Αίτηση επαναφοράς των πραγμάτων
στην προηγούμενη κατάσταση
Βάσει γενικής δικαιικής αρχής «ουδείς υποχρεούται στα αδύνατα». Η αρχή αυτή εξασφαλίζει την ανεμπόδιστη άσκηση του δικαιώματος της δικαστικής προστασίας που προστατεύεται συνταγματικώς.
Η διάταξη του άρθρου 152 § 1 ΚΠολΔ αποτελεί εξειδικευμένη εφαρμογή της εν λόγω αρχής στο πεδίο του αστικού δικονομικού δικαίου. Η νομολογία των αστικών δικαστηρίων μας δέχθηκε πάνω στην αρχή της επαναφοράς των πραγμάτων στην προηγούμενη κατάσταση -εν συνδρομή ανωτέρας βίας ή δόλου του αντιδίκου - και προς την αποφυγή απώλειας ενδίκων μέσων τα αμέσως ακόλουθα:
1. ".........Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 518 § 1, 151, 152 § 1 και 155 ΚΠολΔ προκύπτει, ότι η παρέλευση άπρακτης της νόμιμης προθεσμίας ασκήσεως του ενδίκου μέσου της εφέσεως συνεπάγεται έκπτωση από το δικαίωμα να επιχειρηθεί η πράξη αυτή. Ο διάδικος όμως, που δεν μπόρεσε να ασκήσει εμπρόθεσμη έφεση, δύναται, αν η εκπρόθεσμη άσκηση αυτής οφείλεται σε ανώτερη βία, ή σε δόλο του αντιδίκου του, να ζητήσει την επαναφορά των πραγμάτων στην προηγούμενη κατάσταση, με αίτηση, υποβαλλόμενη με το ίδιο δικόγραφο της εφέσεως, ή με τις προτάσεις, ή με χωριστό δικόγραφο, αναφέροντας συγχρόνως τους λόγους για τους οποίους δεν ήταν δυνατόν, να τηρηθεί η προθεσμία, καθώς και τα προς απόδειξη αυτών αποδεικτικά μέσα, τα οποία πρέπει να προσκομίσει προαποδεικτικώς ( ΑΠ 626/2001 Ελλ. Δνη 43. 1406).
Εν προκειμένω εισάγονται για συζήτηση ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου η από 19-4-2004 εκπρόθεσμη έφεση του εναγομένου κατά της ....../2003 οριστικής απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης με την οποία έγινε εν μέρει δεκτή αγωγή διατροφής της ενάγουσας, και η υποβαλλομένη με το ίδιο δικόγραφο (της έφεσης) αίτηση του εκκαλούντος περί επαναφοράς των πραγμάτων (άρθρο 152 επ. ΚΠολΔ). Στην αίτηση αυτή, η οποία ασκήθηκε μέσα στην νόμιμη προθεσμία του άρθρου 153 του ίδιου Κώδικα, αναφέρεται ότι η άσκηση της εκπρόθεσμης έφεσης οφείλεται σε ανώτερη βία, κατά τα ειδικότερα εκτιθέμενα, και μνημονεύονται τα προς απόδειξη του λόγου αυτού αποδεικτικά μέσα, τα οποία και προσκομίζονται προαποδεικτικώς. Είναι συνεπώς η αίτηση παραδεκτή και νόμιμη και πρέπει να εξεταστεί περαιτέρω κατ’ ουσίαν, συνεκδικαζόμενη με την έφεση.
