Πότε παραγράφονται τα εγκλήματα κατά το Ποινικό Κώδικα; (Μέρος Α')

ΜΑΘΕ ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΩΝ
ΠΟΤΕ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΝΤΑΙ ΤΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ? ΘΕΜΑ ΠΑΡΑΓΡΑΦΗΣ

                                                                                                                               

* Δημοσιεύτηκε   11/1/2014 στην "Πρωϊνή" Εφημερίδα της Καβάλας      

   Το θέμα της παραγραφής των εγκλημάτων στο Ποινικό Δίκαιο έχει παρατηρηθεί στο διαδίκτυο ότι είναι ένα από τα δημοφιλέστερα νομικά θέματα αναζητήσεων στις μηχανές αναζήτησης για το οποίο οι χρήστες του ίντερνετ ζητούν πληροφόρηση.

Τι είναι η παραγραφή, πότε παραγράφονται τα εγκλήματα, ποιά η συνέπεια της παραγραφής τους και για αρκετά άλλα θα μιλήσουμε σήμερα σχετικά με αυτό το ενδιαφέρον και διαχρονικά επίκαιρο θέμα.

Καταρχήν θα πρέπει για να γίνουν κατανοητά όλα όσα θα αναφέρω παρακάτω να πούμε για τον ορισμό του εγκλήματος και τη διαίρεση των αξιόποινων πράξεων, σύμφωνα με τα σχετικά άρθρα 14- 15 και 18 Ποινικού Κώδικα.

ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ:

Λοιπόν ο Ποινικός Κώδικας ορίζει ότι έγκλημα είναι η πράξη εκείνη που είναι άδικη και καταλογιστή στο δράστη της και τιμωρείται από το νόμο. Στον όρο πράξη περιλαμβάνονται και οι παραλείψεις. 'Οπου ο νόμος για την ύπαρξη αξιόποινης πράξης απαιτεί να έχει επέλθει ορισμένο αποτέλεσμα, η μη αποτροπή του τιμωρείται όπως η πρόκλησή του με ενέργεια, αν ο υπαίτιος της παράλειψης είχε ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να παρεμποδίσει την επέλευση του αποτελέσματος.

Η ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΝΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ

Η διαίρεση των αξιόποινων πράξεων γίνεται με βάσει τη ποινή που επιβάΛλεται στο δράστη σε περίπτωση διάπραξής τους. ΄Ετσι με αυτό το τρόπο στο άρθρο 18 του Π.Κ. ορίζεται ότι:

α. Κακούργημα είναι κάθε πράξη που τιμωρείται με την ποινή του θανάτου (*ισχύει η ισόβια κάθειρξη) ή της Κάθειρξης.

β. Πλημμέλημα είναι κάθε πράξη που τιμωρείται με Φυλάκιση ή με χρηματική ποινή ή με περιορισμό σε ειδικό κατάστημα Κράτησης νέων και

γ. Πταίσμα είναι κάθε πράξη που τιμωρείται με Κράτηση ή πρόστιμο.

*Η Κατάργηση της θανατικής ποινής προβλέπεται με το άρθρο 33 παρ 1 του Ν. 2172/1993 όπου ορίζεται ότι: "Η ποινή του θανάτου καταργείται. ‘Οπου στις κείμενες διατάξεις προβλέπεται για ορισμένη αξιόποινη πράξη αποκλειστικώς η ποινή του θανάτου, νοείται ότι απειλείται η ποινή της ισόβιας κάθειρξης. Αν η ποινή του θανάτου προβλέπεται διαζευκτικώς με άλλη ποινή, νοείται ότι απειλείται μόνο η τελευταία."

ΟΙ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΣΜΟ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΗΣ

Οι σχετικές διατάξεις για την παραγραφή περιλαμβάνονται στο Γενικό Μέρος (Α' Βιβλίο άρθ. 1-133 Π.Κ., 7ο Κεφάλαιο) του Ποινικού Κώδικα.

