* Δημοσιεύτηκε το Μάρτιο του 2014 στην "Πρωινή" εφημερίδα της Καβάλας
Στο πρώτο μέρος του άρθρου αναφερθήκαμε για τον ορισμό και τα στοιχεία του εγκλήματος της προσβολής γενετήσιας αξιοπρέπειας άρθ. 337 Π.Κ., τις προσβολές γενετήσιας αξιοπρέπειας με παθόν ανήλικο και επίσης για τη προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας στον εργασιακό χώρο ή κατά την αναζήτηση εργασίας (σεξουαλική παρενόχληση).
Σήμερα συνεχίζουμε για να ολοκληρώσουμε το θέμα και θα μιλήσουμε ακόμη για το πότε απαιτείται έγκληση για άσκηση ποινικής δίωξης, ποια η σχέση του εγκλήματος προσβολής γενετήσιας αξιοπρέπειας με την εξύβριση, πότε υπάρχει απόπειρα του εγκλήματος αυτού, τα σχετικά άρθρα για τη ψυχοδιαγνωστική εξέταση δράστη και θύματος, για τη προστασία ιδιωτικής ζωής ανηλίκου και επιπλέον για το πότε διατάσσεται δίκη κεκλεισμένων των θυρών.
ΠΟΤΕ ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ΕΓΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΩΞΗΣ
Στη περίπτωση της παραγράφου 5 του άρθ. 337 Π.Κ. (σεξουαλική παρεχόχληση σε εργασιακό χώρο ή κατά την αναζήτηση εργασίας η αξιόποινη πράξη διώκεται κατ΄ έγκληση. Με έγκληση διώκεται και η πράξη στη περίπτωση της παρ. 1 του άρθ. 337 Π.Κ. σύμφωνα με το άρθρο 344 Π.Κ. που έχει ως εξής:
"Στις περιπτώσεις των άρθρων 337 παράγραφος 1 και 341 για την ποινική δίωξη απαιτείται έγκληση." Στις λοιπές περιπτώσεις εφαρμόζεται ο κανόνας της αυτεπάγγελτης δίωξης του εγκλήματος αυτού.
ΣΧΕΣΗ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ ΠΡΟΣΒΟΛΗΣ ΓΕΝΕΤΗΣΙΑΣ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΞΥΒΡΙΣΗΣ
Στν εξύβριση κατά τη διάταξη του άρθρου 361 παρ.1 του ΠΚ, όποιος, εκτός από τις περιπτώσεις της δυσφήμησης (άρθρα 362 και 363) προσβάλλει την τιμή άλλου με λόγο ή με έργο ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρις ενός έτους ή και με χρηματική ποινή. Η ανωτέρω διάταξη συρρέει φαινομενικά κατ` ιδέαν με εκείνη του άρθρου 337 παρ.1 του Π.Κ. η οποία υπερισχύει με βάση την αρχή της ειδικότητας, αν όμως ασκήθηκε ποινική δίωξη για το έγκλημα του άρθρου 337 παρ. 1 του Π.Κ. και τα περιστατικά που έγιναν δεκτά από το δικαστήριο δεν στοιχειοθετούν την αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος αυτού, αλλά του εγκλήματος του άρθρου 361 παρ. 1, είναι επιτρεπτή η μεταβολή της κατηγορίας.
Ο χαρακτηρισμός των "άσεμνων" εν γένει ενεργειών (δηλαδή ασελγείς πράξεις, ασελγείς χειρονομίες ή προτάσεις, ακόλαστες πράξεις) ως έργω εξυβρίσεων συγχωρείται μόνον σε εξαιρετικές περιπτώσεις που η κρίσιμη ενέργεια, πέρα από την υποτίμηση του παθόντα ως "κοινής προσωπικότητας", που εμπεριέχεται λογικά κατ` ανάγκη σε κάθε γενετήσια προσβολή (γι` αυτό και απορροφάται), συνιστά αντικειμενικά και υποκειμενικά σαφή μείωση του status τιμής του. Κατ` εξαίρεση αυτό συμβαίνει στις περιπτώσεις που ο δράστης εμφορείται επιπροσθέτως από την βούληση να δείξει καταφρόνηση του θύματος ως προσώπου. - 1140/1995 ΠΛΗΜΜ ΑΘ
ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ ΠΡΟΣΒΟΛΗΣ ΓΕΝΕΤΗΣΙΑΣ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑΣ
Κατά δε την διάταξη του άρθρου 42 παρ. 1 Π.Κ., απόπειρα είναι η μετά από απόφαση του δράστη προς εκτέλεση ορισμένου κακουργήματος η πλημμελήματος ενέργεια του προς πραγμάτωση της αντικειμενικής υποστάσεως του εγκλήματος, που αποφάσισε αλλά από οποιονδήποτε λόγο (είτε από τύχη), δεν έφθασε στην τέλεσή του.
