Πως με τα ελαφρυντικά μπορεί να μειωθεί η ποινή του κατηγορουμένου; (Μέρος Α΄)

* Δημοσιεύτηκε  2/8 /2014  στην "Πρωϊνή" Εφημερίδα της Καβάλας

Ο Ποινικός Κώδικας προβλέπει ενδεικτικώς στο άρθρο 84 τις ελαφρυντικές περιστάσεις, που όταν συντρέχουν και αναγνωρισθούν από το δικαστήριο μειώνουν την ποινή του κατηγορουμένου κατά το μέτρο του άρθ. 83 Π.Κ., για το οποίο θα μιλήσουμε παρακάτω.

Συγκεκριμένα στη παρ. 2 του άρθ. 84 Π.Κ ορίζεται ότι:

"2. Ελαφρυντικές περιστάσεις θεωρούνται ιδίως: α) το ότι ο υπαίτιος έζησε ως το χρόνο που έγινε το έγκλημα έντιμη, ατομική, οικογενειακή, επαγγελματική και γενικά κοινωνική ζωή, β) το ότι στην πράξη του ωθήθηκε από όχι ταπεινά αίτια ή από μεγάλη ένδεια ή διατελώντας υπό την επίδραση σοβαρής απειλής ή υπό την επιβολή του προσώπου στο οποίο αυτός οφείλει υπακοή ή με το οποίο βρίσκεται σε σχέση εξάρτησης, γ) το ότι στην πράξη του ωθήθηκε από ανάρμοστη συμπεριφορά του παθόντος ή παρασύρθηκε από οργή ή βίαιη θλίψη που του προκάλεσε άδικη εναντίον του πράξη δ) το ότι επέδειξε ειλικρινή μετάνοια και επιδίωξε να άρει ή να μειώσει τις συνέπειες της πράξης του και ε) το ότι ο υπαίτιος συμπεριφέρθηκε καλά για σχετικά μεγάλο διάστημα μετά την πράξη του."

Η ενδεικτική απαρίθμηση των περιπτώσεων αυτών προκύπτει από τη λέξη "ιδίως" που χρησιμοποιείται στη παρ. 2 του άνω άρθρου στη φράση: "Ελαφρυντικές περιστάσεις θεωρούνται ιδίως:..". Έτσι ελαφρυντικές περιστάσεις μπορούν να αποτελέσουν και άλλες περιστάσεις, όπως έξαψη ζηλοτυπίας, λόγοι τιμής, οικονομικές περιπέτειες, ο σεβασμός, η τοπική συνήθεια και γενικά περιστάσεις σχετιζόμενες με την προσωπικότητα του δράστη ή το τρόπο τέλεσης του εγκλήματος. Δυνατότητα αναλογικής εφαρμογής του άρθ. 84 υπάρχει και στο ψυχικό βρασμό στη τέλεση κάθε εγκλήματος πέραν της ανθρωποκτονίας εκ προθέσεως, στη κατάσταση ανάγκης άρθ. 32 Π.Κ. πχ. για στενότατο φίλο. Επίσης στη περίπτωση σύγκρουσης καθηκόντων.

Το λευκό ποινικό μητρώο δεν αποδεικνύει τον έντιμο βίο, αφού μπορεί βαριά εγκλήματα να παραγράφησαν ή αμνηστεύθηκαν. Από την άλλη πλευρά η τέλεση ελαφριών εγκλημάτων εκ δόλου ή από αμέλεια δεν αποκλείει από μόνη της το στοιχείο του έντιμου βίου. Η κρίση για τον έντιμο βίο θα πρέπει να στηρίζεται σε θετικά στοιχεία. Δεν αρκεί η συνήθης ανθρώπινη συμπεριφορά (δημιουργία οικογένειας, άσκηση επαγγέλματος για βιοπορισμό), αλλά απαιτείται θετική και επωφελής για την κοινωνία δράση και συμπεριφορά.

