Αν είσαι γονέας ( πατέρας ή μητέρα) και αγαπάς τα παιδιά σου, θα πρέπει να γνωρίζεις τι προβλέπει ο νόμος για τα ανήλικα τέκνα και ειδικότερα για την επιμέλεια, γονική μέριμνα, επικοινωνία και διατροφή τους ιδίως σε καθεστώς εγγάμου διασπάσεως.
Απαντάμε λοιπόν στα παρακάτω (4) σχετικά ερωτήματα, που μπορεί να σε απασχολούν ή θέλεις να ενημερωθείς με βάσει την νομολογία για το τι ισχύει σε κάθε περίπτωση. Επίσης για το πως αποφασίζει το δικαστήριο, όταν κληθεί να κρίνει την εκάστοτε διαφορά μεταξύ των γονέων ανηλίκου.
1. Ποιος γονέας ασκεί την γονική μέριμνα ανηλίκου τέκνου?
Από τις διατάξεις των άρθρων 1511, 1512, 1513 και 1514 του Α.Κ. συνάγεται ότι η γονική μέριμνα ανηλίκου τέκνου, όπως αυτή προσδιορίζεται από τις διατάξεις των άρθρων 1510 και 1518 του ιδίου Κώδικα και περιλαμβάνει την επιμέλεια του προσώπου του, τη διοίκηση της περιουσίας του και την εκπροσώπησή του, ασκείται από τους γονείς του από κοινού.
2. Πως αποφασίζει το δικαστήριο για την γονική μέριμνα και την επιμέλεια του ανηλίκου τέκνου σε περίπτωση διάστασης των γονέων του?
Επί διακοπής όμως της εγγάμου συμβιώσεως των γονέων του ανηλίκου, οπότε ανατρέπονται οι συνθήκες της οικογενειακής ζωής και δημιουργείται χωριστή εγκατάστασή τους, αποκλειστικός οδηγός της δικαιοδοτικής κρίσεως του Δικαστηρίου, το οποίο και καλείται, σε περίπτωση διαφωνίας τους, ν’ αποφασίσει σχετικά με τη γονική μέριμνα του ανηλίκου τέκνου τους, πρέπει να είναι το συμφέρον του τελευταίου, χωρίς να επιδρά στη λήψη της αποφάσεώς του, αυτοτελώς, κανένας από τους διαφορετικούς, ενδεχομένως, βασικούς παράγοντες που συνοδεύουν το πρόσωπο καθενός των γονέων.
Στην περίπτωση αυτή το Δικαστήριο μπορεί, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 1513 και 1514 του Α.Κ. και μετά στάθμιση του συμφέροντος του ανηλίκου, προς το οποίο πρωτίστως, κατά τα προεκτεθέντα, ενεργεί, ν’ αναθέσει τη γονική του μέριμνα σ’ ένα μόνο των γονέων του ή και σε αμφοτέρους από κοινού, εάν αυτοί συμφωνούν στη λύση αυτή και συγχρόνως καθορίζουν τον τόπο διαμονής του ανηλίκου ή και να την κατανείμει μεταξύ των γονέων του.
Το Δικαστήριο λαμβάνει υπ’ όψιν του τους μέχρι τότε δεσμούς του τέκνου με τους γονείς, καθώς και τις τυχόν συμφωνίες των τελευταίων σχετικά με την επιμέλεια του προσώπου του και τη διοίκηση της περιουσίας του, ενώ ιδιαιτέρα σημασία πρέπει ν’ αποδίδεται και στη μη διατάραξη της μέχρι τότε ζωής του ανηλίκου και τη μη μεταβολή του περιβάλλοντος, όπου διαβιώνει. Πάντως, η εκ της διατάξεως της παρ. 1 του άρθρου 1510 του Α.Κ. καθιερουμένη αρχή της ισότητος των γονέων επιβάλλει τον μη αποκλεισμό του ενός εξ αυτών από την άσκηση της γονικής μερίμνης ανηλίκου τέκνου του, χωρίς να υπάρχει ιδιαίτερος προς τούτο λόγος.
Ειδικότερα, η συναισθηματική σταθερότητα, που αποτελεί βασικό στοιχείο για την ομαλή ανάπτυξη του ανηλίκου και η ανάγκη θεσπίσεως σαφών κανόνων διαπαιδαγωγήσεώς του, επιβάλλουν συνήθως την ανάθεση της ασκήσεως της επιμελείας του σε ένα μόνο των γονέων του, αυτόν που, εν όψει των περιστάσεων, έχει τη δυνατότητα ν’ ανταποκριθεί επιτυχέστερα στο έργο αυτό.