Ο Ποινικός Κώδικας διακρίνει δύο είδη παραγραφής την παραγραφή εγκλημάτων (άρθ. 111-113 Π.Κ.) για την οποία μιλούμε σήμερα και την παραγραφή ποινών (άρθ. 114 -116 Π.Κ) για την οποία θα μιλήσουμε προσεχώς.

Η παραγραφή εγκλημάτων είναι ο νομικός θεσμός ουσιαστικού ποινικού δικαίου της Πολιτείας που παραγράφει το έγκλημα, δηλαδή είναι ένας από τους λόγους που εξαλείφει μετά από την παρέλευση ορισμένου χρόνου την αξίωση της πολιτείας να δικαστεί ο δράστης ορισμένου εγκλήματος, να κηρυχθεί ένοχος και να τιμωρηθεί σύμφωνα με το νόμο. Η εξάλειψη της παραπάνω αξίωσης αφορά όχι μόνο την υποβολή του δράστη σε δικαστική κρίση και δικαστική βεβαίωση της ενοχής του αλλά και στην υποβολή του δράστη στη νόμιμη ποινή που έχει καταδικαστεί. Ανατρέπει η παραγραφή το τιμωρητό της πράξης και συνιστά , όπως προανέφερα, λόγο που εξαλείφει το αξιόποινο της πράξης.

Ο χρόνος παραγραφής κλιμακώνεται ανάλογα με τη σοβαρότητα των αξιόποινων πράξεων και η αξίωση της πολιτείας να δικαστεί και τιμωρηθεί ο δράστης ενός εγκλήματος για λόγους ειδικής και γενικής πρόληψης αυτοπεριορίζεται κάτω από το γεγονός της μεταβολής των πραγμάτων (προσωπικότητας δράστη, εξασθένισης κοινωνικής αντίδρασης κατά του εγκλήματος, επισφαλή ή εξαφανισμένα σε αποδεικτικά μέσα) με τη παρέλευση μεγάλου χρονικού διαστήματος από τη τέλεση της πράξης.

ΟΙ ΠΡΟΘΕΣΜΙΕΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΗΣ

Τις προθεσμίες παραγραφής των εγκλημάτων προβλέπει το άρθ. 111 Π.Κ. ως εξής:

" 1.Το αξιόποινο εξαλείφεται με την παραγραφή.

2. Τα κακουργήματα παραγράφονται: α) μετά είκοσι έτη, αν ο νόμος προβλέπει γι αυτά την ποινή του θανάτου ή της ισόβιας Κάθειρξης β) μετά δέκα πέντε έτη, σε κάθε άλλη περίπτωση.

3. Τα πλημμελήματα παραγράφονται μετά πέντε έτη.

«4. Τα πταίσματα παραγράφονται μετά δύο έτη.»

(Η παράγραφος 4 αντικαταστάθηκε ως άνω με την παρ.2 άρθρου 24 Ν.4055/2012, ΦΕΚ Α 51/12.3.2012. ‘Εναρξη ισχύος 2 Απριλίου 2012)

5. Οι ανωτέρω προθεσμίες υπολογίζονται κατά το ισχύον ημερολόγιο.

6. Αν ο νόμος ορίζει διαζευκτικά περισσότερες από μία ποινές, οι ανωτέρω προθεσμίες υπολογίζονται σύμφωνα με τη βαρύτερη απ` αυτές.

Σύμφωνα με το άρθρο 12 Π.Κ. ( Ειδικοί ποινικοί νόμοι ) "Οι διατάξεις του γενικού Μέρους του Ποινικού Κώδικα εφαρμόζονται και σε αξιόποινες πράξεις που προβλέπονται σε ειδικούς νόμους, αν οι νόμοι αυτοί δεν ορίζουν διαφορετικά μέ ρητή διάταξή τους."

