Είναι εύλογο το ερώτημα, αν αφού βγει οριστικά το διαζύγιο είναι δυνατή η ανάκληση των δωρεών μεταξύ των συζύγων. Σε αυτό το ερώτημα θα απαντήσουμε σήμερα.
Γειά σας είμαι ο Γιώργος Γιαγκουδάκης δικηγόρος Καβάλας, ειδικός για διαζύγια και οικογενειακό δίκαιο. Ας μπούμε όμως κατευθείαν στο θέμα μας που είναι η δυνατότητα ανάκλησης δωρεών μεταξύ των συζύγων, αφού βγεί το διαζύγιο και λυθεί αμετάκλητα ο γάμος τους.
Τις προϋποθέσεις ανάκλησης της δωρεάς λόγω αχαριστίας του συζύγου ορίζει το άρθρο 505 Α.Κ., που έχει ως εξής:
"Ο δωρητής έχει δικαίωμα να ανακαλέσει τη δωρεά, αν ο δωρεοδόχος φάνηκε με βαρύ παράπτωμα αχάριστος απέναντι στο δωρητή, στο σύζυγο ή σε στενό συγγενή του και ιδίως αν αθέτησε την υποχρέωσή του να διατρέφει το δωρητή.
Το δικαίωμα ανάκλησης δωρεών είναι διαπλαστικό, προσωποπαγές, αμεταβίβαστο, ακληρονόμητο και ακατάσχετο.
"Αχαριστία" που δικαιολογεί την ανάκληση της δωρεάς, θεωρείται η βαριά αντικοινωνική συμπεριφορά ή διαγωγή του δωρεοδόχου.
όχι όμως η οποιαδήποτε, αλλά αυτή που αποτελεί παράβαση των κανόνων του δικαίου ή των αντιλήψεων περί ηθικής και ευπρέπειας, οφείλεται σε υπαιτιότητά του δωρεοδόχου και μπορεί να καταλογισθεί σ` αυτόν και επιπρόσθετα προσβάλλει αγαθά του δωρητή άμεσα.
Η συμπεριφορά του δωρεοδόχου, ως αχάριστη ή μή, συνεκτιμάται συνολικά από το χρόνο υποσχέσεως της δωρεάς μέχρι και της ανάκλησής της. Κριτήρια της βαρύτητας του παραπτώματος από αντικειμενική άποψη είναι:
1. ο δεσμός δωρητή και δωρεοδόχου,
2. τα ελατήρια της δωρεάς
3. η αξία του αντικειμένου της δωρεάς,
4. ο τρόπος ενέργειας και ο χαρακτήρας του δωρεοδόχου και
5. το τυχόν συντρέχον πταίσμα του δωρητή.
Από υποκειμενική άποψη, το παράπτωμα πρέπει να αποτελεί εκδήλωση αξιόμεμπτης συμπεριφοράς, ενδεικτική της έλλειψης ευγνωμοσύνης προς την αφιλοκερδή χειρονομία του δωρητή. Περιπτώσεις αχαριστίας ενδεικτικά να αναφέρω εδώ ότι αποτελούν κατά περίπτωση η αθέτηση υποχρέωσης διατροφής από τον δωρεοδόχο σύζυγο ύστερα από τη διάσταση ή διαζύγιο, ηη παραβίαση της υποχρέωσης πίστης, η ερωτική απιστία, η μοιχεία, εγκατάλειψη της συζυγικής στέγης, η επίδειξη καταφρόνησης προς τον δωρητή, με λόγο ή έργο, σκληρή προσβλητική συμπεριφορά με ύβρεις, συκοφάντηση, χειροδικίες και απειλές.
Αχαριστία μπορεί, σύμφωνα με τις περιστάσεις, να αποτελεί και η χωρίς σοβαρό λόγο, αδιαφορία του δωρεοδόχου, για την τύχη του δωρητή, όταν ο τελευταίος έχει ανάγκη από περίθαλψη και οικονομική ενίσχυση, έστω και αν η δωρεά δεν συμφωνήθηκε υπό τον όρο της διατροφής του. Η αδιαφορία του δωρεοδόχου προς τον δωρητή που έχει ανάγκη από περίθαλψη, αποδοκιμάζεται κοινωνικά. Για το λόγο αυτό παρέχεται δικαίωμα στον δωρητή να ανακαλέσει τη δωρεά, έστω και αν ο δωρεοδόχος δεν ανέλαβε τέτοια υποχρέωση, με τη σύμβαση της δωρεάς.