Ως ανώτερη βία στη διάταξη του παραπάνω άρθρου 152 νοείται το παρακωλυτικό της τηρήσεως της προθεσμίας γεγονός που ήταν απρόβλεπτο και δεν μπορούσε στη συγκεκριμένη περίπτωση να αποτραπεί ούτε με ενέργειες άκρας επιμέλειας και σύνεσης (Ολ. ΑΠ 29/1992 Ελλ. Δνη 33. 1445, ΑΠ 9/2004 Ελλ. Δνη 45. 751, ΑΠ 904/2002 Ελλ. Δνη 44. 1284, Α.Π. 1266/2001 Ελλ.Δνη 43.125). Τέτοιο γεγονός είναι και η αιφνίδια και απρόβλεπτη ασθένεια του διαδίκου υπό την προϋπόθεση ότι αυτός αδυνατεί λόγω της ασθένειάς του αυτής να ενεργήσει την επιβαλλόμενη σ’ αυτόν πράξη, ο ίδιος ή δι’ άλλου, έστω και αν καταβάλει την πρόνοια επιμελούς ανθρώπου (σχ. Ε.Α 2761/2003 Ελλ.Δνη 44.1384, Ε.Α 102/2000 Ελλ. Δνη 41. 799, ΕΑ 1195/1979 Ελλ. Δνη 20.251, Β. Βαθρακοκοίλη, Ερμηνευτική και Νομολογιακή Ανάλυση ΚΠολΔ, αρθ. 152, όπου και παραπομπές στη νομολογία).
Περαιτέρω όπως γίνεται δεκτό η άγνοια του διαδίκου για την γενόμενη προς αυτόν έγκυρη επίδοση αποφάσεως που υπόκειται σε έφεση, και εντελώς ανυπαίτια αν είναι, δεν αποτελεί, καθεαυτήν, περιστατικό ανώτερης βίας παρακωλυτικό της εκ μέρους του τηρήσεως της προθεσμίας για άσκηση εφέσεως. Τέτοιο περιστατικό δύναται η ως άνω άγνοια να αποτελέσει αν στη συγκεκριμένη περίπτωση, χωρίς τη γνώση της επιδόσεως, ο
νομιμοποιούμενος να εκκαλέσει και ο πληρεξούσιος τυχόν δικηγόρος του, προβαίνοντας σε κάθε ενδεικνυόμενη λογικώς, υπό τις συντρέχουσες περιστάσεις, συνετή και άκρως ακόμη επιμελή ενέργεια, δεν θα είχαν την δυνατότητα να είναι ενήμεροι της εκκλητής αποφάσεως εγκαίρως, ούτως ώστε να καταλείπεται μέχρι της λήξεως της προθεσμίας που η επίδοση της πρωτόδικης αποφάσεως κίνησε, χρόνος επαρκής, αξιοποιήσιμος και, σύμφωνα με την ενδεικνυόμενη δικονομική επιμέλεια και σύνεση, αλλά και τις αρχές της διαδικαστικής καλής πίστεως και της μη παρελκύσεως των δικών (ΚΠολΔ 116), αξιοποιητέος για την άσκηση εφέσεως. (Ολομ.ΑΠ.29 / 92, ο.π, ΑΠ 83/2004 αδημ.)....".
Αριθ. 2005 Απόφαση ΕΦΕΤΕΙΟΥ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ (απόσπασμα).
free by pixabay.com
2. "....Ωστόσο, ο διάδικος, ο οποίος δεν μπόρεσε να ασκήσει εμπροθέσμως έφεση, δύναται, αν η εκπρόθεσμη άσκηση αυτής οφείλεται σε ανώτερη βία ή σε δόλο του αντιδίκου του, να ζητήσει την επαναφορά των πραγμάτων στην προηγούμενη κατάσταση, με την έννοια της προσδόσεως με δικαστική απόφαση, στην εκπρόθεσμη άσκηση του ενδίκου τούτου μέσου, της έννομης ενέργειας, που θα είχε σε περίπτωση εμπρόθεσμης άσκησης του.
