Το έγκλημα της κλοπής στο Ποινικό Κώδικα (Μέρος Α')

* Δημοσιεύτηκε  22 /2/2014  στην "Πρωϊνή" Εφημερίδα της Καβάλας    

                                 

  Καθημερινά διαβάζουμε για κλοπές και συλλήψεις δραστών κλοπής στις εφημερίδες και στα Μ.Μ.Ε. Το φαινόμενο αυτό, ομολογουμένως έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις, λόγω της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης. Είναι ευνόητο ότι πρέπει να λαμβάνονται προληπτικά μέτρα από τους πολίτες για να μην πέσουν θύματα κλοπής. Σήμερα όμως θα μιλήσουμε από νομικής πλευράς για την έννοια της κλοπής, πότε τελείται κλοπή, τις περιπτώσεις κλοπής και τις ποινές που προβλέπονται σε κάθε περίπτωση στο ποινικό κώδικα για το δράστη κλοπής. Η κλοπή είναι διαφορετικό έγκλημα από την υπεξαίρεση.

Η κλοπή είναι από τα κατεξοχήν εγκλήματα που προσβάλλουν το έννομο αγαθό της ιδιοκτησίας με ιδιαίτερη και έντονη νομική, κοινωνική και ηθική απαξία. Οι σχετικές διατάξεις για τη κλοπή (άρθ. 372 - 379 Π.Κ.) περιλαμβάνονται στο Ποινικό Κώδικα ( 2ο Βιβλίο, Ειδικό μέρος, 23ο Κεφάλαιο - Εγκλήματα κατά της Ιδιοκτησίας).

Στα εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας δεν είναι απαραίτητο για την τέλεσή τους να έχει οικονομική αξία το αντικείμενο της προσβολής (λ.χ. είναι δυνατόν να έχει απλά συναισθηματική αξία ). Αρκεί η άρση (διαρκώς ή πρόσκαιρα) ή μείωση της δυνατότητας απόλυτης εξουσίασης και διάθεσής του που εκπληρώνει κάποια λειτουργία για το πρόσωπο καθώς και η εκδηλούμενη αντίθεση στα εγκλήματα αυτά στο ότι η ανωτέρω δυνατότητα τυγχάνει προστασίας από την έννομη τάξη (οντολογική και αξιολογική πλευρά του προστατευόμενου εννόμου αγαθού της ιδιοκτησίας).

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΚΛΟΠΗ - ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΕΣ ΟΡΙΣΜΟΥ

Το τι είναι κλοπή προβλέπεται στο άρθρο 372 Π.Κ. παρ.1 Π.Κ.

Κλοπή είναι η αφαίρεση ξένου ολικά ή μερικά κινητού πράγματος από την κατοχή άλλου με σκοπό παράνομης ιδιοποίησης. Τιμωρείται με Φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών (βασικό έγκλημα, πλημμέλημα) και αν το αντικείμενο της Κλοπής είναι ιδιαίτερα μεγάλης αξίας με Φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών (απλή διακεκριμένη κλοπή, πλημμέλημα).

Κατά την παρ. 2 και 3 του ίδιου άρθρου όρίζεται ότι: "2. Κινητό πράγμα θεωρείται κατά τον Κώδικα και η ενέργεια του ηλεκτρισμού, του ατμού και κάθε άλλη ενέργεια." "3. Η διάταξη του άρθρου 72 σχετικά με την παραπομπή του υπαιτίου σε κατάστημα εργασίας εφαρμόζεται και εδώ."

Κατά το άρθρο 373 Π.Κ. τιμωρείται ως δράστης κλοπής και "όποιος νεκροσυλήσει σε τυμβωρυχία, σκοπεύοντας να αποκτήσει παράνομα ο ίδιος ή τρίτος περιουσιακή ωφέλεια."

Να πούμε όμως δύο λόγια για τις έννοιες που περιλαμβάνονται στον ορισμό της κλοπής. Πράγμα θεωρείται το ενσώματο αντικείμενο, που έχει υλική υπόσταση και μπορεί να εξουσιαστεί. Με την παρ. 2 του άρθ. 372 Π.Κ. γίνεται επέκταση της έννοιας του κινητού πράγματος στην ενέργεια του ηλεκτρισμού, ατμού και κάθε άλλης ενέργειας. Το ανθρώπινο σώμα, ως συστατικό στοιχείο της ανθρώπινης προσωπικότητας δεν αποτελεί πράγμα.

Κινητό είναι το πράγμα εκείνο που μπορεί να κινηθεί, ακόμη και αυτό που μπορεί να αποσπασθεί και να μετακινηθεί. Ξένο πράγμα είναι αυτό που ανήκει ολικά ή μερικά σε άλλον.

