Διατροφή για παρελθόντα χρόνο δεν οφείλεται παρά μόνο από την υπερημερία.
Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1498 ΑΚ διατροφή για παρελθόντα χρόνο δεν οφείλεται παρά μόνο από την υπερημερία, που επέρχεται (ενεργοποίηση αξίωσης διατροφής) με μόνη την όχληση του υποχρέου, χωρίς δηλ. να είναι αναγκαία η υπαιτιότητα του υπόχρεου για διατροφή. Και αυτό, γιατί ανάγκες παρελθόντος χρόνου, είτε ικανοποιήθηκαν είτε όχι, δεν συνιστούν, ήδη, ανάγκες, αφού παρήλθαν, ούτε νοείται, πλέον, ικανοποίηση αυτών.
Η διάταξη, όμως, του άρθρου 1498 ΑΚ είναι ενδοτικού δικαίου, γι` αυτό η συμφωνία για καταβολή διατροφής ακόμα και αν αφορά παρελθόντα χρόνο (χωρίς να υπάρχει υπερημερία) είναι έγκυρη. Η υπερημερία του οφειλέτη επέρχεται με δικαστική (έγερση αγωγής ή αίτησης ασφαλιστικών μέτρων) ή εξώδικη όχληση του εκ μέρους του δικαιούχου δανειστού (άρθ. 340 ΑΚ), καθιστάμενη ενεργή την απαίτηση για διατροφή. 'Οταν πρόκειται για οφειλή διαδοχικών παροχών, όπως στη διατροφή, η όχληση για αυτές μπορεί να γίνει είτε για το σύνολο των μελλουσών παροχών, είτε για το συγκεκριμένο μέρος τους, δηλαδή για παροχές ορισμένου χρόνου. Αρκεί δε η όχληση χωρίς να ερευνάται περαιτέρω η τυχόν υπαιτιότητα περί αυτού ή μη του υπόχρεου, επί συμβατικής δε διατροφής δεν απαιτείται όχληση, διότι, στη ρύθμιση αυτή, συνυπάρχει και η όχληση. Η ύπαρξη του στοιχείου της υπαιτιότητας δημιουργεί υποχρέωση αποζημίωσης του δικαιούχου επιπλέον για τη ζημία της καθυστέρησης και τόκους υπερημερίας από το ληξιπρόθεμο κάθε περιοδικής παροχής.
Η όχληση απαιτείται, γιατί δεν πρέπει ο υπόχρεος να αιφνιδιάζεται και να εξαναγκάζεται να πληρώσει εκ των υστέρων αθροιστικά τη διατροφή, την οποία εφόσον δεν ζητήθηκε έγκαιρα δεν μπορούσε να προβλέψει και αφότου πάντως ο υπόχρεος καταστεί υπερήμερος κατά την παραπάνω έννοια, ενέχεται εφεξής στην παροχή της διατροφής και αν ακόμα ο δικαιούχος κατά το διάστημα της υπερημερίας κατόρθωσε να διατραφεί με δικά του μέσα ή με δωρεές τρίτων.
Η όχληση για την καταβολή της διατροφής πρέπει να είναι σε κάθε περίπτωση ακριβής, ορισμένη και σαφής κατά το περιεχόμενο της, υπό την έννοια ότι πρέπει να προκύπτουν απ` αυτήν, εκτός των άλλων, το είδος και η ακριβής ποσότητα της διατροφής. Η αόριστη όχληση δεν επιφέρει υπερημερία του υπόχρεου. Δεν απαιτείται όχληση εάν για την εκπλήρωση της παροχής έχει συμφωνηθεί (ρητώς ή σιωπηρώς) ορισμένη ημέρα, οπότε ο οφειλέτης γίνεται υπερήμερος με μόνη την παρέλευση της ημέρας αυτής (άρθ. 341 ΑΚ), χωρίς εκπλήρωση της παροχής καθώς και όταν η όχληση είναι αδύνατη ή άσκοπη ή περιττή λόγω π.χ. της σαφώς αρνητικής στάσεως του οφειλέτη. Ετσι, ο οφειλέτης και χωρίς όχληση του δανειστή γίνεται υπερήμερος, αν δήλωσε «σαφώς και κατηγορηματικώς» ότι δεν έχει σκοπό να εκπληρώσει την παροχή. Η όχληση, όπως και τα πραγματικά περιστατικά, από τα οποία προκύπτει το περιττό ή άσκοπο της οχλήσεως, αποτελούν στοιχεία της αγωγής, όταν ζητείται διατροφή για το παρελθόν (6692/2011 ΕΦ ΑΘ). Απλή υπόμνηση προς τον υπόχρεο ότι οφείλει διατροφή και γενικά δήλωση του δικαιούχου σχετικά με την αξίωση του για διατροφή, δεν αποτελεί νόμιμη όχληση.
Εξάλλου η κατά τα άρθρα 294, 295§1 και 297 παραίτηση του ενάγοντος από το δικόγραφο της αγωγής ή του αιτούντος από το δικόγραφο της αίτησης ασφαλιστικών μέτρων που έχει ως αποτέλεσμα ότι η αγωγή και η αίτηση θεωρούνται ως μη ασκηθείσες, συνεπάγεται την ανατροπή εξυπαρχής μόνο των αποτελεσμάτων που επήλθαν με και από την άσκηση της, δεν αφορά όμως και την επίδοσή της κατά το μέτρο που η επίδοση αυτή έχει χαρακτήρα όχλησης (αρθρ. 340 ΑΚ) δημιουργικής υπερημερίας του οφειλέτη και εντεύθεν και οφειλής για τόκους κατά το άρθρο 345 ΑΚ .
Το άρθρο 1498 Αστικού Κώδικα δεν εφαρμόζεται σε περίπτωση οφειλόμενης διατροφής εξαιτίας αδικήματος (άρθ. 928 Α.Κ.) καθώς και σε υποχρέωση διατροφής που πηγάζει από σύμβαση ή μονομερή δικαιοπραξία.
(Πηγή νομολογίας: 6692/2011 ΕΦ ΑΘ, 6/2011 ΜΠΡ ΡΟΔ (ΑΣΦ) , 5878/2010 ΕΦ ΑΘ , 399/2009 ΕΦ ΔΩΔ)