Η αίτηση επαναφοράς, που αποτελεί έκτακτο ένδικο βοήθημα, με το οποίο παρέχεται προστασία για την απώλεια γνήσιας δικονομικής προθεσμίας, απευθυνόμενη στο κατά νόμο αρμόδιο δικαστήριο, ασκείται είτε με το δικόγραφο της έφεσης, είτε με τις προτάσεις, είτε με αυτοτελές δικόγραφο, που κατατίθεται στη γραμματεία του δικαστηρίου και επιδίδεται στον αντίδικο, στο υποχρεωτικό δε περιεχόμενο της αιτήσεως αυτής ανήκει η αναφορά των λόγων, για τους οποίους δεν ήταν δυνατό να τηρηθεί η ως άνω προθεσμία, του χρόνου άρσης του εμποδίου που συνιστούσε την ανώτερη βία ή της γνώσης του δόλου του αντιδίκου, καθώς και των αποδεικτικών μέσων για την εξακρίβωση της αληθείας τους, ώστε να μπορέσει το δικαστήριο, χωρίς την έκδοση παρεμπίπτουσας περί αποδείξεως αποφάσεως, να σχηματίσει σχετική δικανική πεποίθηση (ΑΠ 204/2014, ΑΠ 980/2008, ΑΠ 462/2002). Ανταποκρίνεται, έτσι, η επαναφορά σε εκτιμήσεις επιείκειας και παράλληλα ικανοποιείται το δικαίωμα ακρόασης των διαδίκων, με τελικό στόχο την εξισορρόπηση της ασφάλειας και βεβαιότητας του δικαίου με την αρχή της απονομής ουσιαστικής δικαιοσύνης.
Συνεπώς, ο θεσμός της επαναφοράς, ως ιδιαίτερη εγγύηση του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματος ακρόασης των διαδίκων, δεν πρέπει να τίθεται υπό περιορισμούς, που αναιρούν τελικά την δια την ουσία του (ΑΠ 264/2013). ..."
Αριθμός 350/2017 Απόφαση ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
3. ".......Εξάλλου κατά τη διάταξη του άρθρ. 152§1 ΚΠολΔ, αν κάποιος διάδικος δεν μπόρεσε να τηρήσει κάποια προθεσμία εξ αιτίας ανώτερης βίας ή δόλου του αντιδίκου του, έχει δικαίωμα να ζητήσει την επαναφορά των πραγμάτων στην προηγούμενη κατάσταση. Από τη διάταξη αυτή, συνδυαζόμενη και με τη διάταξη του άρθρ. 155§2 ΚΠολΔ, που ορίζει, μεταξύ άλλων, ότι η αίτηση για την επαναφορά πρέπει να αναφέρει τους λόγους για τους οποίους δεν ήταν δυνατόν να τηρηθεί η προθεσμία και να περιέχει την πράξη που παραλείφθηκε ή να αναφέρει ότι έχει ήδη ενεργηθεί, συνάγεται ότι η επαναφορά αποτελεί έκτακτο ένδικο βοήθημα, με το οποίο παρέχεται προστασία για την απώλεια γνήσιας δικονομικής προθεσμίας, που έχει ως συνέπεια (η απώλεια) την έκπτωση από το δικαίωμα για ενέργεια της διαδικαστικής πράξης που αφορά η προθεσμία (άρθρ. 151 ΑΚ) και την απόρριψή της ως εκπρόθεσμης, με την προϋπόθεση ότι πρόκειται για πράξη σύγχρονη ή προγενέστερη της αίτησης επαναφοράς. Ετσι και ο διάδικος που δεν μπόρεσε να ασκήσει εμπρόθεσμη κατά το άρθρ. 518§1 ΚΠολΔ έφεση, δηλαδή μέσα σε προθεσμία τριάντα ημερών από την επίδοση της οριστικής πρωτόδικης απόφασης, αν διαμένει στην Ελλάδα, και εξήντα ημερών, αν διαμένει στο εξωτερικό ή είναι άγνωστης διαμονής, μπορεί, αν η εκπρόθεσμη άσκηση της έφεσης οφείλεται σε ανώτερη βία ή σε δόλο του αντιδίκου του, να ζητήσει την επαναφορά των πραγμάτων στην προηγούμενη κατάσταση. Κατά την έννοια αυτή η επαναφορά δεν συνεπάγεται τη χορήγηση νέας προθεσμίας για την επιχείρηση της εκπρόθεσμης διαδικαστικής πράξης, αλλά προσδίδεται σε αυτή με τη δικαστική απόφαση, που δέχεται την αίτηση επαναφοράς, η έννομη συνέπεια που θα είχε, αν ήταν εμπρόθεσμη (ΟλΑΠ 29/1992 δημ. στη ΝΟΜΟΣ), δηλαδή θεωρείται πλασματικά ως εμπρόθεσμη. Ανταποκρίνεται έτσι η επαναφορά σε εκτιμήσεις επιείκειας και παράλληλα ικανοποιείται το δικαίωμα ακρόασης των διαδίκων, με τελικό στόχο την εξισορρόπηση της ασφάλειας και βεβαιότητας του δικαίου με την αρχή της απονομής ουσιαστικής δικαιοσύνης.
