* Δημοσιεύτηκε 17/1 /2015 στην "Πρωϊνή" Εφημερίδα της Καβάλας
Σύμφωνα με το άρθρο 932 του Αστικού Κώδικα:
" Σε περίπτωση αδικοπραξίας, ανεξάρτητα από την αποζημίωση για την περιουσιακή ζημία, το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει εύλογη κατά την κρίση του χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. Αυτό ισχύει ιδίως για εκείνον που έπαθε προσβολή της υγείας, της τιμής ή της αγνείας του ή στερήθηκε την ελευθερία του. Σε περίπτωση θανάτωσης προσώπου η χρηματική αυτή ικανοποίηση μπορεί να επιδικαστεί στην οικογένεια του θύματος λόγω ψυχικής οδύνης."
Κατά το εδάφιο 2 του προηγούμενου άρθρου προκύπτει ότι σε περίπτωση θανατώσεως προσώπου, η χρηματική ικανοποίηση μπορεί να επιδικασθεί στην οικογένεια του θύματος, λόγω ψυχικής οδύνης, χωρίς όμως να γίνεται προσδιορισμός της έννοιας του όρου "οικογένεια του θύματος" (αόριστη νομική έννοια). Τούτο έγινε προφανώς γιατί ο νομοθέτης δεν θέλησε να διαγράψει δεσμευτικά τα όρια ενός θεσμού, ο οποίος από τη φύση του, υφίσταται αναγκαίως τις επιδράσεις από τις κοινωνικές διαφοροποιήσεις κατά τη διαδρομή του χρόνου.
Κατά την έννοια της παραπάνω διάταξης ο ‘Αρειος Πάγος με την υπ΄αριθμό 21/2000 (Ολομέλεια) απόφασή του δέχθηκε ότι κατά την αληθινή έννοια της διάταξης και του σκοπού θέσπισής της στην οικογένεια του θύματος περιλαμβάνονται οι εγγύτεροι και στενώς συνδεόμενοι συγγενείς του θανατωθέντος, που δοκιμάσθηκαν ψυχικά από την απώλειά του και προς ανακούφιση του ηθικού πόνου αυτών στοχεύει η διάταξη αυτή, αδιαφόρως αν συζούσαν μαζί του ή διέμεναν χωριστά πράγμα που λαμβάνεται υπόψη μόνο κατά τον προσδιορισμό του ύψους της χρηματικής ικανοποιήσεως. Υπό την έννοια αυτή, μεταξύ των προσώπων τούτων περιλαμβάνονται ο σύζυγος, τα τέκνα, οι αδελφοί του θανόντος, οι γονείς, οι παππούδες, οι εγγονοί του θανατωθέντος, πεθερός, πεθερά, γαμπρός, νύφη.
Έτσι, στην "οικογένεια του θύματος" περιλαμβάνονται κατά την έννοια της παραπάνω διατάξεως και κατά την κρατούσα νομολογία του Αρείου Πάγου, οι αγχιστείς συγγενείς πρώτου βαθμού του θύματος, δηλαδή ο σύζυγος της θυγατέρας του θανατωθέντος (γαμβρός) ή η σύζυγος του υιού (νύφη του θανατωθέντος), όχι όμως και οι αγχιστείς περαιτέρω βαθμού, όπως είναι ο κουνιάδος του θανατωθέντος (αδέλφια του ή της συζύγου), ούτε ο γαμβρός του θανατωθέντος από αδελφή ή νύφη του θανατωθέντος από αδελφό. (652/2014 ΑΠ).
Μεταξύ των προσώπων τούτων δεν περιλαμβάνονται ο σύζυγος και ο γιος της αδελφής του θανόντος, ήτοι, οι από αδελφή γαμβρός και ανεψιός του - δεύτερος βαθμός συγγενείας εξ αγχιστείας και τρίτος βαθμός εξ αίματος εκ πλαγίου αντιστοίχως- ανεξαρτήτως αν υπάρχουν και άλλοι εγγύτεροι συγγενείς ή αν αυτοί είναι οι μόνοι τοιούτοι του θανατωθέντος. Στην οικογένεια, όμως, του θύματος γίνεται δεκτό ότι περιλαμβάνεται και η μνηστή αυτού, δηλαδή εκείνη που συνδέεται με το θύμα με σύμβαση για μελλοντικό γάμο, δηλαδή μνηστεία, η οποία καταρτίζεται με αμοιβαία υπόσχεση των μελλονύμφων για την τέλεση γάμου (ΑΠ 995/2009, 43/2012 ΑΠ ).
Η διαπίστωση της ανυπαρξίας αισθημάτων αγάπης και στοργής μεταξύ των δικαιούμενων χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης προσώπων και του θανατωθέντος, όταν ο τελευταίος ζούσε, μπορεί να οδηγήσει στον αποκλεισμό, είτε όλων των προσώπων αυτών, είτε κάποιων ή κάποιου από αυτούς από την επιδίκαση της εν λόγω χρηματικής ικανοποίησης. Η ύπαρξη των παραπάνω αισθημάτων αγάπης και στοργής συνιστά πραγματικό ζήτημα που κρίνεται από το δικαστή της ουσίας και αποτελεί αυτονόητη προϋπόθεση για την επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης.
