 |
* Δημοσιεύτηκε 30/11/2013 στην "Πρωϊνή" Εφημερίδα της Καβάλας
Μετά από την
εκούσια αναγνώριση της πατρότητας του
τέκνου γεννημένου χωρίς γάμο των γονέων
του, για την οποία αναφέρθηκα στα
προηγούμενα άρθρα μου, σήμερα θα σας
ενημερώσω για την δικαστική αναγνώριση
της πατρότητας.
Η δικαστική
αναγνώριση πατρότητας είναι η αναγνώριση
με δικαστική απόφαση της πατρότητας
τέκνου γεννημένου χωρίς γάμο των γονέων
του.
Οι δύο προϋποθέσεις
δικαστικής αναγνώρισης της πατρότητας
κατά το άρθρο 1479 Α.Κ. είναι:
α. Το προς
δικαστική αναγνώριση της πατρότητας
παιδί να είναι τέκνο γεννημένο χωρίς
γάμο των γονέων του και
β. το παιδί αυτό
να έχει συλληφθεί από εκείνον για τον
οποίο προβάλλεται ο ισχυρισμός ότι
είναι ο πραγματικός του πατέρας.
1. Η πρώτη
προϋπόθεση συντρέχει σε περίπτωση που
το παιδί δεν καλύπτεται με το τεκμήριο
της καταγωγής του από γάμο κατ΄άρθρο
1465 Α.Κ. Τεκμήριο καταγωγής από γάμο,
σύμφωνα με το άρθρο αυτό, υπάρχει στις
περιπτώσεις που " Το τέκνο που
γεννήθηκε κατά τη διάρκεια του γάμου
της μητέρας του ή μέσα σε τριακόσιες
ημέρες από τη λύση ή την ακύρωσή του
τεκμαίρεται ότι έχει πατέρα τον σύζυγο
της μητέρας (Τέκνο γεννημένο σε γάμο).
Τέκνο γεννημένο σε γάμο θεωρείται και
το τέκνο που γεννήθηκε ύστερα από
μεταθανάτια τεχνητή γονιμοποίηση,
εφόσον υπάρχει η απαιτούμενη κατά το
άρθρο 1457 δικαστική άδεια. "
Σχετικά με την
απόδειξη της πατρότητας στις περιπτώσεις
αυτές: "Αν το τέκνο γεννήθηκε μετά
την τριακοσιοστή ημέρα από τη λύση ή
την ακύρωση του γάμου, η απόδειξη της
πατρότητας του συζύγου βαρύνει εκείνον
που την επικαλείται. Το ίδιο ισχύει και
όταν η τεχνητή γονιμοποίηση έγινε μετά
το θάνατο του συζύγου, παρά την έλλειψη
δικαστικής άδειας."
Για την
αναγνώριση δικαστικώς παιδιού που
καλύπτεται από το παραπάνω τεκμήριο
καταγωγής γάμου από το πραγματικό του
πατέρα είναι απαραίτητο να προηγηθεί
επιτυχώς προσβολή της πατρότητας του
συζύγου της μητέρας δικαστικώς και η
απόφαση που κάνει δεκτό το αίτημα της
προσβολής πατρότητας να γίνει αμετάκλητη,
οπότε το παιδί θα θεωρείται πλέον
αναδρομικά από της γεννήσεώς του παιδί
γεννημένο χωρίς γάμο των γονέων του
(άρθ. 1472 Α.Κ.). Υπάρχει με το άρθρο αυτό
και η περίπτωση αυτοδίκαιας δικαστικής
αναγνώρισης του παιδιού με την άνω
απόφαση σε προσβολή πατρότητας από τον
άνδρα, που είχε σαρκική συνάφεια με τη
μητέρα.