Συνεπώς ο θεσμός της επαναφοράς, ως ιδιαίτερη εγγύηση του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματος ακρόασης των διαδίκων, δεν πρέπει να τίθεται υπό περιορισμούς που αναιρούν τελικά την ίδια την ουσία του. Σε αντίθεση όμως με τις γνήσιες δικονομικές προθεσμίες, οι καταχρηστικές δεν είναι δεκτικές αποκατάστασης με την επαναφορά στην προηγούμενη κατάσταση, αφού αυτές δεν συνδέονται με οποιαδήποτε πρωτοβουλία ή ενέργεια διαδίκου, αλλά τάσσονται από το νόμο με σκοπό τη δημιουργία διαδικαστικής βεβαιότητας και ασφάλειας των συναλλαγών (ΑΠ 264/2013, ΑΠ 2064/2009, ΑΠ 1471/ 2007 όλες δημ. στην επίσημη ιστοσελίδα του Αρείου Πάγου)...."
Αριθ. 599/2016 ΕΦΕΤΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
4. "....Σε κάθε περίπτωση η επαναφορά πρέπει κατά το αρθρ. 153 ΚΠολΔ να ζητηθεί μέσα σε προθεσμία τριάντα ημερών από την ημέρα άρσης του εμποδίου που συνιστούσε την ανώτερη βία ή της γνώσης του δόλου του αντιδίκου, η σχετική δε αίτηση ασκείται κατά το αρθρ. 155 §1 του ίδιου Κώδικα με τα δικόγραφα που κοινοποιεί ο ένας διάδικος στον άλλον ή με τις προτάσεις ή με χωριστό δικόγραφο που κατατίθεται σύμφωνα με τις διατάξεις για την άσκηση της αγωγής και κοινοποιείται στον αντίδικο, θα πρέπει δε να αναφέρει και τους λόγους για τους οποίους δεν ήταν δυνατόν να τηρηθεί η προθεσμία, το χρόνο της άρσης του εμποδίου που θα συνιστούσε την ανώτερη βία ή τη γνώση του δόλου και τα προς απόδειξη αυτών αποδεικτικά στοιχεία (ΑΠ 908/2006, ΕφΘεσ 79/2009 Νόμος)....."
Αποφ. 195/2015 ΕΦ ΛΑΡ
* Παρατίθενται αυτούσια παρακάτω τα σχετικά άρθρα 152-158 Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας για την ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
'Αρθρο 152.-
1. Αν κάποιος διάδικος δεν μπόρεσε να τηρήσει κάποια προθεσμία εξαιτίας ανώτερης βίας ή δόλου του αντιδίκου του, έχει δικαίωμα να ζητήσει την επαναφορά των πραγμάτων στην προηγούμενη κατάσταση.