Η έννοια της κατοχής είναι διαφορετική στο έγκλημα της κλοπής από την έννοια κατοχής του αστικού δικαίου. Θεωρείται κατοχή η σχέση φυσικής εξουσίασης του πράγματος, σύμφωνα με τη θέληση του εξουσιαστή (κατόχου) με δυνατότητα πραγματικής επενέργειας στο πράγμα, άνευ υπέρβασης σημαντικών εμποδίων.

Η ύπαρξη της κατοχής στο πράγμα εξαρτάται από τις εκάστοτε κρατούσες κοινωνικές αντιλήψεις του καθημερινού βίου. Δυνατή η κατοχή του δράστη και μέσω άλλου.

Αρκεί η ύπαρξη στο πρόσωπο του παθόντος η ιδιότητα του κατόχου και δεν απαιτείται σύμπτωση και της ιδιότητας του κυρίου κατά το χρόνο αφαίρεσης της κατοχής.

Ο κλέφτης του κλέψαντος (αφαιρεί κλοπιμαίο από κλέφτη) θεωρείται ότι τελεί κλοπή σε βάρος του ιδιοκτήτη του πράγματος, διότι προσβάλει τη δυνατότητα φυσικής εξουσίασης του τελευταίου σε πράγμα κυριότητάς του.

Για να υπάρξει αφαίρεση κατοχής απαιτείται να διακοπεί η κατοχή του κατόχου και να αποκτηθεί η κατοχή του δράστη. Διακοπή της παλιάς κατοχής υφίσταται με τη χωρίς θέληση ή συγκατάθεση του παλιού κατόχου παύση της φυσικής του εξουσίασης στο πράγμα.

Ιδιοποίηση είναι η με αυθαίρετο τρόπο πρόσκτηση της πραγματικής εξουσίας του πράγματος που εχει κατά κανόνα ο ιδιοκτήτης, από το δράστη και η οριστική αποστέρηση του ιδιοκτήτη απο αυτή την εξουσία.

Η ιδιοποίηση επακολουθεί χρονικά της αφαίρεσης του πράγματος. Με τη πρόσκηση της εξουσίας που αναφέραμε ο δράστης θα πρέπει να εκπληρώνει τους δικούς του προσωπικούς σκοπούς, χρησιμοποιώντας τις δυνατότητες του πράγματος. Ιδιοποίηση συνιστά και η χρήση ή προσωρινού χαρακτήρα αποστέρηση του πράγματος, όταν αυτό επιστρέφεται σε τέτοια κατάσταση, ώστε να μην είναι το ίδιο πράγμα άλλα άλλο λ.χ καταστροφή ή μετάλλαξη ή μεταβολή του (αλλαγή ταυτότητας).

Η αντικατάσταση του αφαιρεθέντος πράγματος με άλλα αντικαταστατά πράγματα ίσης αξίας λ.χ. χρήματα, δεν συνιστά κατά κανόνα ιδιοποίηση, αλλά αυθαίρετη ανταλλαγή.

Παράνομη ιδιοποίηση πράγματος θεωρείται αυτή που έρχεται σε αντίθεση με την έννοια της ιδιοκτησίας στο εμπράγματο δίκαιο.

Για το προσδιορισμό της αξίας του αντικειμένου της κλοπής γίνεται στην εκάστοτε περίπτωση από το δικαστήριο εκτίμηση με αντικειμενική κρίση σύμφωνα με τις κρατούσες αντιλήψεις των συναλλαγών και τη κοινή πείρα. Δεν λαμβάνονται υπόψη η οικονομική κατάσταση του παθόντος και η υποκειμενική αξία που έχει το πράγμα για τον παθόντα.

ΚΛΟΠΗ ΚΑΙ ΥΠΕΞΑΙΡΕΣΗ

Στη κλοπή ο δράστης αφαιρεί τη κατοχή του ξένου (ολικά ή μερικά) πράγματος με σκοπό τη παράνομη ιδιοποίηση, ενώ στην υπεξαίρεση προβαίνει στην παράνομη ιδιοποίηση του ξένου (ολικά ή μερικά) πράγματος που έχει ήδη στη κατοχή του, συνήθως με νόμιμο τρόπο.

ΑΝΕΠΙΔΕΚΤΑ ΚΛΟΠΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΑ

Ανεπίδεκτα κλοπής πράγματα είναι: Α. 1. Τα εκτός συναλλαγής πράγματα, δηλαδή πράγματα που δεν ανήκουν σε κανένα, όπως ο ατμοσφαιρικός αέρας, νερό που ρέει ελέυθερα στη φύση και τα πτώματα, που προορίζονται για σκοπό διαφορετικό της ταφής ή καύσης λ.χ για επιστημονικούς σκοπούς, 2. Τα αδέσποτα πράγματα (στην αρχική τους κατάσταση), όπως άγρια ζώα ή ψάρια, 3. πράγματα εγκαταλελειμένα από τον ιδιοκτήτη τους και Β. Τα πράγματα που είναι αποκλειστικής ιδιοκτησίας του δράστη.