Συστατικά στοιχεία συνεπώς της απόπειρας είναι τα εξής: α) απόφαση προς εκτέλεση κακουργήματος η πλημμελήματος, δηλαδή δόλος τελέσεως του εγκλήματος, β) πράξη (ενέργεια) που περιέχει αρχή εκτέλεσης της πραγμάτωσης αυτού και γ) μη πλήρης πραγμάτωση της αντικειμενικής υπόστασης του εγκλήματος. Ουσιώδες πρόβλημα απετέλεσε ο καθορισμός επακριβώς της έννοιας του πιό πάνω β` στοιχείου και συγκεκριμένα της αρχής εκτελέσεως της αντικειμενικής υποστάσεως του εγκλήματος.
Ως αρχή εκτελέσεως της πράξεως εγκλήματος θεωρείται εκείνη με την οποία αρχίζει να πραγματώνεται η αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος, καθώς και εκείνη, η οποία τελεί σε τέτοια συνάφεια προς το έγκλημα, ώστε κατά την φυσική των πραγμάτων αντίληψη, να θεωρείται μέρος αυτής. Κατά τη νομολογία υφίσταται αρχή εκτέλεσης της πράξης του δράστη με την οποία αρχίζει η πραγμάτωση της αντικειμενικής υπόστασης του εγκλήματος που αν δεν ανακοπεί οδηγεί στην πραγμάτωση του ή τελεί σε αναγκαία ή άμεση σχέση προς αυτήν ώστε, κατά την κοινή αντίληψη να θεωρείται τμήμα της. -185/1997 ΠΛΗΜΜ ΑΘ.
Η δε παραπομπή του κατηγορουμένου για το έγκλημα της απόπειρας προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας, ενώ η δίωξη αφορά τελειωμένο έγκλημα αποτελεί δικονομικά επιτρεπτή βελτίωση κατηγορίας, όταν τα πραγματικά περιστατικά που στοιχειοθετούν το έγκλημα σε απόπειρα αποτελούν μέρος των πραγματικών περιστατικών του τελειωμένου εγκλήματος και εμπίπτουν στο αντικείμενο της ποινικής δίκης και συνεπώς εντάσσονται στο πεδίο του ερευνητικού έργου της δικαστικής αρχής.
ΔΙΑΤΑΞΗ ΓΙΑ ΤΗ ΨΥΧΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΔΡΑΣΤΗ ΚΑΙ ΘΥΜΑΤΟΣ
Κατά το άρθρο 352 Α Π.Κ. προβλέπεται η ψυχοδιαγνωστική εξέταση και θεραπεία του δράστη και του θύματος εγκλημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας και της οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής.
"1. ‘Οταν το θύμα είναι ανήλικο, ο ύποπτος ή κατηγορούμενος για εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και εγκλήματα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής, του κεφαλαίου 19 του Ποινικού Κώδικα, υποβάλλεται σε διαγνωστική εξέταση της ψυχογενετήσιας κατάστασης του. Η εξέταση αυτή διατάσσεται μόνον εφόσον συναινεί ο καθ` ου αφορά αυτή κατά την προδικασία από τον αρμόδιο εισαγγελέα ή, αν διενεργείται τακτική ανάκριση, από τον αρμόδιο ανακριτή και κατά την κύρια διαδικασία από το δικαστήριο.