Προϋποθέσεις της ευθύνης για αποζημίωση από αδικοπραξία, αλλά και χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης που αποτελεί μη περιουσιακή ζημία είναι ( κατ΄άρθ. 914 , 297, 298, 299, 300, 330 και 932 Α.Κ): (α) ζημιογόνος συμπεριφορά (πράξη ή παράλειψη) (β) παράνομος χαρακτήρας της πράξης ή παράλειψης (γ) υπαιτιότητα, που περιλαμβάνει τον δόλο και την αμέλεια και (δ) πρόσφορος αιτιώδης συνάφεια μεταξύ ζημιογόνου συμπεριφοράς και αποτελέσματος, δηλαδή της ζημίας. Αμέλεια, ειδικότερα, υπάρχει κατά την έννοια του άρθρου 330 Α.Κ., όταν δεν καταβάλλεται η επιμέλεια που απαιτείται στις συναλλαγές, αυτή δηλαδή που πρέπει να καταβάλλεται κατά την συναλλακτική πίστη από τον δράστη στον κύκλο της αρμοδιότητάς του, είτε υπάρχει προς τούτο σαφώς νομικό καθήκον, είτε όχι, αρκεί να συμπεριφέρθηκε κατά τρόπο αντίθετο από εκείνον, που επιβάλλεται από τις περιστάσεις. Αιτιώδης συνάφεια υπάρχει, όταν η πράξη ή η παράλειψη του ευθυνομένου προσώπου, ήταν κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας ικανή και μπορούσε να επιφέρει, κατά την συνηθισμένη πορεία των πραγμάτων, το επιζήμιο αποτέλεσμα. Ευθυνόμενο πρόσωπο για την πράξη ή παράλειψη μπορεί να είναι και ο ζημιωθείς ή παθών στην περίπτωση που συντέλεσε και ο ίδιος στην πρόκληση ή την επαύξηση της ζημίας με συντρέχον πταίσμα του κατά την έννοια του άρθ. 300 Α.Κ.(145/2014 ΑΠ).
Το δικαστήριο της ουσίας, αφού δεχθεί ότι συνεπεία αδικοπραξίας προκλήθηκε σε κάποιο πρόσωπο ηθική βλάβη ή ψυχική οδύνη, καθορίζει στη συνέχεια το ύψος της οφειλόμενης γι` αυτήν χρηματικής ικανοποίησης, με βάση τους κανόνες της κοινής πείρας και της λογικής, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη το είδος της προσβολής, την έκταση της βλάβης, τις συνθήκες τέλεσης της αδικοπραξίας, τη βαρύτητα του πταίσματος του υποχρέου, το τυχόν συντρέχον πταίσμα του δικαιούχου και την οικονομική και κοινωνική κατάσταση των μερών. Συνεπώς ο προσδιορισμός του ποσού της εύλογης χρηματικής ικανοποίησης επαφίεται στην ελεύθερη εκτίμηση του δικαστηρίου της ουσίας. Η σχετική κρίση του δικαστηρίου της ουσίας, κατά μία μεν άποψη, που είναι η κρατούσα στη νομολογία, δεν υπόκειται στον έλεγχο του Αρείου Πάγου, αφού σχηματίζεται ύστερα από την εκτίμηση πραγματικών γεγονότων χωρίς υπαγωγή σε νομική έννοια, οπότε και δεν μπορεί να νοηθεί εσφαλμένη εφαρμογή του νόμου, είτε ευθέως είτε εκ πλαγίου. Κατά την αντίθετη άποψη η κρίση του δικαστηρίου της ουσίας ως προς το ποσό της εύλογης χρηματικής ικανοποίησης ελέγχεται αναιρετικά, εφόσον μ` αυτή υπερέβη τα ακραία όρια της διακριτικής του ευχέρειας ( 179/2014 ΑΠ ). Λαμβάνεται σοβαρά υπόψιν για το καθορισμό του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης αν η θανάτωση επήλθε μπροστά στα μάτια του ενάγοντα και ακόμη ότι ο τελευταίος συμβίωνε με το θύμα. Για να επιδικαστεί χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης, θα πρέπει το μέλος της οικογένειας του θύματος, που ζητά αυτήν να έχει σχηματισμένη ηθική προσωπικότητα, ώστε να δέχεται τις επιδράσεις από τον εξωτερικό κόσμο. - Καλό Σαββατοκύριακο.
Γιώργος Γιαγκουδάκης, Δικηγόρος Καβάλας
Διαζύγια - Ποινικά - Αστικά
Για περισσότερες πληροφορίες
σχετικά με το δικηγορικό γραφείο μου
επισκεφθείτε το site μας
Σχετικές αναζητήσεις:μηνυση για ψυχικη οδυνη,ψυχικη οδυνη,αποζημιωση για ψυχικη οδυνη,ψυχικη οδυνη αποζημιωση,ψυχικη οδυνη απο τροχαιο,ψυχικη οδυνη ποσα,υπόδειγμα αγωγής για ψυχική οδύνη,αποφασεις για ψυχικη οδυνη απο τροχαιο,ψυχικη οδυνη θανατηφορο τροχαιο,αποζημιωση ασφαλιστικης για θανατηφορο τροχαιο,αποφασεις δικαστηριων για τροχαια ατυχηματα,