Αντίθετα δεκτικά κλοπής είναι τα πράγματα που έχει συγκυριότητα ο δράστης. Επίσης δεκτικά κλοπής θεωρούνται τα αρχαία πράγματα, ο θησαυρός και πράγματα χαμένα (απολωλότα), κρυμμένα ή ξεχασμένα.

ΠΟΤΕ ΣΤΟΙΧΕΙΟΘΕΤΕΙΤΑΙ ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΤΗΣ ΚΛΟΠΗΣ

Κατά την έννοια της διατάξεως άρθ. 372 Π.Κ, που προστατεύει το δικαίωμα της ιδιοκτησίας για την στοιχειοθέτηση του εγκλήματος της κλοπής απαιτούνται:

α) ξένο ολικά ή εν μέρει κινητό πράγμα, τέτοιο δε θεωρείται εκείνο που βρίσκεται σε ξένη, αναφορικά με τον δράστη, κυριότητα, όπως αυτή διαπλάσσεται στο αστικό δίκαιο,

β) αφαίρεση με θετική ενέργεια του δράστου του πράγματος, συνισταμένη στην άρση της ξένης κατοχής και την θεμελίωση νέας στο πράγμα κατοχής από τον δράστη, προς το σκοπό της παρανόμου ιδιοποιήσεως αυτού, στην έννοια δε της κατοχής περιλαμβάνεται τόσο η πραγματική εξουσία επί του πράγματος όσο και η θέληση για εξουσίαση αυτού. Είναι αδιάφορο αν ο σκοπός αυτός επιτεύχθηκε τελικά, όπως και το κίνητρο της κλοπής, στην έννοια δε της κατοχής, που μπορεί να διαρκέσει και για λίγο χρόνο, περιλαμβάνεται τόσο η πραγματική εξουσία επί του πράγματος, όσο και η βούληση για την εξουσίασή του, δηλαδή να το έχει δικό του, να το χρησιμοποιεί και δεν παύει να υπάρχει τέτοιος σκοπός αν δεν μπορεί να το μεταβιβάσει περαιτέρω σε τρίτο,

γ) η αφαίρεση να έγινε αυτογνωμόνως και χωρίς την συγκατάθεση του κυρίου του πράγματος και

δ) δολία προαίρεση, που περιέχει την γνώση των στοιχείων της πράξεως και την θέληση για την πραγμάτωση της, εκδηλουμένη με οποιαδήποτε ενέργεια, η οποία εμφανίζει εξωτερίκευση της βουλήσεως του να ενσωματώσει το πράγμα χωρίς νόμιμο δικαιολογητικό λόγο στην ατομική του περιουσία.

Αντικείμενο ιδιοποίησης μπορεί να είναι και έγγραφα αποδεικτικά δικαιώματος, δηλαδή η υλική τους υπόσταση, όπως είναι φάκελοι που περιέχουν έγγραφα του λογιστηρίου της επιχειρήσεως, λ.χ. τιμολόγια, δελτία αποστολής, παραστατικά δαπανών κ.λ.π. συναλλαγών, που αποτελούν την βάση λογιστικών εγγράφων, τα οποία δεν ενσωματώνουν αξία, εφόσον η αφαίρεση γίνεται με τον, κατά την ανωτέρω έννοια, σκοπό ιδιοποίησης. Η αξία του αντικειμένου της κλοπής δεν αποτελεί στοιχείο της αντικειμενικής υπόστασής της και εφόσον αυτή δεν χαρακτηρίστηκε ως κλοπή με αντικείμενο ιδιαιτέρως μεγάλης αξίας, πράγμα που αποτελεί επιβαρυντική περίσταση του εγκλήματος αυτού και κρίνεται ανελέγκτως από το δικαστήριο της ουσίας, δεν απαιτείται ειδικότερος προσδιορισμός της αξίας του πράγματος που παράνομα αφαιρέθηκε. 47/2013 Α.Π.

Ο σκοπός της ιδιοποίησης πρέπει να υπάρχει κατά το χρόνο της αφαίρεσης και είναι αδιάφορο αν επιτεύχθηκε ο σκοπός αυτός καθόσον η ιδιοποίηση δεν είναι στοιχείο της αντικειμενικής υποστάσεως του εγκλήματος της κλοπής.

Το έγκλημα της κλοπής θεωρείται τετελεσμένο ευθύς ως εκείνος που αφαίρεσε το ξένο πράγμα από την κατοχή άλλου θέσει αυτό ολοκληρωτικά στην κατοχή του, έστω και για ελάχιστο χρόνο.

Η αξία του αντικειμένου της κλοπής δεν αποτελεί στοιχείο της αντικειμενικής υποστάσεώς της εφόσον δεν χαρακτηρίσθηκε ως κλοπή αντικειμένου ιδιαίτερα μεγάλης αξίας.