Οι προθεσμίες που προαναφέρθηκαν αποτελούν το κανόνα. Ορισμένα εγκλήματα όπως πχ. τα αδικήματα περί τύπου έχουν πιό σύντομη προθεσμία παραγραφής. ΑΝ 1092/1938: ΠΕΡΙ ΤΥΠΟΥ ‘Αρθρ. 47. "Τα αδικήματα που πράττονται διά του τύπου παραγράφονται μετά 18 μήνες από την τέλεση της πράξης. Η προσθεσμία της παραγραφής αναστέλλεται για όσο χρόνο σύμφωνα με διάταξη νόμου δεν μπορεί να αρχίσει ή να εξακολουθήσει η ποινική δίωξη και για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η κύρια διαδικασία ώσπου να γίνει αμετάκλητη η καταδικαστική απόφαση. Σε κάθε περίπτωση ο χρόνος της αναστολής δεν μπορεί να υπερβεί τα δύο έτη".

ΕΝΑΡΞΗ ΧΡΟΝΟΥ ΠΑΡΑΓΡΑΦΗΣ

Για την έναρξη του χρόνου παραγραφής των εγκλημάτων προβλέπει το άρθρο 112 Π.Κ. ως εξής:

" Η προθεσμία της παραγραφής αρχίζει από την ημέρα που τελέστηκε η αξιόποινη πράξη εκτός αν ορίζεται άλλως".

Ο κανόνας για το πότε αρχίζει να τρέχει η προθεσμία παραγραφής είναι ο χρόνος τέλεσης της πράξης από το δράστη. Σύμφωνα με άρθρο 17 Π.Κ. " Χρόνος τέλεσης της πράξης θεωρείται ο χρόνος κατά τον οποίο ο υπαίτιος ενέργησε ή όφειλε να ενεργήσει. Ο χρόνος κατά τον οποίο επήλθε το αποτέλεσμα είναι αδιάφορος "εκτός αν ορίζεται άλλως".

Με την επιφύλαξη του β' εδαφίου η έναρξη παραγραφής στα εγκλήματα τέλεσης είναι από τη στιγμή της ολοκλήρωσης της ενέργειας του δράστη. Στα εγκλήματα παράλειψης από τη στιγμή που έπαυσε η υποχρέωση του δράστη να ενεργήσει με ορισμένο τρόπο. Στα διαρκή εγκλήματα από τη λήξη της παράνομης κατάστασης (η δημιουργία και η διατήρησή της περιεχόμενο της αξιόποινης πράξης). Στα κατ΄εξακολούθηση εγκλήματα η παραγραφή τρέχει αυτοτελώς για κάθε μερικότερη πράξη. Στην ηθική αυτουργία και συνέργεια η παραγραφή αρχίζει να τρέχει από τη στιγμή της κύριας πράξης (παρακολουθηματικός χαρακτήρας).

ΠΡΟΣΦΑΤΟΣ ΝΟΜΟΣ ΓΙΑ ΥΦ’ ΟΡΟΝ ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ ΕΓΚΛΗΜΑΤΩΝ ΜΙΚΡΗΣ ΑΠΑΞΙΑΣ

Πρόσφατα με το άρθρ. 8 παρ. 3α επ. του Ν.4198/2013 (ΦΕΚ Α’ 215/11-10-2013) με τον τίτλο «Πρόληψη και καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και προστασία των θεμάτων αυτής και άλλες διατάξεις», προβλέπεται η υφ’ όρον παραγραφή αξιοποίνων πράξεων που διαπράχθηκαν μέχρι 31-8-2013 (Πταίσματα, πλημμελήματα, που επισύρουν ποινή φυλακίσεως μέχρι 12 μηνών ή χρηματική ποινή ή και τις δύο ποινές).

“3.α. Παραγράφεται το αξιόποινο και παύει η δίωξη των ακόλουθων αξιόποινων πράξεων, που έχουν τελεσθεί μέχρι 31.8.2013: α) των πταισμάτων και β) των πλημμελημάτων, κατά των οποίων ο νόμος απειλεί ποινή φυλάκισης μέχρι ένα έτος ή χρηματική ποινή ή και τις δύο ποινές. Στην περίπτωση των πλημμελημάτων, εάν ο υπαίτιος υποπέσει μέσα σε ένα έτος από τη δημοσίευση του νόμου σε νέα από δόλο αξιόποινη πράξη κακουργήματος ή πλημμελήματος και καταδικαστεί αμετάκλητα οποτεδήποτε σε ποινή στερητική της ελευθερίας ανώτερη των έξι μηνών, συνεχίζεται η κατ` αυτού παυθείσα ποινική δίωξη και δεν υπολογίζεται στο χρόνο παραγραφής του αξιόποινου της πρώτης πράξης ο διανυθείς χρόνος από την παύση της δίωξης μέχρι την αμετάκλητη καταδίκη για τη νέα πράξη.

