* Δημοσιεύτηκε 8 /3/ 2014 στην "Πρωϊνή" Εφημερίδα της Καβάλας
Σε προηγούμενα άρθρα μιλήσαμε για το
έγκλημα της κλοπής και της υπεξαίρεσης.
Σήμερα θα αναφερθούμε στη ληστεία, ένα
σοβαρό έγκλημα, που είναι κακούργημα.
Συμπεριλαμβάνεται και η ληστεία στο
23ο Κεφάλαιο του Ποινικού Κώδικα με το
τίτλο εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας.
Για την καλύτερη ανάγνωσή σας το κείμενο
που ακολουθεί χωρίζεται σε μικρές
ενότητες.
ΑΡΘΡΟ 380 Π.Κ. ΛΗΣΤΕΙΑ
Η ληστεία προβλέπεται στο Ποινικό Κώδικα
στο άρθρο 380 το οποίο προστατεύει κυρίως
την ιδιοκτησία όταν προσβάλλεται από
το δράστη που χρησιμοποιεί ως μέσο τη
προσβολή της προσωπικής ελευθερίας.
Είναι έγκλημα σύνθετο, αποτελούμενο
από την αντικειμενική υπόσταση της
κλοπής και της παράνομης βίας, η οποία,
ως μέσον, άγει στην ικανοποίηση του
σκοπού.
Σύμφωνα με το άρθρο 380 Π.Κ. :
"1. ‘Οποιος με σωματική βία εναντίον
προσώπου ή με απειλές ενωμένες με
επικείμενο κίνδυνο σώματος ή ζωής,
αφαιρεί από άλλον ξένο (ολικά ή εν μέρει)
κινητό πράγμα ή τον εξαναγκάζει να του
το παραδώσει για να το ιδιοποιηθεί
παρανόμως, τιμωρείται με Κάθειρξη.
«Αν ο υπαίτιος της πράξεως αυτής ενήργησε
με καλυμμένα ή αλλοιωμένα τα χαρακτηριστικά
του προσώπου του ή αν έφερε πολεμικό
τυφέκιο ή πυροβόλο όπλο που φέρει
φυσίγγιο των 40
χιλιοστών και άνω ή πολυβόλο ή υποπολυβόλο
ή χειροβομβίδα ή εκρηκτικό μηχανισμό
ή βαρύ
όπλο ή όπλο πυροβολικού, τιμωρείται με
κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών.»
(*Το δεύτερο εδάφιο της παρ.1 προστέθηκε
με το άρθρο 25 παρ.4 Ν.3772/2009,ΦΕΚ Α 112 και
αντικαταστάθηκε ως άνω με το άρθρο 72
παρ.1 Ν.4139/2013,ΦΕΚ Α 74/20.3.2013.)
«2. Αν από την πράξη προήλθε ο θάνατος
κάποιου προσώπου ή βαριά σωματική βλάβη
ή αν η
πράξη εκτελέστηκε με ιδιαίτερη σκληρότητα
εναντίον προσώπου ή αν ο δράστης έκανε
χρήση πολεμικού τυφεκίου ή πυροβόλου
όπλου που φέρει φυσίγγιο των 40 χιλιοστών
και άνω ή πολυβόλου ή υποπολυβόλου ή
χειροβομβίδας ή εκρηκτικού μηχανισμού
ή βαρέως όπλου ή όπλου πυροβολικού,
επιβάλλεται ισόβια κάθειρξη.»
(* Η παρ. 2 αντικαταστάθηκε ως άνω με το
άρθρο 72 παρ.2 Ν.4139/2013, ΦΕΚ Α 74/20.3.2013.)
3. Οι ίδιες ποινές (παρ. 1 και 2)
επιβάλλονται σ` εκείνον που καταλήφθηκε
επ` αυτοφώρω να κλέβει και μεταχειρίζεται
σωματική βία εναντίον προσώπου ή απειλές
ενωμένες με επικείμενον κίνδυνο σώματος
ή ζωής για να διατηρήσει το κλοπιμαίο."
ΜΟΡΦΕΣ ΛΗΣΤΕΙΑΣ ΚΑΤ΄ ΑΡΘΡΟ 380 Π.Κ.