Ως προς το υπόλοιπο περιεχόμενό της όμως η γονική μέριμνα μπορεί και πρέπει ν’ ασκείται από κοινού, αφού η συμμετοχή του γονέα, που δεν ασκεί την επιμέλειά του, στις πράξεις διοικήσεως της περιουσίας ή εκπροσωπήσεως του τέκνου του καταξιώνει τον ίδιο στο ρόλο αυτό και εμπεδώνει στο τέκνο την πεποίθηση ότι και ο γονέας του, με τον οποίο δεν συγκατοικεί, ενδιαφέρεται για την τύχη του. Υπό τη θεώρηση αυτή των πραγμάτων, η αποστέρηση του άλλου γονέα από τη συμμετοχή του στα προαναφερόμενα καθήκοντα μπορεί να χωρήσει μόνο εάν συντρέχει ιδιαίτερος λόγος, που να επιβάλλει την τοιαύτη ρύθμιση. Ενδεικτικά, τέτοιο λόγο θα μπορούσε ν’ αποτελέσει η σε απομακρυσμένα τοπικά σημεία διαμονή των γονέων του ανηλίκου, που δυσκολεύει την επαφή τους ή το ασυνήθως οξυμένο κλίμα στις σχέσεις τους, που αφ’ ενός καθιστά προβληματική κάθε συνεργασία τους σε σχέση με το ανήλικο τέκνο τους και αφ’ ετέρου παρέχει αφορμές για συνεχή και διαιωνιζομένη αντιπαράθεσή τους και, τελικά, τη δημιουργία καταστάσεως, η οποία απολήγει σε βάρος του ανηλίκου.
free image by pixabay.com
3. Πως ρυθμίζει το δικαστήριο το δικαίωμα επικοινωνίας του γονέα που δεν έχει την επιμέλεια με το ανήλικο τέκνο του?
Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1520 Α.Κ., ο γονέας μετά του οποίου δεν διαμένει, για οποιοδήποτε λόγο, το ανήλικο τέκνο του, διατηρεί το δικαίωμα της προσωπικής μετ’ αυτού επικοινωνίας, τα σχετικά δε μ’ αυτή κανονίζονται ειδικότερα από το Δικαστήριο. Το άκρως αυτό προσωπικό δικαίωμα του γονέα απορρέει από το φυσικό δεσμό του αίματος και του αισθήματος στοργής προς το τέκνο του, συντελεί δε στην ανάπτυξη του ψυχικού κόσμου του τελευταίου και στην εν γένει προσωπικότητά του και, για το λόγο αυτό, αποβλέπει κυρίως στο καλώς εννοούμενο συμφέρον του.
Εν όψει τούτων, η δυνατότητα προσωπικής επικοινωνίας δεν μπορεί να αφαιρεθεί από το γονέα που δεν έχει μαζί του το τέκνο, ούτε και να περιορισθεί, παρά μόνο στο μέτρο που, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, τούτο επιβάλλεται από σπουδαίο λόγο.
4. Έχουν υποχρέωση διατροφής του ανηλίκου τέκνου οι γονείς του και πως καθορίζεται αυτή?
Από τις διατάξεις των άρθρων 1485, 1486, 1489 και 1493 του Α.Κ., όπως τώρα ισχύουν, προκύπτει ότι οι γονείς, είτε υπάρχει μεταξύ τους γάμος και συμβιώνουν, είτε έχει διακοπεί η συμβίωση, είτε έχει εκδοθεί διαζύγιο, έχουν κοινή και ανάλογη με τις δυνάμεις τους υποχρέωση να διατρέφουν το ανήλικο τέκνο τους, ακόμη και εάν αυτό έχει περιουσία, της οποίας όμως τα εισοδήματα ή το προϊόν της εργασίας του ή άλλα τυχόν εισοδήματά του δεν αρκούν για τη διατροφή του.
Το μέτρο της διατροφής προσδιορίζεται με βάση τις ανάγκες του δικαιούχου, όπως αυτές προκύπτουν από τις συνθήκες ζωής του και περιλαμβάνει τα αναγκαία για τη συντήρηση και εν γένει εκπαίδευσή του έξοδα. Ως συνθήκες ζωής νοούνται οι συγκεκριμένοι όροι διαβιώσεως, που ποικίλουν ανάλογα με την ηλικία, τον τόπο κατοικίας, την ανάγκη επιτηρήσεως και εκπαιδεύσεως και την κατάσταση της υγείας του δικαιούχου τέκνου, σε συνδυασμό με την περιουσιακή κατάσταση του υποχρέου γονέα.
Τέλος, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1489 του Α.Κ., διατροφή για το παρελθόν δεν οφείλεται, παρά μόνο από την υπερημερία, η οποία επέρχεται, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 340 του Α.Κ., με δικαστική ή εξώδικη όχληση του υποχρέου από τον δικαιούχο, η οποία πρέπει να είναι ακριβής, ορισμένη και σαφής κατά το περιεχόμενό της. Προκειμένης δε οφειλής με διαδοχικές παροχές, όπως είναι η διατροφή, η όχληση μπορεί να γίνει συνολικά, για όλες τις μελλοντικές παροχές.
(Νομολογία: απόφαση .../2003 Μον. Πρωτοδικείο Θεσ/νίκης, ειδ. διαδικασίας)
-------- . --------
* Υ.Γ. : Ευχαριστώ για την επίσκεψη. Για οποιαδήποτε ερώτηση ή απορία επικοινωνήστε μαζί μας. Θα χαρώ πολύ να συνομιλήσω μαζί σας για το θέμα που σας απασχολεί. - Γιώργος Γιαγκουδάκης, Ειδικός Δικηγόρος Διαζυγίων - Οικογενειακού δικαίου στη Καβάλα - Tηλέφωνα 2510834031, κιν. 6945227120 https://dikigoros-diazygion.gr