β. Οι δικογραφίες που αφορούν τις παραπάνω αξιόποινες πράξεις, τίθενται στο αρχείο με πράξη του αρμόδιου εισαγγελέα ή δημόσιου κατηγόρου. Για την τύχη των πειστηρίων αποφαίνονται με αιτιολογημένη διάταξη, επί πλημμελημάτων ο αρμόδιος εισαγγελέας και επί πταισμάτων ο αρμόδιος πταισματοδίκης.

γ. Οι αστικές αξιώσεις που τυχόν απορρέουν από τις παραπάνω αξιόποινες πράξεις δεν θίγονται με οποιονδήποτε τρόπο. Η παραγραφή του αξιοποίνου και η παύση της δίωξης δεν κωλύει την επιβολή των κατά νόμο προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων στις υποθέσεις αυτές.

δ. Η κατά τα ανωτέρω παραγραφή του αξιόποινου και η παύση της ποινικής δίωξης, δεν ισχύει για τις παραβάσεις: α) του άρθρου 358 και του άρθρου 377 του Ποινικού Κώδικα για τις περιπτώσεις αγοράς εμπορευμάτων με πίστωση, β) του ν. 690/1945, γ) του άρθρου 28 του ν. 3996/2011, δ) του άρθρου 29 του ν. 703/1977 και του άρθρου 44 του ν. 3959/2011, ε) του ν. 2168/1993, στ) της Α5/3010 από 14.8.1985 απόφασης του Υπουργού Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (Β` 593), ζ) του άρθρου 6 του ν. 456/1976 και η) του άρθρου 41 ΣΤ` του ν. 2725/1999.

Ραντεβού με τη συνέχεια του θέματος την επόμενη βδομάδα. Στο β΄μέρος θα μιλήσουμε για την αναστολή προθεσμίας της παραγραφής των εγκλημάτων και για το τι αποφάσισε πρόσφατα η Ολομέλεια του Άρειου Πάγου για το θεσμό της παραγραφής των εγκλημάτων και την αναστολή αυτής. Μέχρι τότε νά΄στε πάντα καλά.

Συντομογραφίες: Π.Κ. = Ποινιικός Κώδικας Κ.Ποιν. Δ. = Κώδικας Ποινικής Δικονομίας

Α.Π. = Άρειος Πάγος

=> Μην χάσετε και το Β΄μέρος για την παραγραφή 

Θα μάθετε περισσότερα για τα θέματα παραγραφής εγκλημάτων

----------------------------------------------------------------------------------------------

ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Δείτε τώρα και άρθρα 8-9 του νόμου 4411/2016 για την παραγραφή υφ΄όρον εγκλημάτων και μη εκτέλεση ποινών υφ΄όρον, με τον οποίο αποσύρονται από τα πινάκια των ποινικών δικαστηρίων χιλιάδες υποθέσεις. 

----------------------------------------------------------------------------------------------


Ευχαριστώ για την επίσκεψη. Για οποιαδήποτε ερώτηση ή απορία επικοινωνήστε μαζί μας. Θα χαρώ πολύ να συνομιλήσω μαζί σας για το θέμα που σας απασχολεί. 
Γιώργος Γιαγκουδάκης, Ειδικός Δικηγόρος στη Καβάλα
Tηλέφωνα 2510834031, κιν. 6945227120, giagkoud@yahoo.com 

Γιώργος Π. Γιαγκουδάκης, Δικηγόρος Καβάλας

Διαζύγια - Ποινικά - Ιντερνετ

Για περισσότερες πληροφορίες 

σχετικά με το δικηγορικό γραφείο μου

επισκεφθείτε το site μας

kavala-lawyer.blogspot.gr

giagkoud@yahoo.com