2. Αν κάποιος καταδικασθεί για έγκλημα που αναφέρεται στην προηγούμενη παράγραφο, το δικαστήριο υπό την προϋπόθεση της παραγράφου 1 μπορεί να διατάξει και την παρακολούθηση προγράμματος ψυχογενετήσιας θεραπείας του, η οποία εκτελείται κατά το χρόνο έκτισης της ποινής ή ανεξάρτητα από αυτήν.
"Στα προγράμματα αυτά συμμετέχουν και οι διωκόμενοι ή οι υπόδικοι, εφόσον συναινούν, χωρίς η συμμετοχή τους αυτή να επηρεάζει το δικαίωμα της υπεράσπισης και το τεκμήριο της αθωότητας." (* Το δεύτερο εδάφιο της παρ.2 προστέθηκε με το άρθρ.5 παρ.3 Ν.3727/2008, ΦΕΚ Α 257/18.12.2008.)
3. Σε ειδική εξέταση της ψυχικής και σωματικής κατάστασης του υποβάλλεται και το ανήλικο θύμα των πράξεων της παραγράφου 1, προκειμένου να κριθεί αν έχει ανάγκη θεραπείας. Η θεραπεία του ανηλίκου θύματος διατάσσεται κατά την προδικασία από τον αρμόδιο εισαγγελέα ή, αν διενεργείται τακτική ανάκριση, από τον αρμόδιο ανακριτή και κατά την κύρια διαδικασία από το δικαστήριο.
4. Αν κριθεί αναγκαίο για την προστασία του ανηλίκου θύματος, ο εισαγγελέας, ο ανακριτής ή το δικαστήριο διατάσσει την απομάκρυνση του δράστη από το περιβάλλον του θύματος ή την απομάκρυνση του θύματος και την προσωρινή διαμονή του σε προστατευμένο περιβάλλον, καθώς και την απαγόρευση της μεταξύ δράστη και θύματος επικοινωνίας.
5. Με διάταγμα, που θα εκδοθεί κατόπιν προτάσεως των Υπουργών Δικαιοσύνης και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης εντός έξι μηνών από την έκδοση του παρόντος νόμου, θα καθορισθούν οι λεπτομέρειες της διαγνωστικής εξέτασης και της θεραπείας του θύματος και του υπόπτου ή του κατηγορουμένου." (* Το άρθρο 352Α προστέθηκε με την παρ.11 άρθρου δεύτερου Ν.3625/2007, ΦΕΚ Α 290/24.12.2007.")
ΔΙΑΤΑΞΗ ΓΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΙΔΙΩΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ ΑΝΗΛΙΚΟΥ
Για την προστασία της ιδιωτικής ζωής του ανήλικου θύματος σε εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής ο νομοθέτης τιμωρεί με το άρθρο 352Β όποιον "από την καταγγελία πράξης που υπάγεται στα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής έως την έκδοση αμετάκλητης απόφασης, δημοσιοποιεί με οποιονδήποτε τρόπο περιστατικά που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην αποκάλυψη της ταυτότητας του ανήλικου θύματος, τιμωρείται με Φυλάκιση μέχρι δύο ετών."
(* Το άρθρο 352Β προστέθηκε με την παρ.12 άρθρου δεύτερου Ν.3625/2007, ΦΕΚ Α 290/24.12.2007.)
ΠΟΤΕ ΔΙΑΤΑΣΣΕΤΑΙ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΚΕΚΛΕΙΣΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΘΥΡΩΝ
Με το άρθρο 330 Κ.Π.Δ. προβλέπεται η διεξαγωγή δίκης εγκλημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας και οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής κεκλεισμένων των θυρών προκειμένου να αποφευχθεί ιδιαίτερη ψυχική ταλαιπωρία ή διασυρμό του θύματος και μάλιστα ανηλίκου, αν κριθεί από το δικαστήριο ότι η δημοσιότητα της συνεδρίασης είναι επιβλαβής στα χρηστά ήθη ή συντρέχουν ειδικοί λόγοι να προστατευθεί ο ιδιωτικός ή οικογενειακός βίος των διαδίκων. Το άρθρο αυτό έχει ως εξής:
"1. Αν η δημοσιότητα της συνεδρίασης είναι επιβλαβής στα χρηστά ήθη ή συντρέχουν ειδικοί λόγοι να προστατευθεί ο ιδιωτικός ή οικογενειακός βίος των διαδίκων, ιδίως αν η δημοσιότητα σε δίκη εγκλημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας και οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής έχει ως συνέπεια την ιδιαίτερη ψυχική ταλαιπωρία ή το διασυρμό του θύματος και μάλιστα ανηλίκου, το δικαστήριο διατάσσει τη διεξαγωγή της δίκης ή ενός μέρους της χωρίς δημοσιότητα."
