Ο θεσμός της Αναδοχής ανηλίκων στην Ελλάδα (Μέρος Β΄)

Δημοσιεύτηκε 30 / 12/2013  στην "Πρωϊνή" Εφημερίδα της Καβάλας     

   Στο μέρος α΄ αναφέρθηκα για το νομικό πλαίσιο του θεσμού της αναδοχής ανηλίκων, τον ορισμό ανάδοχοι γονείς ή ανάδοχη οικογένεια, τα είδη αναδοχής, ποιοι είναι κατάλληλοι για να γίνουν ανάδοχοι, τις προϋποθέσεις για τοποθέτηση ανηλίκου σε ανάδοχους γονείς, ποιοι ανήλικοι μπορούν να τοποθετηθούν σε ανάδοχη οικογένεια, αν αλλάζουν οι σχέσεις του ανηλίκου με την φυσική του οικογένεια και για τις υποχρεώσεις των ανάδοχων γονέων.

Επαναλαμβάνω ότι πρόκειται για ένα θεσμό συμπληρωματικό της γονικής μέριμνας και της επιτροπείας με σκοπό την μεγαλύτερη προστασία των συμφερόντων του ανηλίκου.

Συνεχίζω το άρθρο σχετικά με το θεσμό της Αναδοχής ανηλίκων με το β΄ μέρος του και τα παρακάτω επιμέρους θέματα:

9. Ποιες οι Αρμοδιότητες και δικαιώματα των ανάδοχων γονέων;

Οι ανάδοχοι γονείς: α. ασκούν, στο όνομα και για λογαριασμό των φυσικών γονέων ή του επιτρόπου, όσες αρμοδιότητες τους είναι απαραίτητες για να μεριμνούν για τις τρέχουσες και τις επείγουσες υποθέσεις του ανηλίκου, αν δεν παρέχονται σ` αυτούς περισσότερες αρμοδιότητες από τον νόμο ή με δικαστική απόφαση.

β. ‘Εχουν επιπλέον, σε κάθε περίπτωση, το δικαίωμα να αξιώνουν από τους φυσικούς γονείς ή τον επίτροπο, πριν αυτοί λάβουν οποιαδήποτε απόφαση σχετική με τον ανήλικο, να τους παρέχουν τη δυνατότητα να διατυπώσουν τη γνώμη τους (‘Αρθρο 1659 Α.Κ).

Οι περιπτώσεις περισσότερων αρμοδιοτήτων και δικαιωμάτων αναφέρθηκαν παραπάνω σε περίπτωση αναδοχής εν ευρεία εννοία (με δικαστική απόφαση).

10. Πότε ζητείται Αφαίρεση αρμοδιοτήτων από τους φυσικούς γονείς ή τον επίτροπο;

α. ‘Οταν η ένταξη του ανηλίκου στην ανάδοχη οικογένεια γίνεται διαρκέστερη, ενώ παράλληλα εξασθενούν οι δεσμοί του με τους φυσικούς γονείς του, οι ανάδοχοι γονείς έχουν το δικαίωμα να ζητούν από το δικαστήριο να αφαιρεί από τους φυσικούς γονείς εν μέρει ή εν λόγω την επιμέλεια του προσώπου του ανηλίκου ή και τη διοίκηση της περιουσίας του. Στην τελευταία περίπτωση οι ανάδοχοι γονείς καθίστανται επίτροποι (‘Αρθρο 1660 ΑΚ.)

Η ανωτέρω διάταξη δίνει τη δυνατότητα της μεταβολής των εννόμων σχέσεων του ανηλίκου και της φυσικής οικογένειας υπό την έννοια της διεύρυνσης των αρμοδιοτήτων των αναδόχων γονέων, οπότε η αναδοχή αποκτά καθ` ολοκληρίαν νομικό περιεχόμενο. Αυτή η μεταβολή σημαίνει κατ` ουσίαν ότι η ανάθεση της πραγματικής φροντίδας του ανηλίκου ήταν ανεπαρκής ως μέτρο προστασίας του έναντι των γονέων, ενώ αντίθετα υπήρξε θετικός ο ρόλος της ανάδοχης οικογένειας.

β. Αν ο ανήλικος τελεί υπό επιτροπεία και συντρέχουν προϋποθέσεις ανάλογες με αυτές του προηγούμενου άρθρου, οι ανάδοχοι γονείς μπορούν να ζητήσουν από το δικαστήριο, είτε να διορισθούν συνεπίτροποι είτε να ανατεθεί σ` αυτούς ολόκληρη η επιτροπεία (‘Αρθρο 1661 Α.Κ.).