Οι μορφές της ληστείας είναι τρεις (3):
1. Ληστεία εν στενή εννοία (άρθ. 380 παρ. 1
περ. α), άσκηση βίας ή απειλής και αφαίρεση
ξένου (ολικά ή μερικά) κινητού πράγματος
από τον δράστη.
Το δεύτερο εδάφιο άρθ. 380 παρ. 1 ΠΚ.
εξαιτίας των ειδικών περιστάσεων που
συντρέχουν αποτελεί διακεκριμένη
περίπτωση, που τιμωρείται αυστηρότερα
με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών.
2. ληστρική εκβίαση (άρθ. 380 παρ. 1 περ. β),
άσκηση βίας ή απειλής από το δράστη με
την οποία το θύμα εξαναγκάζεται να
παραδώσει το πράγμα στο δράστη.
3. ληστρική κλοπή (άρθ. 380 παρ. 3 ), κατάληψη
επ` αυτοφώρω του δράστη κατά το χρόνο
κλοπής και χρήσης βίας ή απειλής για
διατήρηση του κλοπιμαίου.
Η παράφραφος 2 του άρθρου 380 Π.Κ. προβλέπει
διακεκριμένη περίπτωση ληστείας με
επιβολή ισόβιας κάθειρξης στο δράστη
ληστείας από την οποία:
α. επήλθε θάνατος προσώπου ή βαριά
σωματική βλάβη. Απαιτείται δόλος ως
προς το βασικό έγκλημα και αμέλεια ως
προς το αποτέλεσμα του θανάτου ή βαριάς
σωματικής βλάβης του θύματος (εφαρμογή
άρθ. 29 Π.Κ.) ή
β. αν η ληστεία εκτελέστηκε με ιδιαίτερη
σκληρότητα εναντίον προσώπου. Ιδιαίτερη
σκληρότητα του δράστη είναι αυτή που
προέρχεται από ανέλεγκτη και στερημένη
οποιουδήποτε ανθρωπίνου αισθήματος
ενέργεια ή
γ. αν ο δράστης για τη ληστεία έκανε
χρήση πολεμικού τυφεκίου ή πυροβόλου
όπλου που φέρει φυσίγγιο των 40 χιλιοστών
και άνω ή πολυβόλου ή υποπολυβόλου ή
χειροβομβίδας ή εκρηκτικού μηχανισμού
ή βαρέως όπλου ή όπλου πυροβολικού.
ΠΟΤΕ ΣΤΟΙΧΕΙΟΘΕΤΕΙΤΑΙ ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΤΗΣ
ΛΗΣΤΕΙΑΣ
Από τις ανωτέρω διατάξεις προκύπτει
ότι για τη στοιχειοθέτηση του σύνθετου
εγκλήματος της ληστείας, με το οποίο
προσβάλλεται τόσο η προσωπική ελευθερία
όσο και η ατομική ιδιοκτησία, εμπεριέχοντας
στην αντικειμενική υπόσταση του στοιχεία
της αντικειμενικής υποστάσεως των
εγκλημάτων της παράνομης βίας και της
κλοπής, απαιτείται είτε άσκηση σωματικής
βίας, με φυσική δύναμη και ενέργεια ή
με μέσα υπνωτικά ή ναρκωτικά ή άλλα
ανάλογα περιαγωγή του θύματος σε
κατάσταση αναισθησίας ή ανικανότητας
προς αντίσταση, χωρίς να είναι απαραίτητη
η συνείδηση του θύματος για την ασκούμενη
βία, είτε απειλές ενωμένες με επικείμενο
κίνδυνο του σώματος ή της ζωής, δηλαδή
ψυχολογική βία, που επιδιώκει την κάμψη
της προσωπικής αυτενέργειας για να
καταστεί δυνατή η αφαίρεση του ξένου
κινητού πράγματος.
Αν με την παράνομη βία εξουδετερώνεται
πλήρως κάθε προβαλλόμενη ή αναφερόμενη
αντίσταση του θύματος, τότε με την
αφαίρεση (κλοπή) του κινητού πράγματος
συντελείται η αντικειμενική υπόσταση
της κυρίως ληστείας (παρ, 1 περ. α` άρ.
380), ενώ αυθύπαρκτη αντικειμενική υπόσταση
της ληστείας (ληστρική εκβίαση της παρ.
1 περ. β` του άρ. 380) υφίσταται όταν με
παράνομη βία το θύμα εξαναγκάζεται στην
παράδοση του κινητού πράγματος.