Επιτυχής
προσβολή της πατρότητας και ως προς
τους δύο συζύγους της μητέρας και σχετική
αμετάκλητη δικαστική απόφαση για να
επακολουθήσει δικαστική αναγνώριση
από τον πραγματικό του πατέρα - μη σύζυγο
της μητέρας απαιτείται και στη περίπτωση
σύγκρουσης δύο τεκμηρίων που θεσπίζει
ο Αστικός Κώδικας στη διάταξη 1466 που
ορίζει:
" Αν μέσα στις
τριακόσιες ημέρες από τη λύση ή την
ακύρωση του γάμου γεννήθηκε τέκνο από
γυναίκα που τέλεσε νέο γάμο, τεκμαίρεται
ότι αυτό έχει πατέρα το δεύτερο
σύζυγο, εκτός αν γίνει δεκτή αγωγή για
προσβολή της πατρότητάς του, οπότε
τεκμαίρεται ότι είναι τέκνο του
πρώτου συζύγου."
Χωρίς γάμο
είναι και τα παιδιά που γεννιούνται σε
ανυπόστατο γάμο των γονέων τους, όχι
όμως σε άκυρο ή ακυρώσιμο γάμο. Η
εγκυρότητα του γάμου δεν απαιτείται
εδώ. Δυνατότητα δικαστικής αναγνώρισης
υπάρχει για τα παιδιά, που γεννήθηκαν
από αιμομικτική σχέση, χωρίς γάμο των
γονέων τους καθώς και τα υιοθετημένα
παιδιά. Επίσης είναι δυνατή δικαστικά
η αναγνώριση παιδιού που είναι εκούσια
αναγνωρισμένο μετά από αμετάκλητη
απόφαση αναγνώρισης ακυρότητας εκούσιας
αναγνώρισης, λόγω ακύρωσης από πλάνη,
απάτη, απειλή της δήλωσης εκούσιας
αναγνώρισης πατέρα ή συναίνεσης μητέρας.
Δεν υπάρχει
δυνατότητα δικαστικής αναγνώρισης της
πατρότητας τέκνου γεννημένου, χωρίς
γάμο των γονέων του, εάν αυτό έχει ήδη
αναγνωριστεί εκούσια ή δικαστικά από
άλλον άνδρα που δεν είναι ο πραγματικός
του πατέρας. Σε περίπτωση όμως που
προσβληθεί επιτυχώς η τυχόν προηγηθείσα
εκούσια αναγνώριση του τέκνου και
εκδοθεί σχετική αμετάκλητη δικαστική
απόφαση δίνεται δυνατότητα δικαστικής
αναγνώρισης από τον πραγματικό πατέρα
του παιδιού.
2. Η δεύτερη
προϋπόθεση δικαστικής αναγνώρισης της
πατρότητας κατά το άρθρο 1479 Α.Κ. είναι
το παιδί που θεωρείται ότι γεννήθηκε
χωρίς γάμο των γονέων του, όπως αναλύθηκε
παραπάνω, να έχει συλληφθεί από εκείνον
για τον οποίο προβάλλεται ισχυρισμός
ότι είναι ο πραγματικός του πατέρας. Ο
σχετικός περί σύλληψης του παιδιού
ισχυρισμός αποδεικνύεται, είτε με τη
προβολή του τεκμηρίου πατρότητας του
άρθρου 1481 Α.Κ. , δηλαδή σαρκική συνάφεια
με τη μητέρα κατά το κρίσιμο διάστημα
της σύλληψης εκείνου για τον οποίο
προβάλλεται ισχυρισμός ότι είναι ο
πραγματικός του πατέρας (αρκεί η απόδειξη
έστω και μιας σαρκικής συνάφειας με τη
μητέρα στο κρίσιμο διάστημα σύλληψης),
είτε με ευθεία απόδειξη πατρότητας με
χρήση πολλών ιατρικών μεθόδων που
αποκλείουν (αρνητική απόδειξη) ή
καθορίζουν (θετική απόδειξη) την
πατρότητα.
Αυτές οι
προϋποθέσεις αποτελούν και την ιστορική
βάση της σχετικής αγωγής δικαστικής
αναγνώρισης της πατρότητας για να γίνει
δεκτή από το αρμόδιο δικαστήριο νομικά
και ουσιαστικά. Δικονομικά εφαρμόζονται
στη διαδικασία δικαστικής αναγνώρισης
της πατρότητας οι σχετικές περί διαφορών
αναφερομένων στις σχέσεις γονέων και
τέκνων διατάξεις των άρθ. 614-622 Κ.Πολ.Δ.