11. Πότε αίρεται η αναδοχή;

α. Με εξαίρεση τις περιπτώσεις των δύο προηγούμενων άρθρων (Αφαίρεση αρμοδιοτήτων από τους φυσικούς γονείς ή τον επίτροπο), οι φυσικοί γονείς ή ο επίτροπος που ανέθεσαν τη φροντίδα του προσώπου του ανηλίκου στους ανάδοχους γονείς με σύμβαση, έχουν το δικαίωμα να ανακαλούν την ανάθεση οποτεδήποτε.

β. Με την ίδια εξαίρεση, μπορεί και το δικαστήριο, αν η ανάθεση έγινε με απόφασή του, να θέτει τέρμα σ` αυτήν, όταν το ζητούν οι φυσικοί γονείς ή ο επίτροπος, εφόσον διαπιστώνει ότι εξέλιπαν οι λόγοι για τουςοποίους είχε αποφασισθεί το μέτρο (‘ Αρθρο 1662 Α.Κ. )

γ. Το δικαστήριο μπορεί επίσης να αίρει την ανάθεση και να εμπιστεύεται τη φροντίδα του ανηλίκου σε άλλους, με αίτηση των φυσικών γονέων ή του επιτρόπου, άλλων συγγενών, του εισαγγελέα ή και αυτεπαγγέλτως, όταν διαπιστώνει ότι η ανάδοχη οικογένεια δεν είναι κατάλληλη να ανταποκριθεί στα καθήκοντά της"(‘.Αρθρο 1663 Α.Κ.)

12. Τι συνεκτιμά το δικαστήριο σε περίπτωση υποθέσεων αναδοχής ανηλίκου;

Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση του δικαστηρίου πρέπει να είναι σύμφωνη με το συμφέρον του ανηλίκου. Το δικαστήριο οφείλει, ανάλογα με την ωριμότητα του ανηλίκου, να ακούει, πριν αποφασίσει, και τη δική του γνώμη. Επίσης, οφείλει να ακούει τους ανάδοχους και τους φυσικούς γονείς ή τον επίτροπο και να συνεκτιμά την έκθεση της αρμόδιας κοινωνικής υπηρεσίας (‘Αρθρο 1664).

Το δικαστήριο γενικά εξετάζει αν η ένταξη του ανηλίκου στην ανάδοχη οικογένεια προάγει την καλύτερη και ομαλότερη εξέλιξή της προσωπικότητάς του από πλευράς ψυχικής ηθικής, πνευματικής και σωματικής.

13. Ποια είναι η εκ του νόμου Εποπτεία της κοινωνικής υπηρεσίας;

Σε κάθε περίπτωση αναδοχής ανηλίκου σύμφωνα με το νόμο, η αρμόδια κοινωνική υπηρεσία παρακολουθεί με ειδικευμένα όργανά της την εξασφάλιση των απαραίτητων υλικών και ηθικών προϋποθέσεων για την κανονική διαβίωση και ανάπτυξη του ανηλίκου, επεμβαίνει με κατάλληλες συμβουλές ή άλλες πρόσφορες μεθόδους κάθε φορά που το επιβάλλει το συμφέρον του και αναφέρεται σχετικά στο δικαστήριο.

‘Οταν η αναδοχή του ανηλίκου γίνεται με σύμβαση, έχουν τόσο οι φυσικοί γονείς ή ο επίτροπος όσο και οι ανάδοχοι γονείς την υποχρέωση νααναγγείλουν χωρίς καθυστέρηση τη σύμβαση στην κοινωνική υπηρεσία" (‘Αρθρο 1665 Α.Κ.).

14. Απαιτούνται δικαιολογητικά για τοποθέτηση ανηλίκων σε ανάδοχες οικογένειες;

Ναι. Ορίζονται τα απαιτούμενα δικαιολογητικά / πιστοποιητικά και η σχετική αίτηση στον αρμόδιο για την εποπτεία της αναδοχής φορέα στα `άρθρα 10 του ΠΔ 337/1993 και 3 Π.Δ.. 86/2009 για την εξασφάλιση της καταλληλότητας των ανάδοχων οικογενειών προς το συμφέρον του υπό αναδοχή ανηλίκου..

