτε
συμπτωματικού θύματος απροσώπως δηλαδή
κατά του κάθε ανυποψίαστου κοινωνού.
Ακολουθεί ένα απόσπασμα της με αριθμό
1/1999 απόφασης της Ολομέλειας Αρείου
Πάγου που θέτει τα κριτήρια διαφοροποίησης
της απρόκλητης έμπρακτης εξύβρισης από
την κοινή εξύβριση:
"Πράγματι, η "απρόκλητη έμπρακτη
εξύβριση" διαφοροποιείται από την
κοινή εξύβριση του προηγούμενου άρ.
361 παρ. 1 ΠΚ σε τέσσερα σημεία:
1) περιορίζεται στην τέλεση της προσβολής
εμπράκτως,
2) προϋποθέτει ότι η πράξη τελέστηκε
"χωρίς πρόκληση από τον παθόντα",
3) τιμωρείται βαρύτερα και
4) διώκεται αυτεπαγγέλτως, δεδομένου
ότι το άρ. 361Α δεν αναφέρεται στο 368 παρ.
1 ΠΚ.
Τα δύο πρώτα χαρακτηριστικά παραπέμπουν
στην ιδιαίτερη μορφή εξύβρισης που
εμφανίστηκε την ελληνική κοινωνία κατά
τις τελευταίες δεκαετίες, ως εκδήλωση
αντικοινωνικής αυθάδειας και περιφρόνησης
προς όσους είναι εντεταγμένοι σ` αυτήν.
Θύμα των εξυβρίσεων αυτών μπορεί να
είναι οποιοσδήποτε ανεπιλέκτως (ανύποπτος
περαστικός, ανώνυμος διαβάτης, διερχόμενη
γυναίκα κ.λπ.), γι` αυτό και χαρακτηρίζονται
ως πράξεις "χουλιγκανισμού". Δεν
είναι επομένως "απρόκλητη" η
εξύβριση κάθε φορά που το θύμα δεν την
είχε προκαλέσει, αλλά μόνο εκείνη που
τελέστηκε με θύμα άσχετο προς το δράστη
και ανυποψίαστο.
Η εκδοχή αυτή
επιβεβαιώνεται από τις εξής σκέψεις:
α) Οι περιπτώσεις που το θύμα είχε δώσει
συγκεκριμένη αφορμή, με αποτέλεσμα να
έχει έτσι "προκαλέσει" την εις
βάρος του εξύβριση, ρυθμίζονται επαρκώς
από τις διατάξεις για την άμυνα (άρ. 22
ΠΚ) και για την ελαφρυντική περίσταση
του άρ. 83 παρ. 2 περ. γ` ("`... ωθήθηκε στην
πράξη από ανάρμοστη συμπεριφορά του
παθόντος ή παρασύρθηκε από οργή ή βίαιη
θλίψη που προκλήθηκε από άδικη σε βάρος
του πράξη"). Οι διατάξεις αυτές αρκούν
για την ποινική αξιολόγηση της προηγούμενης
"πρόκλησης" από τον παθόντα. ‘Αρα
ο νομοθέτης δεν μπορεί να απέβλεψε σ`
αυτήν. β) Ο νομοθέτης αποχώρισε μια
κατηγορία, την απρόκλητη έμπρακτη
εξύβριση", ενώ η εξύβριση, ως έννοια
γένους, δεν έχει θιγεί και εξακολουθεί
να ρυθμίζεται από τη γενική διάταξη
του άρ. 361 ΠΚ. Αν όμως ως "απρόκλητη"
εκληφθεί κάθε εξύβριση που δεν οφείλεται
σε προηγηθείσα πρόκληση εκ μέρους του
παθόντος, εκτός του ρυθμιστικού πεδίου
του άρ. 361Α θα απέμενε μόνο η προκληθείσα
εξύβριση. Τέτοια εκδοχή, που θα χώριζε
τις εξυβρίσεις σε δύο κατηγορίες, τις
προκληθείσες και τις μη προκληθείσες,
υποβιβάζοντας έτσι τη γενική διάταξη
από έννοια γένους, σε μία μόνο μορφή
(κατηγορία) εξύβρισης, είναι ασυμβίβαστη
προς την παραδεδομένη και ισχύουσα
ρύθμιση της εξύβρισης, και προς την
περιορισμένη νομοθετική πρόθεση, που
ήταν η αντιμετώπιση μόνο των πρόσφατων
τότε αντικοινωνικών εκδηλώσεων
χουλιγκανισμού και όχι η σχέση της
εξύβρισης στα δύο. γ) Με την εκδοχή ότι
ως απρόκλητη νοείται κάθε εξύβριση που
δεν την προκάλεσε το θύμα δεν εξηγείται
γιατί η διάταξη του άρ. 361Α περιορίστηκε
μόνο στην έμπρακτη εξύβριση. Αντίθετα,
κατά την ορθή ως άνω έννοια παρέχεται
πλήρης εξήγηση, ήτοι ότι οι πράξεις
χουλιγκανισμού εκδηλώνονται εμπράκτως.
