* Δημοσιεύτηκε 18 /1/2014 στην "Πρωϊνή" Εφημερίδα της Καβάλας
Στο προηγούμενο
άρθρο αναφέρθηκα για το ένα από τα δύο
είδη παραγραφής του Ποινικού μας Δικαίου
την παραγραφή των εγκλημάτων (σχετικά
άρθρα 111-113 Π.Κ). Σε αυτό το άρθρο θα
μιλήσουμε για τις ποινές και για το άλλο
είδος παραγραφής, την παραγραφή των
ποινών (σχετικά άρθρα 114-116 Π.Κ.).
Ποιος ο σκοπός
των ποινών;
Αποστολή του
ουσιαστικού Ποινικού Δικαίου είναι η
με το πνεύμα της Δικαιοσύνης προστασία
των εννόμων αγαθών με την απειλή και
την επιβολή ποινικών κυρώσεων. Βέβαια
από τη μια πλευρά υπάρχει η προστασία
των εννόμων αγαθών και από την άλλη η
επιβολή ποινικών κυρώσεων που προσβάλλουν
σοβαρά αγαθά αυτού που τιμωρείται, όπως
ζωή, προσωπική ελευθερία, τιμή περιουσία.
Διαφυλάσσεται το κύρος της έννομης
τάξης όταν υπάρχει μια ισορροπία ανάμεσα
στα παραπάνω, δηλαδή στους σκοπούς και
τα μέσα της ποινής και γίνεται χρήση
της ποινής με μεγάλη φειδώ και όταν
απαιτείται από το Δίκαιο.
Η Πολιτεία
έχει πάντα την υποχρέωση να διαμορφώνει
και να εφαρμόζει το Δίκαιό της με γνώμονα
το σεβασμό και τη προστασία της
αξιοπρέπειας του ανθρώπου (περιεχόμενο
της οποίας είναι η αξίωση για δίκαιη
μεταχείριση) που αποτελεί υποχρέωση
της, που προβλέπεται συνταγματικά. Κατά
το άρθρο 2 παρ. 1 του Συντάγματος " Ο
σεβασμός και η προστασία της αξίας του
ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική
υποχρέωση της Πολιτείας"
Σημαντική
αρχή του ουσιαστικού Ποινικού Δικαίου
είναι η αρχή "κανένα έγκλημα καμιά
ποινή χωρίς νόμο" που αποβλέπει στην
εξασφάλιση του ατόμου από αυθαιρεσίες
στο χώρο της Ποινικής Δικαιοσύνης. Διπλή
είναι η λειτουργία του ουσιαστικού
Ποινικού Δικαίου, αφενός προστατεύει
τα έννομα αγαθά και αφετέρου εξασφαλίζει
το άτομο από αυθαιρεσίες.
Σύμφωνα με το
Ποινικό Κώδικα προκύπτει ότι ο σκοπός
των ποινών είναι η γενική και συγχρόνως
η ειδική πρόληψη με την αρχή ότι κάθε
κύρωση πρέπει να διέπεται από την ιδέα
της Δικαιοσύνης.
Η ποινή με τη
γενική πρόληψη αποβλέπει στη συγκράτηση
γενικώς όλων των μελών της κοινωνίας
από τη τέλεση των εγκλημάτων. Αντίθετα
η ποινή με την ειδική πρόληψη στρέφεται
ειδικά προς το συγκεκριμένο δράστη για
να τον συγκρατήσει από την τέλεση νέων
εγκλημάτων.
Η ποινή επιβάλλεται
πάντα στο δράστη ορισμένης πράξης και
έχει αυστηρά προσωπικό χαρακτήρα.
Πως διακρίνονται
οι ποινές;
Οι προβλεπόμενες
ποινές από το Ποινικό μας Κώδικα
διακρίνονται σε κύριες και παρεπόμενες.
Η κύρια ποινή επιβάλλεται αυτοτελώς,
ενώ η παρεπόμενη ποινή, όχι αυτοτελώς
αλλά ως παρακολούθημα της κύριας ποινής.
Κύριες ποινές είναι η θανατική ποινή,
οι στερητικές της προσωπικής ελευθερίας
(κάθειρξη, φυλάκιση, κράτηση) και οι
στρεφόμενες κατά της περιουσίας
(χρηματική ποινή, πρόστιμο).
Οι παρεπόμενες
ποινές είναι η αποστέρηση των πολιτικών
δικαιωμάτων (άρθ. 59-66 Π.Κ.), η απαγόρευση
άσκησης επαγγέλματος (άρθ.. 67 Π.Κ.) , η
δημοσίευση καταδικαστικής απόφασης
(άρθ. 68 Π.Κ.), η δήμευση (παρ. 1 άρθ. 76 ΠΚ.)