15. Ποιοι είναι οι αρμόδιοι Φορείς για την τοποθέτηση ανηλίκων σε ανάδοχη οικογένεια;

Κατά τις διατάξεις του `Αρθρο 13 του ΠΔ 337/1993 Φορείς αρμόδιοι είναι:

α. Οι Δ/νσεις Πρόνοιας ή Υγείας, Πρόνοιας των Νομαρχιών.

β. Το ΠΙΚΠΑ κατά τις διατάξεις του άρθρου 35 του Ν. 2082/92.

γ. Ο ΕΟΠ κατά τις διατάξεις του άρθρου 27 του Ν. 2082/92.

δ. Το Κέντρο Βρεφών "Η ΜΗΤΕΡΑ" κατά τις διατάξεις του άρθρου 37 του Ν. 2082/92.

16. Ποιες οι υποχρεώσεις του φορέα που τοποθέτησε ανήλικο σε ανάδοχη οικογένεια;

Οι υποχρεώσεις που ορίζονται στο νόμο για το φορέα αυτό είναι οι ακόλουθες:

1. να επισκέπτεται τακτικά μια φορά τον μήνα και εκτάκτως όποτε κρίνει τούτο σκόπιμο, την ανάδοχο οικογένεια για να διαπιστώνει τους όρους διαβίωσης και ανατροφής του τοποθετηθέντος ανηλίκου. Οι επισκέψεις μπορεί να είναι και χωρίς προειδοποίηση.

2. Να επιλέγει τον ανάδοχο γονέα με αποκλειστικό γνώμονα το συμφέρον του ανηλίκου.

3. Να καταβάλλει τακτικώς τα επιδόματα του άρθρου 9 του ΠΔ 337/1993.

4 Να συνεργάζεται εποικοδομητικά με τον ανάδοχο γονέα και να τον διευκολύνει κατά το μέτρο του δυνατού στην άσκηση των καθηκόντων του ως αναδόχου γονέα.

5. Να επιλαμβάνεται αμέσως περιπτώσεων επειγουσών που αφορούν τον ανήλικο ευθύς ως ειδοποιηθεί από τον ανάδοχο γονέα.

6.Να διευκολύνει τον ανήλικο να ασκεί το δικαίωμα ακροάσεως που αναφέρεται στο άρθρο 9 του ΠΔ 337/1993.

7. Να παρέχει τις αναγκαίες συμβουλές στον ανάδοχο γονέα για θέματα που αφορούν την όλη λειτουργία του οικογενειακού περιβάλλοντος και που μπορεί να επηρεάσουν την ομαλή διαβίωση του ανηλίκου.

8. Να συμπεριφέρεται προς τον ανάδοχο γονέα με τον επιβαλλόμενο σεβασμό άνευ ουδεμίας διακρίσεως λόγω κοινωνικής ή οικονομικής καταστάσεως ή πολιτικών ή θρησκευτικών του πεποιθήσεων.

9. Να διακόπτει αμελλητί την τοποθέτηση του ανηλίκου όταν το συμφέρον του ανηλίκου επιβάλλει την διακοπή αυτή.

10. Να οργανώνει και εκτελεί προγράμματα επιμόρφωσης των αναδόχων γονέων κατά τις διατάξεις του άρθρου 16 του Π.Δ. 337/1993. (άρθρο 13 του Π.Δ. 337/1993)

16. Ο φορέας που τοποθέτησε τον ανήλικο σε ανάδοχη οικογένεια μπορεί να διακόπτει την αναδοχή;

Ναι. Μπορεί να διακόπτει την αναδοχή:

α. ελεύθερα, εφόσον το συμφέρον του ανηλίκου επιβάλλει τούτο ή εφόσον συντρέχουν άλλοι λόγοι που καθιστούν επιζήμια την παραμονή του ανηλίκου στην ανάδοχη οικογένεια.

β. αμελλητί όταν υπάρχουν αποδείξεις ή ισχυρές ενδείξεις ότι ο ανήλικος ευρίσκεται σε

οποιονδήποτε κίνδυνο, σωματικό, ψυχικό ή ηθικό.

Μετά την διακοπή της τοποθέτησης ο ανάδοχος γονέας οφείλει να παραδώσει αμελλητί τον ανήλικο στον φορέα που τον τοποθέτησε. Σε οποιαδήποτε περίπτωση διακοπής ο ανάδοχος γονέας ουδεμία αξίωση έχει έναντι του φορέα (`Αρθρο 12 του Π.Δ. 337/1993).