Το έγκλημα της παράνομης βίας είναι
υπαλλακτικώς μικτό και, επομένως, είτε
ως παράνομη βία, είτε ως απειλές ενωμένες
με επικείμενο κίνδυνο του σώματος ή της
ζωής, εφόσον συνδυάζεται με κλοπή,
πραγματώνεται η αντικειμενική υπόσταση
ενός και του αυτού εγκλήματος της
ληστείας, του οποίου η παράνομη βία
αποτελεί το ένα συνθετικό στοιχείο.
Είναι αδιάφορο δε για την πλήρωση της
αντικειμενικής υποστάσεως της ληστείας
το αν εκδηλώθηκε αντίσταση του θύματος
ή, απλώς, με το ενδεχόμενο εκδηλώσεως
της, ασκήθηκε εναντίον του παράνομη
βία, ούτε αν αυτή ήταν πρόσφορη, αρκεί
ότι, κατά την αντίληψη του δράστη, ήταν
κατάλληλη για την επιτυχία της κλοπής.
Σωματική βία είναι εκείνη που επιδρά
κατά τρόπο άμεσο στο σώμα του εξαναγκαζόμενου
και υπερνικά την προβαλλόμενη ή
αναμενόμενη αντίσταση του (καταναγκασμός).
Η επενέργεια επί του σώματος μπορεί να
είναι υλική δύναμη, μυική, μηχανική
ακόμη νοείται και με τη χρήση ναρκωτικών,
υπνωτικών ή άλλων αναλόγων μέσων με
περιαγωγή άλλου σε κατάσταση αναισθησίας
ή ανικανότητας για αντίσταση (άρθ. 13
περ. δ Π.Κ.).
Σωματική βία δεν είναι απλά κακοποίηση
του σώματος, αλλά επενέργεια επ΄αυτού
για εκμαίευση ορισμένης κίνησης ή
αδράνεια του εξαναγκαζόμενου. Είναι
μέσο προς σκοπό. Διαφορετικά αν δεν
υπάρχει σκοπός εξαναγκασμού σε ορισμένη
συμπεριφορά με τη κακοποίηση του σώματος
έχουμε βιαιοπραγία και όχι σωματική
βία. Η βία λαμβάνεται υπόψιν όταν
απευθύνεται κατά προσώπου, ενώ κατά
πράγματος μόνον αν συνάπτεται αναγκαία
μετά του προσώπου. Η σωματική βία μπορεί
να αφορά και άλλο πρόσωπο από αυτό του
παθόντος. Αρκεί ο δράστης να ήθελε να
χρησιμοποιήσει βία που κατά την αντίληψή
του ήταν κατάλληλη για να πετύχει την
αφαίρεση του πράγματος. Η σωματική βία
διακρίνεται σε φυσική και ψυχολογική.
Υποκειμενικώς απαιτείται δόλος που
περιλαμβάνει τα στοιχεία της κλοπής
(άρθ. 372 Π.Κ.) και την χρήση βίας ή απειλής
προς αφαίρεση του πράγματος. Αν η ληστεία
τελείται με την άσκηση σωματικής βίας,
δεν απαιτείται να προκαλείται επικείμεvoς
κίνδυνος σώματος ή ζωής.
Επικείμενος είναι ο κίνδυνος, όταν
εξαγγέλλεται η άμεση πραγματοποίηση
του απειλούμενου κακού. Η απειλή μπορεί
να εκδηλώνεται εγγράφως ή προφορικώς
ή και να προκύπτει από συγκεκριμένη
συμπεριφορά του δράστη.
Είναι αδιάφορο δε για την πλήρωση της
αντικειμενικής υποστάσεως της ληστείας,
το αν εκδηλώθηκε αντίσταση του θύματος
ή απλώς με το ενδεχόμενο εκδηλώσεώς της
ασκήθηκε εναντίον του παράνομη βία,
ούτε αν αυτή ήταν πρόσφορη, αρκεί ότι
κατά την αντίληψη του δράστη, ήταν
κατάλληλη για την επιτυχία της κλοπής.
Πρέπει να υπάρχει σχέση μέσου προς σκοπό
μεταξύ βίας ή απειλής και αφαίρεσης στη
ληστεία.