δ) Η εκδοχή ότι ως απρόκλητη πρέπει να
νοηθεί η μη προκληθείσα από τον επώνυμο παθόντα
δεν παρέχει εξήγηση γιατί ο νόμος δεν
απαιτεί στις περιπτώσεις αυτές έγκλησή
του.
Αντίθετα αν γίνει δεκτό ότι ως
απρόκλητη νοείται ή σε βάρος συμπτωματικού
θύματος εξύβριση, η αυτεπάγγελτη δίωξη
είναι εύλογη, διότι πρόκειται για
αντικοινωνική εκδήλωση, που στρέφεται
κατά του οποιουδήποτε απροσώπως, κατά
του ανυποψίαστου κοινωνού, ενδιαφέρει
επομένως όχι τόσο το συμπτωματικό θύμα
όσο γενικότερα την έννομη τάξη."
Επίσης στην ίδια απόφαση αναφέρεται
σε άλλο σημείο: “Η απρόκλητη έμπρακτη
εξύβριση αφορά συγκεκριμένη μορφή
εγκληματικότητας, που χαρακτηρίζεται
"χουλιγκανισμός", αποτελεί δε
εκδήλωση επιθετικότητας ως αυτοσκοπού
και προϋποθέτει την ανυπαρξία συνδέσεως
του δράστη με τον παθόντα”. Η διάκριση
της από τη κοινή εξύβριση έχει σημασία
και στο αυτόφωρο, όπου δεν χρειάζεται
προηγούμενη έγκληση από το θύμα της
εξύβρισης, ως αυτεπάγγελτα διωκόμενο
έγκλημα.
ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΚΑΤΑ ΚΑΝΟΝΑ Η ΕΓΚΛΗΣΗ
ΕΞΥΒΡΙΣΗΣ ΓΙΑ ΑΣΚΗΣΗ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΩΞΗΣ
Είναι απαραίτητη κατά κανόνα η έγκληση
στην εξύβριση κατά το άρθρο 368 ΠΚ. παρ.
1, που έχει ως ακολούθως:
" 1. Στις περιπτώσεις των άρθρων
361, 362, 363, 364 και 365 η ποινική δίωξη ασκείται
μόνο ύστερα από έγκληση.
"Αν ο παθών είναι αστυνομικός,
λιμενικός, πυροσβεστικός και υγειονομικός
υπάλληλος και η πράξη συνέβη κατά την
εκτέλεση της υπηρεσίας του από πρόσωπο
που ενήργησε με καλυμμένα ή αλλοιωμένα
τα χαρακτηριστικά αυτού, η ποινική δίωξη
στην περίπτωση του άρθρου 361 ασκείται
αυτεπάγγελτα."
Κατά την παρ. 3 του ίδιου άρθρου : " 3.