Αξίζει να
αναφερθεί για τις διαφορές αυτές η
διάταξη του άρθρου 615 Κ.Πολ.Δ. που ορίζει
ότι " 1. Αν, στις διαφορές της πρώτης
παραγράφου του προηγούμενου άρθρου
ένας διάδικος, χωρίς να έχει ειδικούς
λόγους υγείας, αρνείται να υποβληθεί
στις πρόσφορες ιατρικές εξετάσεις με
γενικά αναγνωρισμένες επιστημονικές
μεθόδους, που του επιβλήθηκαν από το
δικαστήριο ως αναγκαίο αποδεικτικό
μέσο για τη διαπίστωση της πατρότητας
η της μητρότητας, οι ισχυρισμοί του
αντιδίκου του λογίζεται ότι έχουν
αποδειχθεί.
2. Αν το δικαστήριο
διατάζει την υποβολή στις εξετάσεις
της προηγουμένης παραγράφου και τρίτων
που δεν είναι διάδικοι, μπορεί με την
ίδια απόφασή του να απειλεί την επιβολή
σ` αυτούς, για την περίπτωση που θα
παρεμπόδιζαν αδικαιολόγητα τη διενέργεια
των εξετάσεων με την απουσία τους κατά
την ημέρα και ώρα που ορίστηκαν για το
σκοπό αυτό ή με την άρνησή τους να
υποβληθούν σ` αυτές, χρηματική ποινή
είκοσι εννέα (29,00) ευρώ έως διακοσίων
ενενήντα (290) ευρώ.
3. Κατά τη
διενέργεια των εξετάσεων των δύο
προηγούμενων παραγράφων, πρέπει να
λαμβάνονται όλα τα μέτρα ώστε να
εξασφαλίζονται πλήρως η υγεία και η
αξιοπρέπεια του εξεταζομένου. Ο διάδικος
ή ο τρίτος, του οποίου διατάσσεται η
εξέταση, πρέπει να κληθεί δέκα ημέρες
πριν από τη διενέργειά της για να παραστεί
σ` αυτήν."
Από τη διάταξη
αυτή φαίνεται πόσο μεγάλη σημασία έδωσε
ο νομοθέτης στην δικαστική αναγνώριση
της πατρότητας και στην απόδειξη της
πατρότητας με τις πρόσφορες ιατρικές
εξετάσεις, αφού μόνο σε περίπτωση ειδικών
λόγων υγείας ή αν η εξέταση θίγει την
αξιοπρέπεια του εξεταζόμενου μπορεί ο
τελευταίος να αρνηθεί δικαιολογημένα
την εξέτασή του. Η δικαιολογημένη άρνηση
εξέτασης εκτιμάται ελεύθερα από το
δικαστήριο και έχει ως συνέπεια τη μη
εφαρμογή του άρθ. 615 Κ.Πολ.Δ. Αν κριθεί
αδικαιολόγητη η άρνηση εξέτασης διαδίκου
να υποβληθεί στις εξετάσεις που του
επιβλήθηκαν από το δικαστήριο ως αναγκαίο
αποδεικτικό μέσο, τότε τεκμαίρεται
μαχητά ότι έχει αποδειχθεί ο ισχυρισμός
περί πατρότητας του αντιδίκου. Αυτή η
έμμεση μορφή εξαναγκασμού δεν καθιστά
αντισυνταγματική τη σχετική διάταξη
άρθ. 615 Κ.Πολ..Δ. λόγω της μεγαλύτερης
σπουδαιότητας που προκύπτει μετά από
σχετική στάθμιση του δικαιώματος του
παιδιού να αναγνωρισθεί δικαστικά και
να αποκτήσει την ιδιότητα τέκνου
γεννημένου σε γάμο με το δικαίωμα του
διαδίκου να μην υποβληθεί στις εξετάσεις.
