* Δημοσιεύτηκε 4 / 4/2015 στην "Πρωϊνή" Εφημερίδα της Καβάλας
Το άρθρο 937
Αστικού Κώδικα προβλέπει ότι: "Η
απαίτηση από αδικοπραξία παραγράφεται
μετά πενταετία, αφότου ο παθών έμαθε τη
ζημία και τον υπόχρεο σε αποζημίωση σε
κάθε όμως περίπτωση η απαίτηση
παραγράφεται μετά την πάροδο είκοσι
ετών από την πράξη. Αν η αδικοπραξία
αποτελεί συνάμα κολάσιμη πράξη που κατά
τον ποινικό νόμο υπόκειται σε μακρότερη
Παραγραφή, αυτή ισχύει και για την
απαίτηση αποζημίωσης."
Η ειδική αυτή
διάταξη, εφαρμόζεται σε κάθε περίπτωση
αδικοπραξίας, δηλαδή σε οιαδήποτε, υπό
ευρεία έννοια, αντικειμενικά ανθρώπινη
παράνομη συμπεριφορά από την οποία
γεννάται αξίωση αποζημίωσης, είτε αυτή
προβλέπεται από τον Α. Κ., είτε προβλέπεται
από άλλον νόμο, εκτός και αν ο νόμος
αυτός προβλέπει ειδική παραγραφή,
υπερισχύουσα ως ειδικότερη. Αφορά ακόμη
και την από το άρθρο 932 Α.Κ. αξίωση για
χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής
βλάβης ή ψυχικής οδύνης.
Προϋπόθεση για
την έναρξη της πενταετούς παραγραφής
της αξιώσεως που προήλθε από αδικοπραξία
είναι η γνώση από τον παθόντα τόσο της
ζημίας, όσο και του υπαιτίου προς
αποζημίωση, δηλαδή όλων εκείνων των
πραγματικών περιστατικών που παρέχουν
σε αυτόν τη δυνατότητα να ασκήσει
ορισμένη αγωγή εναντίον συγκεκριμένου
προσώπου. Εάν ένα από τα στοιχεία αυτά
δεν είναι γνωστά, η αξίωση παραγράφεται
μετά είκοσι έτη από τη τέλεση της
αδικοπραξίας προς αποφυγή διαιωνίσεως
της αξιώσεως αυτής, ανεξαρτήτως από τη
παραπάνω γνώση ή άγνοια του παθόντος.
Είναι πραγματικό ζήτημα που εκτιμάται
στην εκάστοτε περίπτωση από το δικαστή
το πότε λαμβάνει γνώση ο παθών των
ανωτέρω στοιχείων, δηλαδή της ζημίας
και του υπαιτίου. Δεν αρκούν οι απλές
υποψίες ή οι υποθέσεις περί αυτών των
στοιχείων.
Από το συνδυασμό
των διατάξεων των άρθρων 247, 251, 298, 914 και
937 Α.Κ. συνάγεται ότι σε περίπτωση
αδικοπραξίας αφότου εκδηλώθηκε το
ζημιογόνο γεγονός γεννάται υπέρ του
ζημιωθέντος αξίωση αποζημίωσης για την
όλη ζημία θετική και αποθετική, παρούσα
ή μέλλουσα, αν είναι προβλεπτή κατά τη
συνήθη πορεία των πραγμάτων και εφόσον
η δικαστική της επιδίωξη είναι δυνατή,
η δε παραγραφή της αξίωσης αυτής είναι
πενταετής και αρχίζει να τρέχει για
όλες τις ζημίες ενιαία από τότε που ο
ζημιωθείς έλαβε γνώση των πρώτων
επιζήμιων συνεπειών και του υπόχρεου
προς αποζημίωση.
Γνώση της ζημίας
για την έναρξη της πενταετούς παραγραφής
νοείται η γνώση των επιζήμιων συνεπειών
της πράξεως, όχι όμως και της εκτάσεως
της ζημίας ή του ποσού της αποζημιώσεως
(Ολ.ΑΠ. 24/2003). ΄Ετσι, ο χρόνος της πενταετούς
παραγραφής τρέχει και καταλαμβάνει
όλες τις μερικότερες ζημίες του παθόντος,
δηλαδή εκείνες, που έχουν επέλθει ή
μέλλουν να επέλθουν, εκτός από εκείνες
που δεν είναι προβλεπτή η επέλευσή τους
κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων.
Συνεπώς, το γεγονός ότι ο παθών δεν
μπορεί ακόμη να προσδιορίσει ακριβώς
το μέγεθος της ζημίας, δεν εμποδίζει
την έναρξη της παραγραφής. Αυτό ισχύει
μόνο για εκείνες τις επιζήμιες συνέπειες,
που μπορούν κατά την αντίληψη των
συναλλαγών να προβλεφθούν το χρόνο που
ο παθών έλαβε γνώση της ζημίας γενικά
- ως δυνατή συνέπεια της άδικης πράξης.