2. Πταίσμα του δικαστικού πληρεξουσίου ή του νόμιμου αντιπροσώπου του αιτούντος διαδίκου δεν αποτελεί λόγο για την επαναφορά των πραγμάτων στην προηγούμενη κατάσταση.
3. Η αίτηση για την επαναφορά των πραγμάτων στην προηγούμενη κατάσταση δεν μπορεί να στηριχθεί σε περιστατικά τα οποία ο δικαστής, όταν εξέταζε την αίτηση για παράταση της προθεσμίας ή για αναβολή, είχε κρίνει ανεπαρκή για τη χορήγηση της παράτασης ή της αναβολής.
'Αρθρο 153.- Η επαναφορά πρέπει να ζητηθεί μέσα σε προθεσμία τριάντα ημερών από την ημέρα της άρσης του εμποδίου που συνιστούσε την ανώτερη βία ή της γνώσης του δόλου.
'Αρθρο 154.- Η επαναφορά ζητείται από το δικαστήριο στο οποίο εκκρεμεί η κύρια δίκη ή, αν υπάρχει εκκρεμοδικία,ζητείται από το δικαστήριο που είναι αρμόδιο να αποφασίσει για το αν ασκήθηκε εμπρόθεσμα η πράξη για την ενέργεια της οποίας είχε ταχθεί η προθεσμία.
'Αρθρο 155.-
1. Η αίτηση για την επαναφορά ασκείται με τα δικόγραφα που κοινοποιεί ο ένας διάδικος στον άλλον ή με τις προτάσεις ή με χωριστό δικόγραφο που κατατίθεται σύμφωνα με τις διατάξεις για την άσκηση της αγωγής και κοινοποιείται στον αντίδικο.
2. Η αίτηση της παραγράφου 1 πρέπει να αναφέρει τους λόγους για τους οποίους δεν ήταν δυνατό να τηρηθεί η προθεσμία,καθώς και τα αποδεικτικά μέσα για την εξακρίβωση της αλήθείας τους και να περιέχει την πράξη που παραλείφθηκε ή να αναφέρει ότι έχει ήδη ενεργηθεί και εφόσον για την άσκηση της πράξης χρειάζεται ιδιαίτερος τύπος, πρέπει να αναφερέται και ότι τηρήθηκε ο τύπος.
'Αρθρο 156.- Η Συζήτηση της αίτησης γίνεται μαζί με τη Συζήτηση της κύριας υπόθεσης, εφόσον είναι εκκρεμής,το δικαστήριο όμως μπορεί να διατάξει τη χωριστή εκδίκασή τους.
'Αρθρο 157.- Η άσκηση της αίτησης δεν αναστέλλει την πρόοδο της κύριας δίκης ή την εκτέλεση της απόφασης που εκδίδεται,εκτός αν το δικαστήριο που έχει Αρμοδιότητα σύμφωνα με το άρθρο 154, διατάξει την αναστολή της προόδου της δίκης ή της εκτέλεσης, ύστερα από πρόταση διάδικου που υποβάλλεται κατά την εκδίκαση της αίτησης.
'Αρθρο 158.- Δεν επιτρέπεται να υποβληθή αίτηση για την επαναφορά των πραγμάτων στην προηγούμενη κατάσταση, αν χάθηκε η προθεσμία του άρθρου
153 από οποιοδήποτε λόγο.
-------- . --------
* Υ.Γ. : Ευχαριστώ για την επίσκεψη. Για οποιαδήποτε ερώτηση ή απορία επικοινωνήστε μαζί μας. Θα χαρώ πολύ να συνομιλήσω μαζί σας για το θέμα που σας απασχολεί. -Γιώργος Γιαγκουδάκης, Ειδικός Δικηγόρος Διαζυγίων - Οικογενειακού δικαίου στη Καβάλα - Tηλέφωνα 2510834031, κιν. 6945227120