Έκριναν τα δικαστήρια ότι το γεγονός της οριστικής διάσπασης της έγγαμης συμβίωσης, από μόνο του, δε συνιστά συμπεριφορά της εναγομένης δωρεοδόχου, καταδεικνύουσα αχαριστία και δε συνιστά βαρύ παράπτωμα αυτής, κατά την έννοια του άρθρου 505 ΑΚ, αλλά αποτελεί ενάσκηση νόμιμου δικαιώματος της. Ακόμα και αν τα κλονιστικά περιστατικά ήθελε υποτεθούν αληθινά, δεν επιβάλλεται, κατά τις κρατούσες κοινωνικές αντιλήψεις, η εξακολούθηση της έγγαμης συμβίωσης, για τον δωρεοδόχο. Σε περίπτωση αγωγής διαζυγίου δωρεοδόχου δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι «αχάριστος» ο δωρεοδόχος προς τον δωρητή σύζυγο και ότι έχει διαπράξει κάποιο «βαρύ παράπτωμα» σε βάρος του τελευταίου.
Αν ο ενάγων, ο οποίος φέρει το σχετικό βάρος, δεν αποδείξει ότι η εναγόμενη - δωρεοδόχος επέδειξε αχαριστία, κατά την έννοια της διάταξης του άρθρου 505 ΑΚ, που να δικαιολογεί την ανάκληση της δωρεάς, τότε δεν είναι ισχυρή η δήλωση ανάκλησης, που περιέχεται στην προηγούμενη από αυτόν εξώδικη δήλωσή του για ανάκληση δωρεάς.
Η δήλωση περί ανακλήσεως της δωρεάς επιφέρει τα νόμιμα αποτελέσματα της, από το χρόνο που περιέρχεται στο δωρεοδόχο με την προϋπόθεση της αποδείξεως της αληθείας του επικαλούμενου στη δήλωση από το δωρητή λόγου ανακλήσεως.
Έτσι, για την ευδοκίμηση της αγωγής περί ανακλήσεως της δωρεάς θα πρέπει:
1. ο λόγος αχαριστίας να υπάρχει κατά το χρόνο της ανάκλησης και
2. να αποδείξει ο ενάγων δωρητής την αλήθεια του αναφερόμενου στη δήλωση ανάκλησης λόγου και αν αυτός αφορά την επιδειχθείσα από το δωρεοδόχο αχαριστία, να αποδείξει το έναντι του βαρύ παράπτωμα, από το οποίο προήλθε αυτή.
Το δικαίωμα ανάκλησης της δωρεάς σύμφωνα με το άρθρο 509 του ΑΚ. ασκείται με μονομερή δήλωση του δωρητή απευθυντέα προς το δωρεοδόχο, που δεν υπόκειται σε συστατικό τύπο και μπορεί να γίνει και προφορικώς. Η δήλωση αυτή μπορεί να είναι άτυπη, ακόμη και αν αφορά ακίνητο. Πρέπει να αναφέρεται σε αυτή τη δήλωση και ο λόγος της ανακλήσεως της δωρεάς για τη συγκεκριμένη αιτία. Δηλαδή πρέπει να αναφέρονται τα πραγματικά γεγονότα, που συνιστούν το βαρύ παράπτωμα του δωρεοδόχου.
Τα γεγονότα αυτά μπορεί να αμφισβητήσει ο δωρεοδόχος ενώπιον του δικαστηρίου, οπότε και θα αποτελέσουν το αντικείμενο της αποδείξεως. Η μη αναφορά στη δήλωση του λόγου ανάκλησης, καθιστά ανίσχυρη την ανάκληση, αφού στερείται ο δωρεοδόχος του δικαιώματος άμυνας εναντίον της ανάκλησης.
Το ζήτημα αν η καταδεικνύουσα την αχαριστία συμπεριφορά ή διαγωγή του δωρεοδόχου συνιστά ή όχι βαρύ παράπτωμα αυτού, κρίνεται από το δικαστή. Ο δικαστής για τη μόρφωση της κρίσεως του, εκτιμά τη συμπεριφορά αυτή με βάση αντικειμενικά κριτήρια, λαμβάνοντας υπόψη και το βαθμό της υπαιτιότητας του δωρεοδόχου και τυχόν συντρέχον πταίσμα του δωρητή ή του συζύγου ή στενού συγγενούς του και αποφαίνεται, αν η συμπεριφορά του δωρεοδόχου συνιστά, στην συγκεκριμένη περίπτωση βαρύ παράπτωμα και αχαριστία.