Πέραν των
μαρτυρικών καταθέσεων και άλλων κρίσιμων
αποδεικτικών στοιχείων (εγγράφων κλπ.),
χρήσιμη είναι και η ιατρική πραγματογνωμοσύνη,
με την εξέταση του αίματος του τέκνου
και των διαδίκων που φέρονται ως γονείς
του, η οποία αποτελεί, κατ` άρθρον 615
ΚΠολΔ, αποδεικτικό μέσο, που έχει το
χαρακτήρα ιδιόμορφης πραγματογνωμοσύνης
επί της οποίας ισχύει, κατ` άρθρον 387
ΚΠολΔ, ελεύθερη εκτίμηση. Το καθιερούμενο
με τη διάταξη αυτή τεκμήριο σε περίπτωση
αρνήσεως διαδίκου να υποβληθεί σε
ιατρικές εξετάσεις για διαπίστωση της
πατρότητας δεν είναι αμάχητο. Έχει την
έννοια ότι θεωρούνται αποδεδειγμένοι
οι ισχυρισμοί του ενάγοντος για την
ύπαρξη στο αίμα του εναγομένου στοιχείων
που καθιστούν κατά την επιστήμη πιθανή
ή σφόδρα πιθανή την πατρότητα του. Δεν
δημιουργείται, όμως, αμάχητο τεκμήριο
για την ίδια την πατρότητα (ΟλΑΠ 32/1990
ΕλλΔνη 1991.55 και Δίκη 21.1996, ΑΠ 3/2005 ΕλλΔνη
2005.822, ΕφΑΘ 9974/2002 ΕλλΔνη 2003.1002)
Σήμερα σε
υποθέσεις πατρότητας τέκνου υπάρχει η
δυνατότητα επιστημονικώς να αποδειχθεί
με ιατρική πραγματογνωμοσύνη μετά
βεβαιότητας το γεγονός ότι ο εναγόμενος
μπορεί να είναι ο πατέρας του ανήλικου,
εφόσον ο πραγματογνώμονας από την
εξέταση και ανάλυση των στοιχείων του
αίματος (εναγόμενου, το τέκνου και τη
μητέρας του) επί πολυμορφικών αυτοσωματικών
περιοχών DNA - STR μπορεί να καταλήξει σε
πόρισμα ότι είναι κατά 27.600.000.000.000.000.000
ήτοι 99,99999% πιο πιθανό το ανήλικο να είναι
φυσικό τέκνο της ενάγουσας και του
εναγομένου, παρά οποιουδήποτε άλλου
τυχαία επιλεγμένου ζεύγους από τον
Ελληνικό
πληθυσμό, γεγονός που αποτελεί ισχυρότατη
ένδειξη ότι το ανήλικο είναι τέκνο των
ανωτέρω. Το ποσοστό αυτό πιθανότητας
είναι τόσο υψηλό ώστε αγγίζει τα όρια
της πλήρους βεβαιότητας και από πλευράς
αποδεικτικής αξίας ισοδυναμεί με πλήρη
απόδειξη της πατρότητας.
Η δικαστική
αναγνώριση της πατρότητας μπορεί να
ζητηθεί μόνο με κύρια ή παρεμπίπτουσα
αγωγή και δεν μπορεί να αφορά παρεμπίπτον
ζήτημα σε άλλη δίκη. Οι διαδικαστικές
πράξεις επιχειρούνται με πληρεξούσιο
δικηγόρο και απαιτείται πάντα ειδική
πληρεξουσιότητα με συμβολαιογραφικό
έγγραφο σε περίπτωση εκπροσώπησης των
διαδίκων στο δικαστήριο, λόγω της
προσωπικής φύσεως των διαφορών.
Συντομογραφίες:
Α.Κ. = Αστικός Κώδικας Κ.Πολ.Δ. = Κώδικας
Πολιτικής Δικονομίας
Γιώργος Γιαγκουδάκης, Δικηγόρος Καβάλας
Διαζύγια - Ποινικά - Ιντερνετ
Για περισσότερες πληροφορίες
σχετικά με το δικηγορικό γραφείο μου
επισκεφθείτε το site μας