Στην περίπτωση που κατά την τέλεση της
ληστείας επέρχεται θάνατος προσώπου,
εν προκειμένω του προσώπου από το οποίο
αφαιρούνται ξένα (ολικά ή μερικά) κινητά
πράγματα με σκοπό την παράνομη ιδιοποίηση
και ο εξαναγκασμός για την κάμψη της
αντίστασης και παράδοση ή αφαίρεση των
κινητών γίνεται με πρόκληση θανάτου
του παθόντος εφ` όσον ο δράστης ενεργεί
με δόλο ως προς το βαρύτερο αποτέλεσμα
της ανθρωποκτονίας τελούνται δυο
εγκλήματα, δηλαδή η ληστεία (χωρίς την
επιβαρυντική περίσταση όμως) και η
ανθρωποκτονία .
Όταν με σκοπό τη ληστεία κάμπτεται
βιαίως η βούληση του θύματος με την
άσκηση σωματικής βίας εναντίον του που
φθάνει στον έσχατο βαθμό της με την από
πρόθεση θανάτωσή του και επακολουθεί
η σε άμεσο σύνδεσμο με τη θανάτωση
αφαίρεση των πραγμάτων υπάρχει αληθινή
συρροή των εγκλημάτων της ανθρωποκτονίας
από πρόθεση και της ληστείας.
Όταν η θανάτωση του θύματος περιλαμβάνεται
στο δόλο του δράστη και έγινε προς τον
σκοπό αφαιρέσεως των κινητών πραγμάτων
που ανήκουν στο θύμα και η αφαίρεση
αυτών συνδέεται αμέσως με την θανάτωση,
ήτοι η θανάτωση έγινε με σκοπό τη ληστεία
και επακολουθεί η σε άμεσο σύνδεσμο με
τη θανάτωση αφαίρεση των πραγμάτων,
υπάρχει αληθινή συρροή των εγκλημάτων
ληστείας και ανθρωποκτονίας με πρόθεση.
Η
διαφορά από τη ληστεία εν στενή εννοία
είναι ότι στη ληστρική εκβίαση το θύμα
παραδίδει στο δράστη το πράγμα κάτω
από τη πίεση βίας ή απειλής και δεν το
αφαιρεί ο δράστης.
Με την παρ.2 του άνω άρθρου 380 Π.Κ, αν από
την πράξη προήλθε ο θάνατος ή βαριά
σωματική βλάβη του θύματος, επιβάλλεται
ισόβια κάθειρξη. Από την τελευταία
διάταξη προκύπτει ότι ληστεία, που
τελείται με δόλο, τιμωρείται βαρύτερα,
αν από τη ληστεία επέλθει το πρόσθετο
βαρύτερο αποτέλεσμα του θανάτου ή της
βαριάς σωματικής βλάβης του ληστευθέντος
θύματος, η ευθύνη του δράστη θεμελιώνεται
μόνον αν ο θάνατος ή η βαριά σωματική
βλάβη μπορούν να αποδοθούν σε αμέλεια
του δράστη, κατά την έννοια του άρθρου
29 ΠΚ. Συντρέχει δε η άνω περίπτωση και
όταν το απειλούμενο θύμα της ληστείας,
υποχωρώντας ή υπό την σωματική βία του
δράστη πέφτει και θανατώνεται ή υφίσταται
βαριά σωματική βλάβη, όχι όμως όταν
υφίσταται απλώς ατύχημα, χωρίς έμμεση
επενέργεια αμέλεια του δράστη, ως προς
το άνω επελθόν αποτέλεσμα.
Τη συνέχεια του θέματος αυτού μπορείτε
να διαβάσετε για ενημέρωσή σας την
ερχόμενη Δευτέρα. Στο β΄μέρος του άρθρου
που αφορά την ληστεία θα μιλήσουμε
ειδικότερα για μία από τις μορφές
ληστείας και συγκεκριμένα τη ληστρική
κλοπή, για την συναυτουργία και απόπειρα
της ληστείας. Καλό Σαββατοκύριακο σε
όλους.
Συντομογραφίες: Π.Κ. = Ποινικός Κώδικας
(συνεχίζεται με το β΄μέρος)
Γιώργος Π. Γιαγκουδάκης, Δικηγόρος Καβάλας
Διαζύγια - Ποινικά - Ιντερνετ
Για περισσότερες πληροφορίες
σχετικά με το δικηγορικό γραφείο μου
επισκεφθείτε το site μας