Η κρίση αυτή του δικαστή της ουσίας ελέγχεται αναιρετικώς μονο αν τα περιστατικά, όπως τα δέχθηκε ο δικαστής της ουσίας ότι αποδείχθηκαν, πληρούν ή όχι το πραγματικό των νομικών εννοιών του βαρέος παραπτώματος και της αχαριστίας και κατά συνέπειαν δικαιολογούν ή αποκλείουν γενικώς την εφαρμογή του άρθρου 505 ΑΚ.
Η ανάκληση αποκλείεται,
1. αν ο δωρητής έδωσε συγνώμη στο δωρεοδόχο ή
2. αν πέρασε ένα έτος αφότου ο δωρητής, έχοντας δικαίωμα να ανακαλέσει την δωρεά, πληροφορήθηκε τον λόγο της ανακλήσεως. Η προθεσμία αυτή αρχίζει, αφότου ο δικαιούχος μάθει θετικά το λόγο της ανάκλησης (ή τη διάπραξη του τελευταίου από τα παραπτώματα που τον στοιχειοθετούν).
Η ετήσια αποσβεστική προθεσμία προς ανάκληση της δωρεάς, δεν αρχίζει, εφόσον τα πραγματικά περιστατικά, που συνιστούν το λόγο της αχαριστίας είναι εξακολουθητικά και φθάνουν μέχρι την πράξη ανάκλησης της δωρεάς, η οποία, μπορεί να λήγει και με την άσκηση της αγωγής ανάκλησης. Στην περίπτωση αυτή τα ανωτέρω περιστατικά θεωρούνται και λαμβάνονται υπόψη ως ενιαίο σύνολο, οπότε η προθεσμία προς ανάκληση αρχίζει από την τέλεση του τελευταίου παραπτώματος.
Βάσει του άρθρου 256 αρ. 1 ΑΚ, με την οποία ορίζεται ότι "Αναστέλλεται η παραγραφή των αξιώσεων: 1. μεταξύ συζύγων κατά τη διάρκεια του γάμου, έστω και αν ύστερα ακυρωθεί, καθώς και μεταξύ προσώπων που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, όσο αυτό ισχύει". Επειδή η διάταξη αυτή κατά τα άρθρα 255 και 279 ΑΚ, εφαρμόζεται και επί της ως άνω ετήσιας αποσβεστικής προθεσμίας για την ανάκληση της δωρεάς, προκύπτει ότι επί δωρεάς μεταξύ συζύγων, που έγινε διαρκούντος του γάμου, η ετήσια αποσβεστική προθεσμία της ανακλήσεως της δωρεάς αρχίζει να τρέχει από της αμετακλήτου λύσεως του γάμου και συμπληρώνεται με την πάροδο έτους.
Σύμφωνα με το άρθρο 512 ΑΚ «δωρεές που έγιναν από ιδιαίτερο ηθικό καθήκον ή από λόγους ευπρέπειας, δεν μπορούν να ανακληθούν».
Δωρεές από ιδιαίτερο ηθικό καθήκον, οι οποίες δεν υπόκεινται σε ανάκληση, είναι εκείνες που, αντικειμενικά, σύμφωνα με τις κοινωνικές αντιλήψεις που επικρατούν, ανταποκρίνονται σε κάποιο ιδιαίτερο ηθικό καθήκον του δωρητή, όπως οι σχέσεις συγγένειας ή φιλίας, άσχετα από τα ελατήρια της βούλησής του.
Δωρεές από λόγους ευπρέπειας είναι εκείνες που ανταποκρίνονται στις κοινωνικές συνήθειες ή απαιτήσεις της κοινής γνώμης ή γίνονται από κοινωνική υποχρέωση. Η φύση της σύμβασης που συνάπτεται, δεν εξαρτάται από την ονομασία που δίνουν οι συμβαλλόμενοι σε αυτή. Ο χαρακτηρισμός της σύμβασης αποτελεί έργο του Δικαστηρίου, το οποίο σχηματίζει την κρίση του, από το περιεχόμενο όσων έχουν συμφωνηθεί μεταξύ των συμβαλλομένων.
