* Δημοσιεύτηκε 30/ 5/2015 στην "Πρωϊνή" Εφημερίδα της Καβάλας
Στα άρθρα 1485-1504 Αστικού Κώδικα προβλέπονται οι περιπτώσεις διατροφής εκ του νόμου, ποιοι είναι οι υπόχρεοι και δικαιούχοι διατροφής, οι όροι διατροφής, ο χρόνος και ο τρόπος καταβολής της. Διατροφή εκ του νόμου είναι η διατροφή μεταξύ ανιόντων και κατιόντων, η διατροφή μεταξύ συζύγων κατά τη διακοπή της συμβίωσης, η διατροφή μεταξύ των πρώην συζύγων μετά το διαζύγιο, η διατροφή συζύγων από γάμο που ακυρώθηκε κατά τα άρθρα 1383 και 1384 Α.Κ., η διατροφή μεταξύ αδελφών και η διατροφή άγαμης μητέρας. Διατροφή είναι όλα τα υλικά μέσα που έχει ανάγκη ο άνθρωπος για να ικανοποιήσει τις βιοτικές του ανάγκες. Όταν ο άνθρωπος δεν είναι σε θέση να αυτοδιατραφεί λόγω ανηλικότητας ή ασθένειας ή προχωρημένου της ηλικίας του, το δίκαιο επιβάλλει στην οικογένειά του την υποχρέωση διατροφής, ορίζοντας τους όρους και τους υπόχρεους αυτής. Η διατροφή μπορεί να είναι πλήρης, ελαττωμένη ή στοιχειώδης και εύλογη,δηλαδή πλήρης ή στοιχειώδης ανάλογα με τις περιστάσεις.
Στα άρθρα 1485-1504 Αστικού Κώδικα προβλέπονται οι περιπτώσεις διατροφής εκ του νόμου, ποιοι είναι οι υπόχρεοι και δικαιούχοι διατροφής, οι όροι διατροφής, ο χρόνος και ο τρόπος καταβολής της. Διατροφή εκ του νόμου είναι η διατροφή μεταξύ ανιόντων και κατιόντων, η διατροφή μεταξύ συζύγων κατά τη διακοπή της συμβίωσης, η διατροφή μεταξύ των πρώην συζύγων μετά το διαζύγιο, η διατροφή συζύγων από γάμο που ακυρώθηκε κατά τα άρθρα 1383 και 1384 Α.Κ., η διατροφή μεταξύ αδελφών και η διατροφή άγαμης μητέρας. Διατροφή είναι όλα τα υλικά μέσα που έχει ανάγκη ο άνθρωπος για να ικανοποιήσει τις βιοτικές του ανάγκες. Όταν ο άνθρωπος δεν είναι σε θέση να αυτοδιατραφεί λόγω ανηλικότητας ή ασθένειας ή προχωρημένου της ηλικίας του, το δίκαιο επιβάλλει στην οικογένειά του την υποχρέωση διατροφής, ορίζοντας τους όρους και τους υπόχρεους αυτής. Η διατροφή μπορεί να είναι πλήρης, ελαττωμένη ή στοιχειώδης και εύλογη,δηλαδή πλήρης ή στοιχειώδης ανάλογα με τις περιστάσεις.
Κατά κανόνα οι διατάξεις περί διατροφής είναι αναγκαστικού δικαίου, δηλαδή δεν μπορούν να αλλάξουν με αντίθετη συμφωνία ή παραίτηση, εκτός ορισμένων εξαιρέσεων. Η δικαστική απόφαση που επιδικάζει διατροφή στις περιπτώσεις διατροφής εκ του νόμου κατόπιν άσκησης αγωγής του δικαιούχου αυτής και ευδοκίμησής της από το αρμόδιο δικαστήριο είναι δυνατόν να μεταρρυθμιστεί υπό ορισμένες προϋποθέσεις με νέα τελεσίδικη απόφαση (διαπλαστική) που μεταρρυθμίζει αυτήν κατόπιν άσκησης σχετικής αγωγής από τον υπόχρεο ή δικαιούχο διατροφής. Ειδικότερα κατά το άρθρο 1494 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ.), αν αφότου εκδόθηκε η απόφαση που προσδιορίζει την διατροφή μεταβλήθηκαν οι όροι της διατροφής, το δικαστήριο μπορεί να μεταρρυθμίσει την απόφαση του ή και να διατάξει την παύση της διατροφής. Εξάλλου, σύμφωνα με το άρθρο 334 παρ.1 εδάφ. α, 3 και 4 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (Κ.Πολ.Δ.) κάθε διάδικος έχει δικαίωμα να ζητήσει την μεταρρύθμιση τελεσίδικης ή ανέκκλητης απόφασης που καταδικάζει σε καταβολή περιοδικών παροχών οι οποίες οφείλονται κατά το νόμο από οποιαδήποτε αιτία και γίνονται απαιτητές στο μέλλον, αν μεσολάβησε ουσιαστική μεταβολή των συνθηκών στις οποίες βασίστηκε η απαγγελία της καταδίκης και εφόσον η μεταβολή έγινε σε χρόνο στον οποίο ο αιτών την μεταρρύθμιση δεν μπορούσε να προβάλλει την μεταβολή στην αρχική δίκη.
Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι αν μετά την έκδοση της περί διατροφής αποφάσεως μεταβλήθηκαν οι όροι της διατροφής το δικαστήριο μπορεί ύστερα από αγωγή του ενδιαφερομένου να μεταρρυθμίσει την απόφαση του ή και να διατάξει την παύση της διατροφής, τον τρόπο ή τόπο καταβολής της διατροφής.
Συνθήκες των οποίων η ουσιώδης (σημαντική) μεταβολή δικαιολογεί την αναθεώρηση ή ανατροπή του δεδικασμένου για τη διάγνωση που έγινε θεωρούνται εκείνες οι οποίες τέθηκαν υπόψη του δικαστηρίου, δηλαδή τα κρίσιμα εκείνα περιστατικά τα οποία αποτέλεσαν τη βάση της αξίωσης που διαγνώσθηκε, δυνατόν να αφορούν την οικονομική κατάσταση του δικαιούχου ή του υπόχρεου, τη διακύμανση της βιοποριστικής ικανότητας του υπόχρεου ή του δικαιούχου, των εσόδων και εξόδων του τελευταίου, την διακύμανση του τιμάριθμου, την βελτίωση ή χειροτέρευση υγείας δικαιούχου ή περιουσίας δικαιούχου ή υποχρεου, την γενική οικονομική κατάσταση κ.λ.π.
Από τη σύγκριση των συνθηκών του χρόνου άσκησης της μεταρρυθμιστικής αγωγής και εκείνων που έλαβε υπόψη η απόφαση που επιδίκασε περιοδικές παροχές, θα διαγνωσθεί η ύπαρξη ουσιώδους ή όχι μεταβολή και η στέρηση ή όχι απ' αυτές του εσωτερικού ερείσματος της απόφασης. Η μεταρρυθμιστική απόφαση ενεργεί για το μέλλον από της εγέρσεώς της και δεν έχει αναδρομική δύναμη. Έως της τελεσιδικίας της εξακολουθεί να ισχύει η πρώτη απόφαση (τελεσίδικη ή αμετάκλητη). Γίνεται δεκτό ότι μεταρρυθμίζεται όχι μόνο η απόφαση που επιδικάζει διατροφή, αλλά και η απόφαση που απορρίπτει αγωγή διατροφής για ορισμένο διάστημα, εφόσον στο διάστημα αυτό επήλθε ουσιαστική μεταβολή των συνθηκών που στηρίχθηκε η απόφαση που απόρριψε τη διατροφή (προϋποθέτει κάλυψη δεδικασμένου). Σε όλες τις περιπτώσεις πρέπει η αίτηση για μεταρρύθμιση να εκτείνεται χρονικώς εντός των ορίων του δεδικασμένου της πρώτης απόφασης. Μεταρρύθμιση απόφασης, που επιδικάζει διατροφή είναι δυνατόν να αιτηθεί μόνο με κύρια αγωγή ή ανταγωγή. Αν μετά την πρώτη συζήτηση ή μετά την έκδοση απόφασης πρωτοβάθμιου δικαστηρίου επήλθε ουσιώδης μεταβολή συνθηκών μπορεί αντίστοιχα να υποβληθεί σχετική ένσταση ή έφεση είτε σύμφωνα με το άρθρο 527 Κ.Πολ.Δ. αντίστοιχα.