Πρέπει να εκτίθενται συγκεκριμένα (θετικά) περιστατικά έντιμης ζωής και μάλιστα σε όλους τους τομείς συμπεριφοράς, που ορίζονται στη περίπτωση α της παρ.2 του άρθρου 84 Π.Κ. Δηλαδή δεν αρκεί για να στοιχειοθετηθεί η προαναφερόμενη ελαφρυντική περίσταση, ούτε το λευκό ποινικό μητρώο του κατηγορουμένου, ούτε η απουσία επίμεμπτης δραστηριότητας μέχρι την τέλεση της πράξης, ούτε η μέχρι τότε συνήθης συμπεριφορά με τη δημιουργία οικογένειας και την άσκηση επαγγέλματος, αλλά απαιτείται θετική και επωφελής για την κοινωνία δράση και συμπεριφορά.

Μη ταπεινά αίτια είναι εκείνα που δεν είναι αντίθετα με την κοινή περί ηθικής ή κοινωνικής τάξης συνείδηση και δεν μαρτυρούν διαστροφή χαρακτήρα ή κακοβουλία του δράστη ή και διεφθαρμένο άτομο. Μεγάλη ένδεια νοείται ως ελαφρυντική περίσταση σε εγκλήματα ιδιοκτησίας ή περιουσίας.

Ανάρμοστη συμπεριφορά είναι η συμπεριφορά εκείνη που ωθεί στο έγκλημα ως αντίδραση και δεν απέχει πολύ χρονικά από την πράξη π.χ. χειρονομίες ή εκφράσεις άκρως προσβλητικές.

Η οργή και η θλίψη δεν σημαίνει διατάραξη των ψυχικών λειτουργιών, ώστε να αχθεί ο δράστης σε κατάσταση βρασμού ψυχικής ορμής.

Ειλικρινής μετάνοια είναι η έμπρακτη μείζονος εντάσεως πραγματική μετάνοια. Η καλή διαγωγή πρέπει να αποδεικνύεται από θετικά στοιχεία και να διαρκεί μεγάλο χρόνο μετά την πράξη.

Πρέπει η έμπρακτη μετάνοια "όχι μόνο να είναι ειλικρινής, αλλά και να εκδηλώνεται εμπράκτως, δηλ. να συνδυάζεται με συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά, τα οποία μαρτυρούν ότι ο κατηγορούμενος επιζήτησε να άρει ή να μειώσει τις συνέπειες της πράξης του , ειλικρινά και όχι προσχηματικά. Δεν αρκεί η απλή συγνώμη, δηλαδή η ενδιάθετη και δυσδιάγνωστη στάση και τάση της μετάνοιας και μεταμέλειας πρέπει να υλοποιείται σε ειδικές και συγκεκριμένες πράξεις που υποδηλώνουν την αυθόρμητη μεταβολή και` μετάλλαξη στον ψυχισμό του κατηγορουμένου.

Τη μείωση της ποινής ορίζει το άρθρο 83 Π.Κ (ελαττωμένη ποινή) στο οποίο παραπέμπει η διάταξη του άρθρου 84 και το οποίο προβλέπει κατά περίπτωση επιβολή ελαττωμένης ποινής: " 'Οπου στο γενικό μέρος προβλέπεται ποινή ελαττωμένη χωρίς κανένα άλλο προσδιορισμό, η ποινή που πρέπει να επιβληθεί επιμετρείται ως εξής: α) Αντί για την ποινή του θανάτου ή της ισόβιας Κάθειρξης επιβάλλεται πρόσκαιρη Κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών β) αντί για την ποινή της Κάθειρξης πάνω από δέκα ετών επιβάλλεται Κάθειρξη έως δώδεκα ετών ή Φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών γ) αντί για την ποινή της Κάθειρξης έως δέκα ετών επιβάλλεται Κάθειρξη έως έξι ετών ή Φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους δ) σε κάθε άλλη περίπτωση, ο δικαστής μειώνει την ποινή ελεύθερα έως το ελάχιστο όριο του είδους της ποινής ε) εάν ο νόμος προβλέπει αθροιστικά ποινή στερητική της ελευθερίας και ποινή χρηματική, μπορεί να επιβληθεί και μόνο αυτή η τελευταία. -"Η ποινή του θανάτου καταργείται." (ν. 2172/1993) -  Καλό μήνα.

Γιώργος Π. Γιαγκουδάκης, Δικηγόρος Καβάλας

Διαζύγια - Ποινικά - Ιντερνετ

Για περισσότερες πληροφορίες 

σχετικά με το δικηγορικό γραφείο μου

επισκεφθείτε το site μας

kavala-lawyer.blogspot.gr

giagkoud@yahoo.com