Το Δικαστηριο καθορίζει τους κανόνες δικαίου που προσιδιάζουν στη σχέση, προσφεύγοντας, αν υπάρχει ανάγκη, και σε στοιχεία που βρίσκονται έξω από τη σύμβαση, όταν αυτά συνδέονται με όσα συμφωνήθηκαν, με τρόπο που επηρεάζει το αποτέλεσμα.
Μόνες οι δηλώσεις του δωρητή, ότι παραιτείται από το δικαίωμα ανάκλησης της δωρεάς και ότι αναγνωρίζει ότι η δωρεά έγινε από ιδιαίτερο ηθικό καθήκον ή από λόγους ευπρέπειας, οι οποίες περιέχονται στο συμβόλαιο της δωρεάς, δεν είναι ικανές να αποτυπώσουν το νομικό χαρακτήρα της δωρεάς ή να παράσχουν πλήρη απόδειξη ως προς αυτόν. Αποκλείεται να διαταχθεί εμμάρτυρη απόδειξη, αφού δεν εκτίθενται στο συμβόλαιο τα πραγματικά εκείνα περιστατικά, τα οποία, αληθινά υποτιθέμενα, θα μπορούσαν να θεμελιώσουν την κρίση του Δικαστηρίου, ότι η δωρεά έγινε από ιδιαίτερο ηθικό καθήκον ή από λόγους ευπρέπειας.
Σε περίπτωση που ο δωρεοδόχος αμφισβητεί, είτε τη συνδρομή των πραγματικών περιστατικών που επικαλείται ο δωρητής ή και το ότι αυτό τα πραγματικά περιστατικά συγκροτούν τον προβαλλόμενο λόγο ανάκλησης, το ζήτημα θα πρέπει να λύεται δικαστικά.
Ο δωρητής θα πρέπει να ασκήσει αναγνωριστική αγωγή και να αποδείξει ότι συνέβησαν τα περιστατικά, που συγκροτούν τον προβαλλόμενο λόγο ανάκλησης. Από την άλλη πλευρά ο δωρεοδόχος βαρύνεται με την απόδειξη της έλλειψης υπαιτιότητάς του.
Με την αγωγή αναγνώρισης της ανάκλησης μπορεί να σωρευθεί και αίτημα για αναζήτηση του δωρηθέντος. Η αγωγή αυτή είναι ενοχική και όχι εμπράγματη. Ο δωρητής δικαιούται ενοχικά σε αυτούσια απόδοση του δωρηθέντος. Ο τρόπος της αυτούσιας απόδοσης εξαρτάται από την ιδιαίτερη φύση του συγκεκριμένου κάθε φορά δικαιώματος που απέκτησε σε αυτό ο λήπτης. Έτσι, αν το δωρηθέν είναι ακίνητο και μεταβιβάστηκε στο δωρεοδόχο κατά κυριότητα, η επαναμεταβίβαση της κυριότητας, μετά την ανάκληση της δωρεάς, γίνεται με καταδίκη του δωρεοδόχου σε δήλωση βούλησης και μεταγραφή της σχετικής τελεσίδικης απόφασης και της δήλωσης του δωρητή ενώπιον συμβολαιογράφου για αποδοχή της απόφασης αυτής, κατ` άρθρα 949 ΚΠολΔ και 1192 αριθ. 4, 1198 ΑΚ.
Η απόδοση, όμως, της νομής και κατοχής του πράγματος, δεν προϋποθέτει καταδίκη σε δήλωση βούλησης. Μπορεί να γίνει με αγωγή απόδοσης του πράγματος που κατέχεται χωρίς αιτία μετά την ανάκληση, αφού και η κυριότητα είναι αποδοτέα, μετά την εν λόγω ανάκληση, διότι στερείται πλέον νόμιμης αιτίας, έτσι ώστε να μη δικαιολογεί τη διατήρηση των ωφελημάτων απ` αυτή.
Με άλλα λόγια, είναι δυνατή η άσκηση, από μέρους του δωρητή κατά του δωρεοδόχου και καταψηφιστικής αγωγής με νομική βάση τις διατάξεις του αδικαιολόγητου πλουτισμού (άρθρα 904 επ., 509 ΑΚ) και αίτημα την καταδίκη του σε επιστροφή του αντικειμένου της δωρεάς, λόγω ανάκλησης της τελευταίας και αυτοδίκαιης ανατροπή της ενοχικής σύμβασης της δωρεάς για το μέλλον - ex nunc - . Συνακόλουθα, η γένεση της αξίωσης του δωρητή προς επιστροφή του αντικειμένου της δωρεάς κατά τα άρθρα 904 επ. ΑΚ, οπότε το ζήτημα της συνδρομής ή μη του ανακλητικού λόγου θα αποτελέσει προδικαστικό ζήτημα στη σχετική δίκη.