17. Που ανατίθεται η εποπτεία της αναδοχής;

Σύμφωνα με το άρθρο 5 παρ.1 Π.Δ. 86/2009, η εποπτεία της αναδοχής ανατίθεται:

Α. στις κατά τόπους Μονάδες Κοινωνικής Φροντίδας για τους ανηλίκους που έχουν

υπό την προστασία τους,

Β. στις Διευθύνσεις Κοινωνικής Πρόνοιας, ή κατά περίπτωση, τα Τμήματα Πρόνοιας των Διευθύνσεων Υγείας και Πρόνοιας των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, για τους ανηλίκους των οποίων η επιτροπεία έχει ανατεθεί σε νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου.

Γ. Στα δημοτικά βρεφοκομεία για τους ανηλίκους που έχουν υπό την προστασία τους.

18. Ποιες οι διαπιστώσεις του Συνηγόρου του Πολίτη σχετικά με την εφαρμογή του θεσμού της αναδοχής στην Ελλάδα;

Σε σχετική έκθεσή του έτους 2012 ο Συνήγορος του Πολίτη διεπίστωσε ελάχιστη ανάπτυξη του θεσμού σχετικά με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες και ειδικότερα σχετικά με την αναδοχή στην Ελλάδα κατέληξε συνοπτικά στο παρακάτω συμπέρασμα:

.

"Απουσία επαρκούς θεσμικού πλαισίου, ενιαίας πολιτικής εθνικής εμβέλειας, καθώς και της αναγκαίας υλικοτεχνικής υποδομής (σε πόρους, στελέχωση,τεχνογνωσία και εξειδίκευση των αρμοδίων επαγγελματιών) για την διεύρυνση εφαρμογής του θεσμού της αναδοχής, μέσω της υλοποίησης σχετικών προγραμμάτων από τις κατά τόπους Μονάδες Κοινωνικής Φροντίδας ή τις

αρμόδιες κοινωνικές υπηρεσίες της τοπικής αυτοδιοίκησης, όπως ορίζει η ισχύουσα νομοθεσία.

Απουσία επαρκούς θεσμικού πλαισίου και διαδικασιών για την άμεση τοποθέτηση σε ανάδοχες οικογένειες, με εισαγγελική εντολή, παιδιών που χρειάζεται να απομακρυνθούν από το οικογενειακό τους περιβάλλον επειγόντως ή για βραχεία χρονική περίοδο, χωρίς χρονοβόρες διαδικασίες ή την διαμεσολάβηση ιδρυμάτων παιδικής προστασίας.

Απουσία πρόβλεψης διαδικασίας και διάθεσης κονδυλίων για την παροχή της προβλεπόμενης για τους αναδόχους οικονομικής ενίσχυσης σε οικογένειες που αναλαμβάνουν την πραγματική φροντίδα ανηλίκων με εισαγγελική εντολή, ή με δικαστική απόφαση, ή με ενέργειες των κοινωνικών υπηρεσιών της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Απουσία μέριμνας για την αποκατάσταση μέσω αναδοχής ή υιοθεσίας, με ενέργειες των κοινωνικών υπηρεσιών των ιδρυμάτων παιδικής προστασίας ή της κοινότητας, της μεγάλης πλειονότητας των παιδιών που διαβιούν σε ιδρύματα του δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα και τα οποία δεν είναι εφικτό να επιστρέψουν στη φυσική τους οικογένεια, για την ελαχιστοποίηση της διάρκειας παραμονής τους στα ιδρύματα."

Συντομογραφίες: Α.Κ. = Αστικός Κώδικας, Π.Δ.= Προεδρικό Διάταγμα

Γιώργος Π. Γιαγκουδάκης, Δικηγόρος Καβάλας

Διαζύγια - Ποινικά - Ιντερνετ

Για περισσότερες πληροφορίες 

σχετικά με το δικηγορικό γραφείο μου

επισκεφθείτε το site μας

kavala-lawyer.blogspot.gr
http://www.giagkoudakis.dom.gr 

giagkoud@yahoo.com

                                                                                                                                                                     

                           

  

                                                                                                                                   
*Υ.Γ.:     Στείλε το σχόλιο σου, κάνε LIKE και  γράψου στη mailing list. Ευχαριστώ.