Ο Ποινικός μας Κώδικας προστατεύει τη μνήμη των νεκρών (στενών συγγενικών μας προσώπων) με τα άρθρα 365 και 368 Π.Κ. Το πρώτο άρθρο εξ αυτών προβλέπει ότι:
"'Οποιος προσβαλλει τη μνήμη νεκρού με βάναυση ή κακόβουλη Εξύβριση ή με Συκοφαντική Δυσφήμηση (άρθρο 363) τιμωρείται με Φυλάκιση μέχρι έξι μηνών."
Το έγκλημα αυτό είναι πλημμέλημα και διώκεται κατ΄εγκληση από το σύζυγο που επέζησε και τα παιδιά του νεκρού, και αν αυτοί δεν υπάρχουν, από τους γονείς και τους αδελφούς του, όπως προβλέπεται στις παρ. 1 και 2 του άρθρου 368 Ποινικού Κώδικα :
" 1. Στις περιπτώσεις των άρθρων 361, 362, 363, 364 και 365 η ποινική δίωξη ασκείται μόνο ύστερα από έγκληση.
2. Στην περίπτωση του άρθρου 365 δικαίωμα να υποβάλουν έγκληση έχουν ο σύζυγος που επέζησε και τα παιδιά του νεκρού, και αν αυτοί δεν υπάρχουν, οι γονείς και οι αδελφοί του. .."
Σκοπός της διάταξης αυτής είναι η προστασία του φυσικού συναισθήματος της ευλάβειας προς τη μνήμη των νεκρών και την τιμή της οικογένειας του πεθαμένων.
Για την στοιχειοθέτηση του εγκλήματος πρέπει να τελείται αυτό εκ δόλου με εξύβριση ή συκοφαντική δυσφήμιση (άρθρο 363 Π.Κ.). Η εξύβριση όμως δεν αρκεί να είναι απλή (άρθ. 361 παρ.1 Π.Κ.) αλλά θα πρέπει να είναι βάναυση (βαρειά και χυδαία) ή κακόβουλη (από κακεντρέχεια και από ταπεινά αίτια).
free image by pixabay.com
Σύμφωνα με την υπ΄αριθμό 1769/1986 απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου ".... κατά το άρθρο 118 § 1 ΠΚ το δικαίωμα της έγκλησης ανήκει στον άμεσα παθόντα από την αξιόποινη πράξη, αν ο νόμος δεν ορίζει διαφορετικά με ειδική διάταξη. Από το συνδυασμό μεταξύ τους των ανωτέρω διατάξεων προκύπτει ότι τα οριζόμενα στη διάταξη του άρθρου 368 § 2 εδ. α ΠΚ πρόσωπα θεωρούνται ως άμεσα ζημιούμενα από την αξιόποινη πράξη του αρθρ. 365 ΠΚ, η οποία αποβλέπει στην προστασία του αισθήματος της ευλάβειας στη μνήμη των νεκρών, το οποίο εύλογα υπάρχει με ζωηρότητα σ` αυτά τα πρόσωπα, τους αναφερθέντες δηλαδή στενούς συγγενείς του νεκρού, στους οποίους εύλογο είναι ότι τους παρέχεται από τον νόμο, όχι μόνο το δικαίωμα της υποβολής της εγκλήσεως, αλλά και το συνακόλουθο δικαίωμα της παράστασης τους στην ποινική διαδικασία ως πολιτικώς εναγόντων, ώστε να μπορούν να ενεργούν πληρέστερα για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους, αφού από την αξιόποινη πράξη της προσβολής της μνήμης του στενού συγγενούς τους νεκρού και όταν δεν προσβάλλεται μ` αυτή η τιμή ή η υπόληψη αυτών των ιδίων, θίγονται και αυτά ευθέως στη σφαίρα ακριβώς του ζωηρού αυτού αισθήματος τους ευλάβειας στη μνήμη του στενού συγγενούς τους νεκρού, που ανάγεται στον εσωτερικό τους κόσμο και συνεπώς βλάπτονται ηθικώς άμεσα παρά τον νόμο με την έννοια των άρθρων 214 και 932 ΑΚ. ..."
Περαιτέρω για την αστική προστασία της προσβολής προσωπικότητας αποβιώσαντος, που έγινε μετά θάνατο το σχετικό άρθρο 57 Αστικού Κώδικα (παρ. 1 εδ.β) προβλέπει τα εξής:
" Δικαίωμα στην προσωπικότητα - `Οποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητά του έχει δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον. Αν η προσβολή αναφέρεται στην προσωπικότητα προσώπου που έχει πεθάνει το δικαίωμα αυτό έχουν ο σύζυγος, οι κατιόντες, οι ανιόντες, οι αδελφοί και οι κληρονόμοι του από διαθήκη.
Αξίωση αποζημίωσης σύμφωνα με τις διατάξεις για τις αδικοπραξίες δεν αποκλείεται."
Δηλαδή τα παραπάνω περιοριστικώς οριζόμενα πρόσωπα σύζυγος, κατιόντες, ανιόντες, αδελφοί, εκ διαθήκης κληρονόμοι αποβιώσαντος το καθένα τους δικαιούται αυτοτελώς, νομιμοποιούμενο ενεργητικώς ως φορέας του δικαιώματος να ζητήσει την άρση της προσβολής της μνήμης του νεκρού και ενδεχομένως αποζημίωση ή ηθική ικανοποίηση αν υπέστη και περιουσιακή ή ηθική βλάβη στο μέτρο που η προσβολή της μνήμης του νεκρού προσέβαλε, λόγω του στενού συνδέσμου μεταξύ τους οικογενειακού δεσμού, το αίσθημα σεβασμού τους προς την μνήμη του νεκρού, που αποτελεί και αυτό έκφανση της προσωπικότητας τους. (αποφ. 5506/2015 Μον. Πρωτ. Θεσσαλονίκης ασφ.μέτρων).
Εν κατακλείδι να πούμε ότι είναι απόλυτα δικαιολογημένο και επιβεβλημένο να υπάρχει (ποινική και αστική) προστασία της μνήμης των νεκρών από πρόσωπα με αντικοινωνική προσωπικότητα που κινούνται κακόβουλα ή με ταπεινά ελατήρια.
-------- . --------
* Υ.Γ. : Ευχαριστώ για την επίσκεψη. Για οποιαδήποτε ερώτηση ή απορία επικοινωνήστε μαζί μας. Θα χαρώ πολύ να συνομιλήσω μαζί σας για το θέμα που σας απασχολεί. -Γιώργος Γιαγκουδάκης, Ειδικός Δικηγόρος - Νομικός Σύμβουλος στη Καβάλα - Tηλέφωνα 2510834031, κιν. 6945227120