Οι περί παραγραφής διατάξεις είναι
δημόσιας τάξης.
Κατά το άρθρο
51 του ΠΚ προβλέπεται ότι:
1. Ποινές
στερητικές της ελευθερίας είναι η
Κάθειρξη, η Φυλάκιση, ο περιορισμός σε
ειδικό κατάστημα Κράτησης νέων, ο
περιορισμός σε ψυχιατρικό κατάστημα
και η Κράτηση.
2. Για τις
πρόσκαιρες ποινές στερητικές της
ελευθερίας, η ημέρα υπολογίζεται σε
24 ώρες, η εβδομάδα σε επτά ημέρες, ο μήνας
και το έτος σύμφωνα με το ημερολόγιο
που ισχύει.
3. Ο χρόνος
της ποινής επιμετράται πάντοτε σε
πλήρεις ημέρες, εβδομάδες, μήνες και
έτη.
Κατά το άρθρο
52 του ΠΚ προβλέπεται ότι:
“1. Η ποινή
της Κάθειρξης είναι ισόβια ή πρόσκαιρη
και εκτελείται σε καταστήματα ή
τμήματα καταστημάτων που προορίζονται
αποκλειστικά γι` αυτήν.
2. ‘Οταν ο
νόμος δεν ορίζει ρητά ότι η επιβαλλόμενη
Κάθειρξη είναι ισόβια, αυτή είναι
πρόσκαιρη.
3. Η διάρκεια
της πρόσκαιρης Κάθειρξης δεν υπερβαίνει
τα είκοσι έτη ούτε είναι μικρότερη από
πέντε έτη, με την επιφύλαξη των ορισμών
του άρθρου 91 για την αόριστη Κάθειρξη."
Κατά το άρθρο
53 του ΠΚ προβλέπεται ότι:
Η διάρκεια
της Φυλάκισης δεν υπερβαίνει τα πέντε
έτη, ούτε είναι μικρότερη από δέκα
ημέρες.
Κατά το άρθρο
54 του ΠΚ προβλέπεται ότι:
«Η διάρκεια του
περιορισμού σε ειδικό κατάστημα Κράτησης
νέων δεν υπερβαίνει τα πέντε έτη ούτε
είναι μικρότερη από έξι μήνες, αν για
την πράξη που τελέστηκε ο νόμος απειλεί
Κάθειρξη μέχρι δέκα έτη. Αν η απειλούμενη
ποινή είναι ισόβια Κάθειρξη ή πρόσκαιρη
μεγαλύτερη αυτής του προηγούμενου
εδαφίου, η διάρκεια του περιορισμού σε
ειδικό κατάστημα Κράτησης δεν υπερβαίνει
τα δέκα έτη ούτε είναι μικρότερη από
δύο. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις ιδιαίτερα
σοβαρών εγκλημάτων που απειλούνται με
ισόβια Κάθειρξη ή Κάθειρξη τουλάχιστον
δέκα ετών μπορεί το δικαστήριο να
επιβάλλει περιορισμό μέχρι δεκαπέντε
έτη.»
Κατά το άρθρο
55 του ΠΚ προβλέπεται ότι :
"Η διάρκεια
της Κράτησης δεν μπορεί να υπερβαίνει
τον ένα μήνα ούτε να είναι συντομότερη
από μία ημέρα, αν ο νόμος δεν ορίζει
διαφορετικά σε ειδικές διατάξεις.
Εκτελείται σε ιδιαίτερα τμήματα των
φυλακών ή, αν τέτοια δεν υπάρχουν, στα
αστυνομικά κρατητήρια."
Κατά το άρθρο
55 του ΠΚ προβλέπεται ότι :
"Αν δεν
ορίζεται διαφορετικά σε ειδικές
διατάξεις, η χρηματική ποινή δεν μπορεί
να είναι κατώτερη από πενήντα χιλιάδες
(50.000) δραχμέςούτε ανώτερη από πέντε
εκατομμύρια (5.000.000) δραχμές [εκατόν
πενήντα (150) ευρώ ούτε ανώτερη από δέκα
πέντε χιλιάδες (15.000) ευρώ] και το
πρόστιμοδεν μπορεί να είναι κατώτερο
από δέκα χιλιάδες (10.000) δραχμές ούτε
ανώτερο από διακόσιες χιλιάδες (200.000)
δραχμές [είκοσι εννέα (29) ευρώ
ούτε ανώτερο
από πεντακόσια ενενήντα (590) ευρώ.