Αν ο παθών είναι δημόσιος υπάλληλος
και η πράξη συνέβη κατά την εκτέλεση
της υπηρεσίας του ή για λόγους σχετικούς
με την εκτέλεσή της, έχουν επίσης
δικαίωμα να υποβάλουν έγκληση η
προϊσταμένη του αρχή και ο αρμόδιος
υπουργός."
Από τα ανωτέρω με εξαίρεση το εδ. β' της
παρ. 1 του άρθρου 361 και της απρόκλητης
έμπρακτης εξύβρισης (αυτεπάγγελτη
ποινική δίωξη) η εξύβριση διώκεται
κατ΄έγκληση.
ΠΡΟΣΒΟΛΕΣ ΤΙΜΗΣ ΜΕ ΟΜΑΔΙΚΟΥΣ
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΥΣ
Παθητικό υποκείμενο των εγκλημάτων της
απλής και συκοφαντικής δυσφήμισης, αλλά
και της εξύβρισης είναι το υπό την έννοια
του άρθρου 34 Α.Κ. φυσικό πρόσωπο, το οποίο
προσβάλλεται
στην τιμή και την υπόληψη του, δια των
τρόπων που αναφέρονται στις διατάξεις
των άρθρων 362, 363 και 361 Π.Κ.. Εκ τούτου
προκύπτει ότι τα νομικά πρόσωπα ή οι
ομάδες φυσικών προσώπων που δεν αποτελούν
κατά το νόμο νομική προσωπικότητα, δεν
μπορούν να είναι υποκείμενα των ως άνω
εγκλημάτων, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά
στο νόμο. Δεν αποκλείεται όμως η προσβολή
της τιμής των μελών νομικού προσώπου
με ομαδικό χαρακτηρισμό, εφόσον σ` αυτόν
είναι καταληπτά τα φυσικά πρόσωπα, κατά
των οποίων στρέφεται η υβριστική εν
γένει
εκδήλωση γιατί στην περίπτωση αυτή η
καταφρονητική συμπεριφορά του δράστη,
με τη συνδρομή και των λοιπών στα άνω
άρθρα του ΠΚ προϋποθέσεων, στρέφεται
κατ` αυτών των φυσικών προσώπων που
περιλαμβάνονται στην ομάδα ως ατόμων
πλέον στην κοινωνία. (Απόφ. 1801 / 2008 Α.Π.)
Είναι νοητή και η συλλογική εξύβριση,
αν με ομαδικό χαρακτηρισμό προσβάλλονται
τα κατ` ιδίαν μέλη ολότητας και ο κύκλος
των προσώπων, κατά τις περιστάσεις,
οριοθετείται σαφώς και η ένταξή τους
είναι αναμφίβολη.
Ο καθορισμός του προσώπου που προσβάλλεται
είναι απαραίτητη διότι τα εγκλήματα
κατά της τιμής διώκονται κατ΄ έγκληση.
Στη πράξη δημιουργεί ιδιαίτερα ζητήματα
η προσβολή της τιμής ενός προσώπου με
ομαδικό χαρακτηρισμό και η οριοθέτηση
της ομάδας που αφορούν οι ομαδικοί
χαρακτηρισμοί.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 369
ΠΚ
Σύμφωνα με το άρθρο 369 Π.Κ. σε περιπτώσεις
εξύβρισης, δυσφήμησης, δυσφήμησης
ανώνυμης εταιρίας, προσβολής μνήμης
νεκρού εφαρμόζεται η παρ. 3 του άρθρο
229 Π.Κ.
(Ψευδής καταμήνυση) " 3. Το δικαστήριο
με αίτηση του παθόντος μπορεί να
του επιτρέψει να δημοσιεύσει την απόφαση
με έξοδα του καταδικασμένου." Το
άρθρο 369 Π.Κ. έχει ως εξής:
1. Η παρ. 3 του άρθρου 229 έχει
εφαρμογή και στις περιπτώσεις των
άρθρων 361, 362, 363, 364 και 365 υπέρ εκείνου
που υπέβαλε την έγκληση ’ η προθεσμία
για τη δημοσίευση της απόφασης αρχίζει
από την επίδοσή της σ` αυτόν. Αν η πράξη
τελέστηκε με δημοσίευμα στον τύπο, η
δημοσίευση πρέπει να γίνει με την
καταχώριση σε εφημερίδα τουλάχιστον
του σκεπτικού και διατακτικού της
απόφασης.
