Τι προβλέπει ο νόμος για την παρένθετη μητρότητα; (Μέρος Β’)

* Δημοσιεύτηκε  4 /11/2013  στην "Πρωϊνή" Εφημερίδα της Καβάλας  (photo)

Στο α΄ μέρος του άρθρου της προηγούμενης εβδομάδας αναπτύξαμε για το τι είναι η παρένθετη μητρότητα, ποιο το νομοθετικό πλαίσιο για την παρένθετη μητρότητα, αν χρειάζεται άδεια για την παρένθετη μητρότητα, ποιο δικαστήριο παρέχει τη δικαστική άδεια για τη παρένθετη μητρότητα, για το πως διατυπώνεται στην δικαστική απόφαση η παροχή δικαστικής άδειας, για το τι ορίζει ο νόμος για τη μητέρα του τέκνου που θα γεννηθεί με παρένθετη μητρότητα.

Συνεχίζω σήμερα με το β' μέρος από το σημείο που σταματήσαμε την προηγούμενη βδομάδα για να καλύψουμε το θέμα της παρένθετης μητρότητας.

7. Ποιες οι είναι οι απαραίτητες από το νόμο προϋποθέσεις παροχής δικαστικής άδειας για παρένθετη μητρότητα;

7.1. Η αιτούσα γυναίκα που επιθυμεί να αποκτήσει τέκνο με παρένθετη μητρότητα θα πρέπει αποδεδειγμένα να αδυνατεί να κυοφορήσει για ιατρικούς λόγους, όπως επειδή δεν έχει μήτρα ή η μήτρα της έχει κάποιο πολύ σοβαρό πρόβλημα (έχει διατηρήσει τις ωοθήκες), σοβαρές καρδιακές παθήσεις, νεφρική ανεπάρκεια, ορμονικές δυσλειτουργίες , πολλαπλές αποβολές, πολλαπλές αποτυχημένες προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης κ.λ.π . Επίσης θα πρέπει η γυναίκα αυτή να βρίσκεται σε αναπαραγωγική ηλικία και να μην έχει υπερβεί το πεντηκοστό έτος της ηλικίας της. Καθοριστικό ρόλο για την επιτυχία της μεθόδου ιατρικώς παίζει η ηλικία του ωαρίου.

7.2. Θα πρέπει να διενεργηθεί υποχρεωτικά ιατρική εξέταση για τους ιούς της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV, HIV2), ηπατίτιδας Β και C και σύφιλης (RPR) τόσο στη γυναίκα που πρόκειται να κυοφορήσει όσο και σε αυτούς που επιθυμούν να αποκτήσουν τέκνο.

7.3. Απαιτείται ειδική άδεια από την εθνική αρχή που θεσπίζεται με το άρθρο 19 ν. 3305/2005 εφόσον τα πρόσωπα που μετέχουν στην εφαρμογή αυτής της μεθόδου ιατρικής υποβοήθησης της αναπαραγωγής και εκείνα που επιδιώκουν την απόκτηση τέκνου είναι οροθετικά για τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας.

7.4. Η γυναίκα που πρόκειται να κυοφορήσει (φέρουσα ή κυοφόρος) θα πρέπει να υποβάλλεται σε ενδελεχή ψυχολογική αξιολόγηση. Επίσης θα πρέπει να αποδεικνύεται ότι η γυναίκα που προσφέρεται να κυοφορήσει είναι, ενόψει της κατάστασης της υγείας της, κατάλληλη για κυοφορία.

7.5. Έγγραφη συμφωνία και χωρίς αντάλλαγμα μεταξύ των προσώπων που επιθυμούν το παιδί και της κυοφόρου γυναίκας, καθώς και του συζύγου της τελευταίας, αν αυτή είναι έγγαμη. Στην

συμφωνία αυτή εκτός από τη συμφωνία για τη διενέργεια της πράξης θα πρέπει να δηλώνουν ότι τα γονιμοποιημένα ωάρια, που εμφυτεύονται στη μήτρα της κυοφόρου δεν θα ανήκουν στην ίδια. Η έγγραφη αυτή συμφωνία προσκομίζεται στο δικαστήριο για την παροχή της δικαστικής άδειας για την παρένθετη μητρότητα.

Δεν συνιστά αντάλλαγμα η καταβολή των δαπανών που απαιτούνται για την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία και η αποζημίωση για κάθε θετική ζημία της κυοφόρου εξαιτίας αποχής από την εργασία της και τις αμοιβές από εξαρτημένη εργασία, τις οποίες στερήθηκε λόγω απουσίας με σκοπό την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία.

7.6. Η αιτούσα γυναίκα που επιθυμεί να αποκτήσει τέκνο με παρένθετη μητρότητα και η κυοφόρος θα πρέπει να έχουν την κατοικία τους στην Ελλάδα.

