* Δημοσιεύτηκε 18 /4 /2015 στην "Πρωϊνή" Εφημερίδα της Καβάλας
Στο παρελθόν
έχουμε αναφερθεί εκτενώς για την αξίωση
συμμετοχής στα αποκτήματα στο γάμο και
συγκεκριμένα στο δημοσιευμένο άρθρο
μου με τίτλο “Πότε και με ποιες
προϋποθέσεις ο/η σύζυγος μπορεί να
ζητήσει συμμετοχή στα αποκτήματα του
γάμου?”
Σήμερα θα
μιλήσουμε ειδικότερα για το ζήτημα
παραγραφής της αξίωσης αυτής, αφού πρώτα
παραθέσουμε τα σχετικά άρθρα Α.Κ. και
μερικές έννοιες αυτών, όπως αναλύονται
σε σχετικές πρόσφατες αποφάσεις του
Αρείου Πάγου.
Κατά το άρθρο
1400 Α.Κ.”- Αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα”
- Αν ο Γάμος λυθεί ή ακυρωθεί και η
περιουσία του ενός συζύγου έχει, αφότου
τελέσθηκε ο Γάμος, αυξηθεί, ο άλλος
σύζυγος, εφόσον συνέβαλε με οποιονδήποτε
τρόπο στην αύξηση αυτή, δικαιούται να
απαιτήσει την απόδοση του μέρους της
αύξησης το οποίο προέρχεται από τη δική
του συμβολή. Τεκμαίρεται ότι η συμβολή
αυτή ανέρχεται στο ένα τρίτο της αύξησης,
εκτός αν αποδειχθεί μεγαλύτερη ή
μικρότερη ή καμία συμβολή. Η προηγούμενη
παράγραφος εφαρμόζεται αναλογικά και
στην περίπτωση διάστασης των συζύγων
που διάρκεσε περισσότερο από τρία
χρόνια. Στην αύξηση της περιουσίας των
συζύγων δεν υπολογίζεται ό,τι αυτοί
απόκτησαν από δωρεά, κληρονομία ή
κληροδοσία ή με διάθεση των αποκτημάτων
από αυτές τις αιτίες.”
Κατά την έννοια
της διατάξεως αυτής, η συμβολή του
ενάγοντος συζύγου μπορεί να συνίσταται
όχι μόνο στην παροχή κεφαλαίου με
οποιαδήποτε μορφή, αλλά και στην παροχή
υπηρεσιών, αποτιμωμένων σε χρήμα, ακόμη
και υπηρεσιών οι οποίες παρέχονται στον
συζυγικό οίκο για την επιμέλεια και
ανατροφή των τέκνων, όταν και κατά το
μέτρο που αυτές δεν επιβάλλονται από
την, κατά τα άρθρα 1389 και 1390 του Α.Κ.,
υποχρέωση συνεισφοράς στην αντιμετώπιση
των οικογενειακών αναγκών, κατά το οποίο
έμεινε απερίσπαστος από την εκπλήρωση
της αντίστοιχης υποχρέωσης του σε
συνεισφορά στην αντιμετώπιση των
οικογενειακών αναγκών ο υπόχρεος σύζυγος
και έτσι εξοικονόμησε δαπάνες και
δυνάμεις που συνέβαλαν στην επαύξηση
της περιουσίας του. - Ο χρόνος λύσεως ή
ακυρώσεως του γάμου ή συμπληρώσεως
τριετίας από την συζυγική διάσταση
είναι κρίσιμος για την εξεύρεση της εν
λόγω τελικής περιουσίας, υπό την έννοια
του καθορισμού των περιουσιακών στοιχείων
που την αποτελούν. Για την περαιτέρω:
όμως, αναγωγή σε χρήμα των περιουσιακών
αυτών στοιχείων, για την εξεύρεση δηλαδή
της αξίας τους σε χρήμα, κρίσιμος είναι
ο χρόνος της παροχής έννομης προστασίας,
ήτοι ο χρόνος της ασκήσεως της αγωγής
(566/2014 ΑΠ)
Το άρθρο 1400 Α.Κ
εφαρμόζεται, κατ' άρθρο 12 του ν. 1649/1986
και επί γάμων που τελέσθηκαν και επί
περιουσιακών στοιχείων που αποκτήθηκαν
και πριν την έναρξη της ισχύος του ν.
1329/1983. Επίσης κατά το άρθρο 1401 Α.Κ.: ” Η
αξίωση του προηγούμενου άρθρου δεν
γεννιέται, σε περίπτωση θανάτου, στο
πρόσωπο των κληρονόμων του συζύγου που
πέθανε. Επίσης δεν εκχωρείται ούτε
κληρονομείται, εκτός αν έχει αναγνωρισθεί
συμβατικά ή έχει επιδοθεί αγωγή. Η αξίωση
παραγράφεται δύο χρόνια μετά τη λύση ή
την ακύρωση του γάμου."
Στη περίπτωση
γέννησης της αξίωσης σε τριετή διάσταση
θεωρείται ότι υπάρχει αναστολή της
παραγραφής έως της λύσης ή της ακύρωσης
του γάμου, οπότε και εδώ ουσιαστικά
παραγράφεται η αξίωση όπως πιο πάνω (
διετία από την αμετάκλητη λύση ή ακύρωση
γάμου). Αν όμως η αναστολή της παραγραφής
παρατείνεται πολύ επί πολυετούς διάστασης
των συζύγων είναι δυνατόν να τύχει
εφαρμογής το άρθρο 281 Α.Κ. (καταχρηστική
άσκηση δικαιώματος) εναντίον εκείνου
που θα ισχυρισθεί ότι δεν παραγράφηκε
η εν λόγω αξίωση από τα αποκτήματα του
γάμου.