Κατά την αληθή έννοια των ανωτέρω διατάξεων η μεταρρύθμιση μπορεί να ζητηθεί και στην περίπτωση του συμβατικού καθορισμού της διατροφής, ο οποίος και δεν απαγορεύεται, αρκεί να μην παραβιάζονται οι αναγκαστικού δικαίου διατάξεις περί διατροφής. Βέβαια για την παραπάνω δυνατότητα αναλογικής εφαρμογής σε περίπτωση καθορισμού της διατροφής συμβατικά ( όχι με δικαστική απόφαση) υπάρχουν ορισμένες αντικρουόμενες απόψεις ως προς τη δυνατότητα της εφαρμογής της 1494 Α.Κ. ή ακόμα και ως προς τις διατάξεις που θα πρέπει να εφαρμοστούν, για τα οποία θα μιλήσουμε σε άλλο άρθρο μελλοντικά. Όταν η απόφαση για την οποία ζητείται μεταρρύθμιση είναι ασφαλιστικών μέτρων τότε η ανάκληση ή μεταρρύθμιση αυτής γίνεται σύμφωνα με τα άρθρα 696 παρ. 3, 697, 31 Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, εφόσον επήλθε μεταβολή των πραγμάτων που δικαιολογεί την ανάκληση ή τη μεταρρύθμισή της, για να αποτρέπεται άμεσος κίνδυνος βλάβης του αιτούντος. Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι αυτός που κλητεύθηκε και συμμετείχε στη δίκη επί της οποίας εκδόθηκε η απόφαση ασφαλιστικών μέτρων, της οποίας διώκει την ανάκληση ή μεταρρύθμιση μπορεί να προσφύγει, είτε: α) στο Δικαστήριο που διέταξε το ασφαλιστικό μέτρο, επικαλούμενος μεταβολή των πραγμάτων (νέα γεγονότα) που δικαιολογεί την ανάκληση ή μεταρρύθμιση της απόφασης, είτε β) εφόσον υπάρχει εκκρεμοδικία, δηλαδή από την άσκηση, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 215 του Κ.Πολ.Δ. της κυρίας αγωγής στο αρμόδιο για την κυρία υπόθεση Δικαστήριο, έστω και χωρίς επίκληση νέων στοιχείων.
Δεν θεωρούνται νέα στοιχεία και δεν συνιστούν μεταβολή πραγμάτων που να δικαιολογούν την ανάκληση ή τη μεταρρύθμιση της αποφάσεως οι πραγματικές πλημμέλειες αυτής, δηλαδή η κακή ή εσφαλμένη εκτίμηση των αποδείξεων ή ακόμη η προσκομιδή για πρώτη φορά νέων αποδεικτικών στοιχείων για πραγματικά γεγονότα προϋπάρχοντα της εκδοθείσας αποφάσεως, εκτός αν πρόκειται για αποδεικτικά στοιχεία για τα οποία ο αιτών έλαβε γνώση μετά την έκδοση της αποφάσεως ή είχε και προηγουμένως γνώση αυτών πλην όμως δεν μπορούσε να τα προσκομίσει. Τέλος θα πρέπει να εκκρεμεί κύρια μεταρρυθμιστική αγωγή διατροφής για να ληφθούν επιτρεπτώς ασφαλιστικά μέτρα για τη μεταρρύθμιση της τελεσίδικης απόφασης που επιδικάζει τη διατροφή Το πότε γεννάται αξίωση του άρθρου 1494 Α.Κ. για μεταρρύθμιση απόφασης διατροφής είναι ζήτημα πραγματικό που κρίνεται στην εκάστοτε περίπτωση από το αρμόδιο δικαστήριο. - (Πηγή σχετικής νομολογίας 174/2004 ΕΦ ΠΑΤΡ, 2/1994 Ολ.ΑΠ, ΕΦ ΔΩΔΕΚ 119/2010, 7804/2014 ΜΠΡ ΑΘ Ασφ.Μέτρων) .
Γιώργος Π. Γιαγκουδάκης, Δικηγόρος Καβάλας
Διαζύγια - Ποινικά - Αστικά
Για περισσότερες πληροφορίες
σχετικά με το δικηγορικό γραφείο μου
επισκεφθείτε το site μας
λέξεις κλειδιά: μεταρρυθμιση απόφασης διατροφής , διατροφή