ΔΟΛΟΣ ΚΛΟΠΗΣ

Δόλος κλοπής πρέπει να υπάρχει σε όλα τα στοιχεία της υποκειμενικής υπόστασης. Ο δράστης θα πρέπει να γνωρίζει κατά τη στιγμή της αφαίρεσης ότι το πράγμα είναι ξένο και ότι το αφαιρεί από τη κατοχή άλλου προς το σκοπό παράνομης ιδιοποίησης. Αν ο δράστης νομίζει κατά τη στιγμή της αφαίρεσης ότι το πράγμα που αφαιρεί δεν είναι ξένο ή έχει πλάνη για την πράξη της αφαίρεσης βρίσκεται σε πραγματική πλάνη (άρθ. 30 παρ. 1 εδ α Π.Κ.), αίρουσα το καταλογισμό.

Η πλάνη ως προς το στοιχείο του "παρανόμου" μπορεί να αφορά α. την πλάνη για τον κανόνα δικαίου, που αξιολογεί τη πράξη του. Αυτή αν είναι πλάνη συγγνωστή αίρει τον καταλογισμό του (άρθ. 31 παρ. 2 Π.Κ.) και β. πλάνη για τη συνδρομή των πραγματικών περιστατικών ( γεγονότα απαραίτητα για εφαρμογή του κανόνα), δηλαδή πραγματική πλάνη, που αίρει το καταλογισμό και παραμένει ο δράστης ατιμώρητος.

ΠΟΤΕ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΚΛΟΠΗΣ

Απόπειρα κλοπής υπάρχει σε περίπτωση που ενώ συντρέχουν τα στοιχεία της υποκειμενικής υπόστασης του εγκλήματος, δόλος και σκοπός κλοπής, δεν ολοκληρώνονται τα στοιχεία της αντικειμενικής υπόστασης του εγκλήματος (αφαίρεσης κατοχής).

Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 42 παρ. 1 ΠΚ, όποιος έχοντας αποφασίσει να εκτελέσει κακούργημα ή πλημμέλημα επιχειρεί πράξη που περιέχει τουλάχιστον αρχή εκτέλεσης, τιμωρείται, αν το κακούργημα ή πλημμέλημα δεν ολοκληρώθηκε, με ποινή ελαττωμένη ( άρθρο

83). Το έγκλημα της κλοπής μπορεί να τελεσθεί και με την μορφή απόπειρας, όταν ο δράστης τελεί πράξη που συνιστά αρχή εκτελέσεως για την αφαίρεση με πρόθεση ως προς την αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος και με σκοπό παρανόμου ιδιοποιήσεως του πράγματος, χωρίς όμως η αφαίρεση να ολοκληρωθεί διά της αφαιρέσεως του πράγματος και της ιδρύσεως νέας επ` αυτού κατοχής στο πρόσωπο του υπαιτίου.

ΚΑΤ΄ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΕΓΚΛΗΜΑ ΚΛΟΠΗΣ

Από το άρθρο 98 παρ. του ΠΚ προκύπτει ότι κατ` εξακολούθηση έγκλημα είναι εκείνο το οποίο τελείται από το ίδιο πρόσωπο και απαρτίζεται από περισσότερες ομοειδείς πράξεις, διακρινόμενες χρονικά μεταξύ τους, που προσβάλλουν το ίδιο έννομο αγαθό και κάθε μία περιέχει πλήρη τα στοιχεία ενός και του αυτού εγκλήματος, συνδέονται δε μεταξύ τους με την ταυτότητα της προς εκτέλεση αποφάσεως (1054/2011 Α.Π).

Τη συνέχεια του θέματος αυτού (β΄μέρος) μπορείτε να διαβάσετε για ενημέρωσή σας την ερχόμενη Δευτέρα. Στο β΄μέρος του άρθρου που αφορά τη κλοπή θα μιλήσουμε ειδικότερα για ηθική αυτουργία, συναυτουργία, συνέργεια, διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπής, κλοπή χρήσης, κλοπή ευτελούς αξίας και για άμεση ανάλωση, υφαιρέσεις και την απόδοση ιδιοποιημένου πράγματος. Καλό Σαββατοκύριακο.

Συντομογραφίες: Π.Κ. = Ποινικός Κώδικας Α.Π.= Άρειος Πάγος

(συνεχίζεται με το β΄μέρος) 

Γιώργος Π. Γιαγκουδάκης, Δικηγόρος Καβάλας

Διαζύγια - Ποινικά - Ιντερνετ

Για περισσότερες πληροφορίες 

σχετικά με το δικηγορικό γραφείο μου

επισκεφθείτε το site μας

kavala-lawyer.blogspot.gr

giagkoud@yahoo.com