Από τις διατάξεις
των άρθρων 1400 παρ.1 και 2 και 1401 εδ.γ` ΑΚ
συνάγεται ότι, η αξίωση συμμετοχής του
ενός συζύγου στα περιουσιακά στοιχεία
που έχουν αποκτηθεί από τον άλλο κατά
τη διάρκεια του γάμου (αποκτήματα)
γεννιέται όταν ο γάμος λυθεί ή ακυρωθεί
ή όταν συμπληρωθεί τριετής διάσταση
των συζύγων. Η αξίωση αυτή παραγράφεται
δύο χρόνια μετά τη λύση ή την ακύρωση
του γάμου. Στην περίπτωση της τριετούς
διαστάσεως, η παραγραφή αρχίζει από τη στιγμή
που η αξίωση γεννιέται και είναι δυνατή
η δικαστική επιδίωξή της (Α.Κ. 251), δηλαδή,
από τη συμπλήρωση τριετίας στη διάσταση
των συζύγων. Εφ` όσον, όμως, υφίσταται
και διαρκεί ο γάμος, η παραγραφή
αναστέλλεται μέχρι να εκδοθεί αμετάκλητη
απόφαση για τη λύση ή την ακύρωση αυτού
(Α.Κ 256 αρ. 1, 1381,1438, βλ. ΑΠ 1372/2000, ΑΠ 1502/2009).
Το χρονικό διάστημα της αναστολής δεν
υπολογίζεται στο χρόνο της παραγραφής
(Α.Κ. 257). Μετά τη λύση ή την ακύρωση του
γάμου, ο χρόνος αυτής τρέχει εκ νέου και
για να συμπληρωθεί πρέπει να περάσουν
δύο χρόνια από το αμετάκλητο της σχετικής
απόφασης. Περαιτέρω, από τη διάταξη του
άρθρου 263 ΑΚ, κατά την οποία "κάθε
παραγραφή που διακόπηκε με την έγερση
της αγωγής θεωρείται σαν να μη διακόπηκε
αν ο ενάγων παραιτηθεί από την αγωγή ή
η αγωγή απορριφθεί τελεσιδίκως για
λόγους τυπικούς [στους οποίους
περιλαμβάνεται και η απόρριψη λόγω
αοριστίας]. Αν ο δικαιούχος εγείρει και
πάλι την αγωγή μέσα σε έξι μήνες η
παραγραφή θεωρείται ότι έχει διακοπεί
με την προηγουμένη αγωγή" προκύπτει
ότι, για να επέλθει η οριζομένη από το
εδάφιο β της παραπάνω διάταξης συνέπεια
απαιτείται, αφενός ταυτότητα ιστορικής
και νομικής αιτίας μεταξύ των δύο αγωγών
(ΑΠ 1372/2000, Ολ. ΑΠ 110/67) και αφετέρου μη
συμπλήρωση (θεραπεία), με τη δεύτερη
αγωγή, της δικονομικής ελλείψεως
(αοριστίας) από την οποία κρίθηκε
τελεσιδίκως ότι έπασχε η, για το λόγο
αυτό, απορριφθείσα πρώτη αγωγή (43/2015
ΑΠ).
Η παραπάνω
σύντομη διετής παραγραφή τέθηκε από το
νομοθέτη προκειμένου να εκκαθαριστούν
οι διαφορές αυτές μεταξύ των συζύγων
και να μην διαιωνίζονται. Η παραγραφή
αυτή έχει εξαιρετικό χαρακτήρα και
ισχύει αποκλειστικά για την αξίωση του
άρθρου 1400 Α.Κ. και όχι για άλλες νόμιμες
αξιώσεις μεταξύ των συζύγων. Πέραν της
παραγραφής κρίσιμα ζητήματα δημιουργούνται
επίσης σχετικά με την προστασία του
δικαιούχου συζύγου στο στάδιο της
προσδοκίας (ενόσω δεν έχει ακόμη γεννηθεί
η αξίωση αυτή) καθώς και στην περίπτωση
της λύσης του γάμου, όπου ο/η δικαιούχος
σύζυγος καλείται και ως κληρονόμος του
αποβιώσαντος συζύγου της ταυτόχρονα
με άλλους συγκληρονόμους του. Ελπίζω
να μου δοθεί η ευκαιρία να αναφερθώ στα
θέματα αυτά προσεχώς σε άλλα άρθρα.
Γιώργος Π. Γιαγκουδάκης, Δικηγόρος Καβάλας
Διαζύγια - Ποινικά - Αστικά
Για περισσότερες πληροφορίες
σχετικά με το δικηγορικό γραφείο μου
επισκεφθείτε το site μας
λέξεις κλειδιά: συμμετοχή στα αποκτήματα του γάμου, παραγραφή,αποκτήματα του γάμου, άρθρο 1400 Α.Κ., Αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα,Τεκμαίρεται ότι η συμβολή αυτή ανέρχεται στο ένα τρίτο της αύξησης, διαζύγιο, διάσταση