Αν, όμως, μεταγενέστερα γεννήθηκαν ή
έγιναν αντιληπτές επιζήμιες συνέπειες,
οι οποίες προηγουμένως ήταν απρόβλεπτες
και απροσδόκητες, αρχίζει για την αξίωση
προς αποκατάσταση αυτών νέα αυτοτελής
παραγραφή, αφότου ο παθών έλαβε γνώση
αυτών και της αιτιώδους συναφείας τους
με την αδικοπραξία.
Κατά την έννοια
του άρθρου 261 εδ. α`του Α.Κ, που ορίζει
ότι η παραγραφή διακόπτεται με την
έγερση της αγωγής, σε συνδυασμό με το
άρθρο 221 παρ. 1 Κ.Πολ.Δ, σε περίπτωση
ασκήσεως αγωγής για μέρος μόνον της
αποζημιώσεως, η επίδοσή της διακόπτει
την παραγραφή μόνο για το μέρος αυτό,
ως προς το οποίο δημιουργείται αντιστοίχως
εκκρεμοδικία (ΟλΑΠ 23/1994 Δνη 36.577). Ο χρόνος
της παραγραφής τρέχει και καταλαμβάνει
όλες τις μερικότερες ζημίες του παθόντος,
δηλαδή εκείνες που έχουν επέλθει ή
μέλλουν να επέλθουν, εκτός από εκείνες
που δεν είναι προβλεπτή η επέλευσή τους
κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων
(Ολ.ΑΠ 38/1996, 40/1996), όπως τούτο δύναται να
συμβεί επί απρόβλεπτη κατά τα ιατρικά
δεδομένα επιδεινώσεως της υγείας του
παθόντος, γεγονός, το οποίο όμως αποτελεί
στοιχείο της βάσης της σχετικής αγωγής
σύμφωνα με τα άρθρα 118 και 216 Κ.Πολ.Δ (ΑΠ
1368/2010).
Στην προαναφερθείσα
πενταετή παραγραφή ισχύει και η διάταξη
του άρθρου 268 εδ. α` ΑΚ κατά την οποία
κάθε αξίωση που βεβαιώθηκε με τελεσίδικη
ή με δημόσιο έγγραφο εκτελεστό παραγράφεται
ύστερα από 20 χρόνια και αν ακόμα η αξίωση
υπαγόταν σε συντομότερη παραγραφή, με
την προϋπόθεση ότι η οποιαδήποτε αξίωση
της οποίας επιμηκύνεται η παραγραφή
δεν έχει υποπέσει στην μέχρι της
τελεσιδικίας ισχύουσα βραχυχρόνια
παραγραφή (Ολ.Α.Π. 24/2003).
Κατά την παρ. 2
του άρθρου 937 Α.Κ. "Αν η αδικοπραξία
αποτελεί συνάμα κολάσιμη πράξη που κατά
τον ποινικό νόμο υπόκειται σε μακρότερη
Παραγραφή, αυτή ισχύει και για την
απαίτηση αποζημίωσης." Η διάταξη αυτή
εισάγει εξαίρεση από την πενταετής ή
εικοσαετής παραγραφή της παραγράφου 1
του εν λόγω άρθρου εφόσον υφίσταται
ποινική αξίωση της Πολιτείας κατά του
δράστη εγκλήματος που υπόκειται σε
μακρότερη παραγραφή σύμφωνα με το
ποινικό νόμο.
Η παραγραφή αυτή του
ποινικού νόμου άρχεται από την διάπραξη
της αξιόποινης πράξης, ανεξαρτήτως της
γνώσεως του παθόντος. Αρκεί το γεγονός
της υπάρξεως αντικειμενικά κολάσιμης
πράξης, χωρίς να απαιτείται υποβολή
μήνυσης ή καταδικαστική δικαστική
απόφαση του δράστη. Στην παραγραφή
απαίτησης από αδικοπραξία κατά τα λοιπά
ισχύουν οι γενικές ρυθμίσεις του Α.Κ
247 επ., ως προς τη διακοπή (Α.Κ. 255 επ.) και
αναστολή της παραγραφής (ΑΚ 260 επ.).
Ειδικώς, με την άσκηση της αγωγής,
επέρχεται διακοπή της παραγραφής (ΑΚ
261). Στο τέλος να πούμε ότι σε περίπτωση
συρροής δικαιοπρακτικής και αδικοπρακτικής
αξίωσης η κρατούσα γνώμη δέχεται την
αυτοτέλειά τους, με ιδιαίτερη παραγραφή
και δυνατότητα χωριστής ενάσκησή τους
μέχρι να ικανοποιηθεί η μία από αυτές.
Η ικανοποίηση της μιας αποφέρει απόσβεση
της άλλης στο ίδιο μέτρο. (Πηγή σχετικής
νομολογίας 332/2014 ΑΠ, 426/2014 ΑΠ, 901/2014 ΑΠ,
996/2014 ΑΠ, 118/2014 ΕΦ ΔΩΔ, 72/2013 ΑΠ, 674/2013 ΑΠ,
).
Γιώργος Π. Γιαγκουδάκης, Δικηγόρος Καβάλας
Διαζύγια - Ποινικά - Αστικά
Για περισσότερες πληροφορίες
σχετικά με το δικηγορικό γραφείο μου
επισκεφθείτε το site μας