Πότε καταργήθηκε
η θανατική ποινή;
Η Κατάργηση
της θανατικής ποινής προβλέπεται με
το άρθρο 33 παρ 1 του Ν. 2172/1993 όπου
ορίζεται ότι: "Η ποινή του θανάτου
καταργείται. ‘Οπου στις κείμενες
διατάξεις προβλέπεται για ορισμένη
αξιόποινη πράξη αποκλειστικώς η ποινή
του θανάτου, νοείται ότι απειλείται η
ποινή της ισόβιας κάθειρξης. Αν η ποινή
του θανάτου προβλέπεται διαζευκτικώς
με άλλη ποινή, νοείται ότι απειλείται
μόνο η τελευταία."
Τι είναι η
παραγραφή ποινών;
Πρόκειται για
εκείνο το νομικό θεσμό του ουσιαστικού
Ποινικού Δικαίου με τον οποίο μετά από
τη πάροδο ορισμένου χρόνου η ποινική
αξίωση της πολιτείας εξαλείφεται και
ειδικότερα το μέρος της εκείνο που αφορά
την υποβολή του καταδικασθέντος δράστη
μιας αξιόποινης πράξης στην ποινή που
του επιβλήθηκε. Η εξάλειψη λοιπόν έχει
να κάνει μόνο με αυτό το μέρος της
αξίωσης, εφόσον υπάρχει καταδίκη του
δράστη με δικαστική απόφαση και δεν
αφορά το έγκλημα ως αξιόποινη πράξη.
Δεν αποτελεί
η παραγραφή της ποινής λόγο εξάλειψης
του αξιοποίνου. Δηλαδή με τη παραγραφή
της ποινής δεν επέρχεται σε βάρος του
καταδικασθέντος η συνέπεια της
καταδικαστικής δικαστικής αποφάσεως,
η υποβολή του στη νόμιμη ποινή.
Το ότι η
παραγραφή των ποινών, όπως και η παραγραφή
των εγκλημάτων είναι θεσμός ουσιαστικού
ποινικού δικαίου και όχι δικονομικού
δικαίου έχει πολύ μεγάλη σημασία. Αυτή
έγκειται στο να ότι δεν επιτρέπεται να
έχουν αναδρομική ισχύ και να εφαρμόζονται
σε βάρος του δράστη, νομικές διατάξεις
που νομοθετούνται μετά τη τέλεση της
πράξης.
Η αξίωση της
πολιτείας να υποβληθεί σε εκτέλεση της
ποινής ο καταδικασθείς δράστης ενός
εγκλήματος για λόγους ειδικής και
γενικής πρόληψης αυτοπεριορίζεται κάτω
από το γεγονός της ουσιαστικής μεταβολής
των πραγμάτων (αλλαγή προσωπικότητας
δράστη, λησμοσύνη της πράξης και της
καταδίκης από τη κοινή γνώμη) με τη
παρέλευση ορισμένου μακρού χρονικού
διαστήματος από τη καταδίκη του δράστη
με αμετάκλητη δικαστική απόφαση.
Ραντεβού με
τη συνέχεια του θέματος την Δευτέρα της
ερχόμενης βδομάδας. Στο β΄μέρος θα
μιλήσουμε για το πότε παραγράφονται οι
ποινές των εγκλημάτων, πότε άρχεται ο
χρόνος της παραγραφής, πότε η απόφαση
είναι αμετάκλητη και εκτελεστή, πότε
επέρχεται αναστολή της προθεσμίας
παραγραφής των ποινών και για το ΝΟΜΟ
4198/2013 (ΦΕΚ Α’ 215/11-10-2013 ) ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΦ’ ΟΡΟΝ
ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΜΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΠΟΙΝΩΝ .
Μέχρι τότε
νά΄στε καλά.
Συντομογραφίες:
Π.Κ. = Ποινικός Κώδικας Κ.Ποιν. Δ. =
Κώδικας Ποινικής Δικονομίας
(συνεχίζεται με
το β΄μέρος)
Γιώργος Π. Γιαγκουδάκης, Δικηγόρος Καβάλας
Διαζύγια - Ποινικά - Ιντερνετ
Για περισσότερες πληροφορίες
σχετικά με το δικηγορικό γραφείο μου
επισκεφθείτε το site μας
*Υ.Γ.: Στείλε το σχόλιο σου, κάνε LIKE και γράψου στη mailing list. Ευχαριστώ.
