Πότε είναι υπόχρεο το δημόσιο σε αποζημίωση σε περίπτωση προσβολής τεκμηρίου αθωότητας ύποπτου/κατηγορουµένου ?

Σύμφωνα με το νέο νόμο 4596/2019 - Κύρωση του Πρωτοκόλλου υπ' αριθμόν 16 στη Σύμβαση για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, ΙΙ) Ενσωμάτωση της Οδηγίας 2016/343 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 9ης Μαρτίου 2016, ενισχύεται το τεκμήριο αθωότητας του κατηγορουμένου. Με το άρθρο 6  με τίτλο " Τεκμήριο αθωότητας  (άρθρο 3 της Οδηγίας 2016/343/ΕΕ) στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προστίθεται άρθρο 72Α, ως εξής:

 «Άρθρο 72Α  Τεκμήριο αθωότητας -  Οι ύποπτοι ή κατηγορούμενοι τεκμαίρονται αθώοι μέχρι να αποδειχθεί η ενοχή τους σύμφωνα με τον νόμο.».

Με το άρθρο 7  του ίδιου νόμου "Δημόσιες αναφορές στην ενοχή προσώπου  (άρθρα 4 και 10 παρ. 1 της Οδηγίας 2016/343/ΕΕ)" προβλέπεται ρητά ότι : 

" Ο ύποπτος ή κατηγορούμενος έχει δικαίωμα να ασκήσει αγωγή αποζημίωσης ενώπιον του αρμόδιου δικαστηρίου, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 105 και 106 του Εισαγωγικού νόμου του Αστικού Κώδικα, προς αποκατάσταση της βλάβης, την οποία υπέστη εξαιτίας της προσβολής του τεκμηρίου αθωότητάς του από δηλώσεις δημόσιων αρχών που έλαβαν χώρα σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας πριν την έκδοση της απόφασης σε πρώτο ή δεύτερο βαθμό, οι οποίες αναφέρονται κατά τρόπο άμεσο στην εκκρεμή ποινική διαδικασία και είτε παροτρύνουν το κοινό να πιστέψει στην ενοχή του είτε προβαίνουν σε εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών με την οποία προδικάζουν τη δικαστική κρίση της υπόθεσης."

                                           

Στην ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ του νόμου αυτού αναφέρεται ότι:

 " Με την προτεινόµενη ρύθµιση προβλέπεται το δικαίωµά του υπόπτου ή κατηγορουµένου να ασκήσει αγωγή αποζηµίωσης σύµφωνα µε τις διατάξεις των άρθρων 105 και 106 ΕισΝΑΚ προς αποκατάσταση της βλάβης την οποία υπέστη εξαιτίας της προσβολής του τεκµηρίου αθωότητάς του από δηλώσεις δηµόσιων αξιωµατούχων σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας πριν την έκδοση απόφασης σε πρώτο ή δεύτερο βαθµό."

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι θα πρέπει η θέση του υπόπτου ή κατηγορουμένου σε κάθε περίπτωση  να γίνεται σεβαστή γιατί προστατεύεται από το νόμο με το τεκμήριο της αθωότητας μέχρι έκδοσης αμετάκλητης απόφασης. Σε περίπτωση δε προσβολής του τεκμηρίου αυτού  από δηλώσεις δημόσιων αρχών  κατά το τρόπο που αναφέρει το εν λόγω άρθρο του νόμου δικαιούται ο ύποπτος ή κατηγορούμενος να ζητήσει αποκατάσταση της βλάβης του δικαστικώς κατά τα άρθρα 105 και 106 του Εισαγωγικού νόμου του Αστικού Κώδικα.

Σε αυτόν τον νόμο, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, ο γνωστός δικηγόρος Αλέξανδρος Λυκουρέζος στήριξε σχετική αγωγή αποζημίωσης του  για  άμεση προσβολή του τεκμηρίου της αθωότητας του κατά της κ. Παπακώστα για τις δηλώσεις της στην υπόθεση της «μαφίας των φυλακών». Η υπόθεση αυτή εκκρεμεί.