Εν κατακλείδι είναι δυνατή η ανάκληση των δωρεών αυτών λόγω αχαριστίας του δωρεοδόχου συζύγου, κατά την διάταξη του άρθρου 505 ΑΚ και τις γενικές διατάξεις του Αστικού Κώδικα σε περίπτωση λύσης του γάμου με διαζύγιο.
Επειδή είναι σύνθετα και πολύπλοκα τα νομικά θέματα προτείνουμε πριν από κάθε νομική ενέργειά σας οι σύζυγοι να συμβουλεύονται για νομική καθοδήγηση ειδικό δικηγόρο διαζυγίων για την καλύτερη προστασία και διεκδίκηση των νομίμων δικαιωμάτων σας.
Εδώ φθάσαμε στο τέλος του ενημερωτικού θέματος μας.
Να υπενθυμίσω και πάλι ότι για νομικά θέματα γάμου, διαζυγίων και οικογενειακού δικαίου μπορείτε να έχετε έγκυρη ενημέρωση χωρίς κανένα κόστος, από την μεγάλη βάση του προσωπικού μου blog https://kavala-lawyer.blogspot.com που έχει φθάσει σήμερα αισίως τα 615 άρθρα.
Επισκεφθείτε λοιπόν το blog μου για ενημέρωση. Στείλτε σχόλια και παρατηρήσεις για βελτίωσή του στην ηλεκτρονική δ/νσή μου info@dikigoros-diazygion.gr
Να είστε καλά που παρακολουθήσατε ακόμη ένα χρήσιμο και ενημερωτικό βίντεό μου. Στο επανιδείν σε λίγες μέρες με ένα ακόμη πιό ενδιαφέρον θέμα . Γειά σας.
ΠΗΓΕΣ/ΣΧΕΤΙΚΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ: 251/2007 ΕΦ ΚΡΗΤ, 98/2020 ΑΠ, 2848/2015 ΠΠΡ ΑΘ, ΑΠ 1832/2011, ΑΠ 109/2010, ΑΠ 1361/2007,ΑΠ 530/1991, ΑΠ 1060/1981, ΑΠ 968/2001, ΑΠ 1523/2010, ΑΠ 1982/2006, ΑΠ 457/1988, ΕφΑΘ 1501/2009,ΕφΑΘ 7893/2006, ΑΠ 904/2002, ΑΠ 840/1994, ΕφΠατρ 916/2008,ΑΠ 781/2012, ΑΠ 248/2009, ΑΠ 648/2008 ,ΑΠ 982/2004, 34, ΕφΑΘ 6002/2009, ΕφΑΘ 298/2008
-------- . --------
* Υ.Γ. Ευχαριστώ για την επίσκεψη στο blog μου. Αν έχετε ερώτηση ή απορίες επικοινωνήστε μαζί μας. Θα χαρώ πολύ να συνομιλήσω μαζί σας για το θέμα που σας απασχολεί. - Γιώργος Γιαγκουδάκης, Ειδικός Δικηγόρος Διαζυγίων - Οικογενειακού δικαίου στη Καβάλα - Tηλέφωνα 2510834031, κιν. 6945227120 https://dikigoros-diazygion.gr https://giagkoudakis-dikigoros.gr
Σχετικές αναζητήσεις: ανάκληση δωρεάσ λόγω αχαριστίασ, ανακληση δωρεασ μεταξυ συζυγων για αχαριστια, ανακληση δωρεας,ανακληση δωρεας προθεσμια, ανάκληση δωρεάς παραγραφή,δωρεές μεταξύ συζύγων και η αναζήτησή τους σε περίπτωση διαζυγίου, άρθρο 509 παρ.1 ΑΚ η ανάκληση της δωρεάς,προυποθεσεις ανάκλησης δωρεάς,αγωγή αναγνώρισης της ανάκλησης δωρεάς, δωρεές που έγιναν από ιδιαίτερο ηθικό καθήκον ή από λόγους ευπρέπειας