(* Η παρ.1 αντικαταστάθηκε ως άνω με την παρ.3 άρθρ.7 Ν.3090/2002, ΦΕΚ Α 329/24.12.2002.)
2. Για τον αποκλεισμό της δημοσιότητας κατά την προηγούμενη παράγραφο, το δικαστήριο, αφού ακούσει τον εισαγγελέα ή το δημόσιο κατήγορο και τους διαδίκους, εκδίδει αιτιολογημένη απόφαση και την απαγγέλει σε δημόσια συνεδρίαση."
Κατά την έννοια της διάταξης αυτής, αν με την συνδρομή των προϋποθέσεων της παρ. 1 του άρθρ. 330 Κ.Π.Δ. το δικαστήριο διατάσσει την χωρίς δημοσιότητα διεξαγωγή της δίκης, απαγγέλλει δε σε δημόσια συνεδρίαση την απόφασή του αυτή, καθώς και την απόφασή του επί της ενοχής και της ποινής του κατηγορουμένου, δεν παραβιάζονται οι διατάξεις περί δημοσιότητας στο ακροατήριο.
ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ
Όπως διαπιστώνει κανείς καθημερινώς από τις ειδήσεις και τα Μ.Μ.Ε, δράστες του εγκλήματος της προσβολής γενετήσιας αξιοπρέπειας, μπορεί να είναι πρόσωπα υπεράνω κάθε υποψίας, ανεξαρτήτως ηλικίας, κοινωνικής τάξεως και επαγγέλματος, που τελούν το έγκλημα ακόμη και με τη χρήση διαδικτύου ή κινητού τηλεφώνου. Η διάπραξη του εγκλήματος αυτού, όπως και των εγκλημάτων κατά της τιμής, δημιουργούν αφενός την ανάγκη παραδειγματικής τιμωρίας των δραστών και αφετέρου την ανάγκη ικανοποίησης και αποκατάστασης του παθόντος, που προσβλήθηκε βάναυσα η αξιοπρέπειά του με παράνομες και απαράδεκτες από κάθε άποψη συμπεριφορές με προσφυγή στη δικαιοσύνη. Από την άλλη πλευρά όμως υφίσταται και η ανάγκη υπερασπίσεως κατηγορουμένων που αδίκως κατηγορούνται και "στιγματίζονται”με τη κατηγορία διάπραξης αυτού του εγκλήματος και γενικά διάπραξης εγκλημάτων γενετήσιας ελευθερίας και εγκλημάτων οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής.
Είναι αυτονόητο ότι η συνδρομή δικηγόρου σε αυτές τις περιπτώσεις είναι απαραίτητη, διότι από το αποτέλεσμα της δικαστικής διαμάχης μπορεί να διαμορφωθούν νέες καταστάσεις στη ζωή των εμπλεκομένων σε πολλά επίπεδα.
Ραντεβού το Σάββατο με ένα ακόμη ενδιαφέρον και επίκαιρο νομικό θέμα για την καλύτερη ενημέρωσή σας. Μέχρι τότε καλή δύναμη.
Συντομογραφίες: Π.Κ. = Ποινικός Κώδικας Κ.Π. Δ. = Κώδικας Ποινικής Δικονομίας
Γιώργος Π. Γιαγκουδάκης
Δικηγόρος Καβάλας
Διαζύγια - Ποινικά - Αστικά
giagkoud@yahoo.com