2. Ο εκδότης της εφημερίδας ή
του περιοδικού όπου καταχωρίστηκε
το δημοσίευμα που προκάλεσε την
καταδίκη, οφείλει να καταχωρήσει στο
έντυπό του ολόκληρη την απόφαση μέσα
σε οκτώ ημέρες αφότου του επιδόθηκε
στην ίδια θέση και με τα ίδια στοιχεία,
όπως καταχωρίστηκε και το υβριστικό
δημοσίευμα αλλιώς υποβάλλεται σε
Φυλάκιση μέχρι ενός έτους ή σε χρηματική
ποινή."
ΠΡΟΣΒΟΛΕΣ ΠΑΡΑΠΛΗΣΙΩΝ ΕΝΝΟΜΩΝ ΑΓΑΘΩΝ
Κλείνοντας το κεφάλαιο με τα εγκλήματα
κατά της τιμής να αναφέρουμε επιγραμματικά
ότι στο 21ο Κεφάλαιο Ποινικού Κώδικα
περιέχονται και δύο άλλα εγκλήματα
(πλημμελήματα) που αφορούν παραπλήσια
αγαθά με τα εγκλήματα της τιμής. Είναι
η Δυσφήμηση ανώνυμης εταιρείας ( άρθρο
364 Π.Κ.) που τιμωρείται με φυλάκιση και
η Προσβολή της μνήμης του νεκρού (άρθρο
365 Π.Κ.), που τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι
έξι μηνών.
Το επόμενο Σάββατο θα μπορέσετε να
διαβάσετε ένα ακόμη ενδιαφέρον νομικό
θέμα. Καλή βδομάδα.
Συντομογραφίες:
Π.Κ. = Ποινικός Κώδικας Α.Π.= Άρειος
Πάγος
Γιώργος Π. Γιαγκουδάκης, Δικηγόρος Καβάλας
Διαζύγια - Ποινικά - Ιντερνετ
Για περισσότερες πληροφορίες
σχετικά με το δικηγορικό γραφείο μου
επισκεφθείτε το site μας
*Υ.Γ.: Στείλε το σχόλιο σου, κάνε LIKE και γράψου στη mailing list. Ευχαριστώ.
Σχετικές αναζητήσεις: εξύβριση, εγκλήματα κατά της τιμής, κατηγορίες εξύβρισης, ΠΡΟΝΟΜΙΟΥΧΑ ΜΟΡΦΗ ΕΞΥΒΡΙΣΗΣ ΑΡΘ. 361 ΠΑΡ. 2 Π.Κ, ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΒΟΛΕΣ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ, άρση άδικου χαρακτήρα εξύβρισης,εξύβριση
μηνυση για εξυβριση ποινες, εγκληση,ερώτηση σχετικά με μηνυση για εξυβριση,μηνυση διαδικασια,διαδικασια μηνυσης για εξυβριση, προθεσμια, πκ,μηνυση για εξυβριση υποδειγμα,ποινη,πως κανω μηνυση,έργω εξυβριση,αυτοφωρο,μηνυση για εξυβριση ανηλικου,ποινη για εξυβριση αστυνομικου,εξυβριση θειων,μηνυση για εξυβριση μεσω facebook, δικαιολογημενη αγανακτηση, ποινικος κωδικας,καταγγελια, αυτοφωρο,αγωγη για εξυβριση,ποινες για εξυβριση,μηνυση κοστος,μου εκαναν μηνυση,εγκληση για εξυβριση,ερώτηση σχετικά με μηνυση,εξυβριση θειων, προθεσμια,εξυβριση μεσω μηνυματων, εισαγγελικη παραγγελια,εξυβριση νεκρου