7.7. Η γυναίκα που κυοφορεί και γεννά αποκαλείται «κυοφόρος» και η γυναίκα που επιθυμεί το παιδί και έδωσε το γενετικό της υλικό (ωάριο) «γενετική» μητέρα. Ο νόμος (άρθρο 3 παρ. 9 του ν. 3305/2005) απαγορεύει το ωάριο να προέρχεται από την «κυοφόρο», δηλαδή απαγορεύει ρητά την «πλήρη υποκατάσταση στη μητρότητα», ενώ (το ωάριο) μπορεί να προέρχεται από τρίτη γυναίκα (μερική υποκατάσταση στη μητρότητα)

7.8. Επιβάλλεται η τήρηση ορισμένης συμπεριφοράς, δηλαδή η κατάθεση αίτησης για την παροχή δικαστικής άδειας και η έκδοση της σχετικής απόφασης που επιτρέπει τη μεταφορά γονιμοποιημένων ωαρίων, η παράλειψη της οποίας επιφέρει έκπτωση από το δικαίωμα, αφού πλέον το παιδί που θα γεννηθεί τεκμαίρεται της κυοφόρου και όχι εκείνης που απώλεσε την προθεσμία και επιθυμούσε να το αποκτήσει. Στην τελευταία αυτή περίπτωση που το τέκνο τεκμαίρεται της κυοφόρου, το τεκμήριο μπορεί να ανατραπεί, σύμφωνα με το άρθρο 1464 εδ. β ΑΚ, με αγωγή προσβολής της μητρότητας που ασκείται μέσα σε προθεσμία έξι μηνών από τον τοκετό, είτε από τη μητέρα που θέλησε το παιδί είτε από την κυοφόρο. Είναι προφανές ότι και η συγγένεια με τον πατέρα ιδρύεται στις περιπτώσεις αυτές ανάλογα. Αυτό ισχύει δεδομένου ότι το δικαίωμα το άνδρα να γίνει πατέρας απολαμβάνει της ίδιας προστασίας με εκείνο της γυναίκας να γίνει μητέρα.

Αντίγραφο της αίτησης για τη παροχή δικαστικής αδείας κοινοποιείται στον αρμόδιο Εισαγγελέα Πρωτοδικών, σύμφωνα με τους ορισμούς των άρθρων 748 παρ. 2 και 799 Κ.Πολ. Δ.

Σχετικές διατάξεις:Το άρθρο 4 ν. 3305/2005 προβλέπει ότι: " Προϋποθέσεις εφαρμογής των μεθόδων Ι.Υ.Α.- 1. Οι μέθοδοι Ι.Υ.Α. εφαρμόζονται σε ενήλικα πρόσωπα μέχρι την ηλικία φυσικής ικανότητας αναπαραγωγής του υποβοηθούμενου προσώπου. Σε περίπτωση που το υποβοηθούμενο πρόσωπο είναι γυναίκα, ως ηλικία φυσικής ικανότητας αναπαραγωγής νοείται το πεντηκοστό έτος.

Η εφαρμογή τους σε ανήλικα πρόσωπα επιτρέπεται κατ΄ εξαίρεση λόγω σοβαρού νοσήματος που επισύρει κίνδυνο στειρότητας, για να εξασφαλιστεί η δυνατότητα τεκνοποίησης. Στην περίπτωση αυτή εφαρμόζονται οι όροι του άρθρου 7.

2. Πριν από την υποβολή σε μεθόδους Ι.Υ.Α. διενεργείται υποχρεωτικώς έλεγχος ιδίως για τους ιούς της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV1, HIV2), ηπατίτιδα Β και C και σύφιλη.

3. Αν τα πρόσωπα που μετέχουν στην εφαρμογή των μεθόδων Ι.Υ.Α. είναι οροθετικοί για τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας, απαιτείται, για την υποβολή σε μεθόδους Ι.Υ.Α., ειδική άδεια από την Εθνική Αρχή Ι.Υ.Α. (Αρχή) του άρθρου 19."

Σύμφωνα με το άρθ. 5 του ίδιου νόμου προβλέπεται ενημέρωση από το επιστημονικό προσωπικό των Μ.Ι.Υ.Α.:

"1. Τα πρόσωπα που επιθυμούν να προσφύγουν ή να συμμετάσχουν στις μεθόδους Ι.Υ.Α. ενημερώνονται από το επιστημονικό προσωπικό των Μ.Ι.Υ.Α., λεπτομερώς και με τρόπο κατανοητό, ως προς τη διαδικασία, τις εναλλακτικές λύσεις, τα αναμενόμενα αποτελέσματα και τους πιθανούς κινδύνους από την εφαρμογή των μεθόδων αυτών. Η ενημέρωση αυτή καλύπτει επίσης τις κοινωνικές, ηθικές, νομικές και οικονομικές συνέπειες της εφαρμογής των μεθόδων Ι.Υ.Α.

2. Η παροχή των παραπάνω πληροφοριών αποτελεί προϋπόθεση για τις έγγραφες συναινέσεις που προβλέπονται από τα άρθρα 1455 επ. Α.Κ. και τον παρόντα νόμο.

3. Η Αρχή καθορίζει τα απαραίτητα στοιχεία που περιλαμβάνονται στα έντυπα ενημέρωσης και εγγράφων συναινέσεων. Τα έγγραφα αυτά κατατίθενται στις Μ.Ι.Υ.Α. και φυλάσσονται στον ιατρικό φάκελο των προσώπων που αναφέρονται στην παράγραφο 1."

Κατά το άρθρο 13 ν.3305/2005 :

"1. Η Παρένθετη μητρότητα επιτρέπεται υπό τους όρους που προβλέπονται στα άρθρα 1458 Α.Κ. και όγδοο του Ν. 3089/2002.

2. Η γυναίκα που πρόκειται να κυοφορήσει υποβάλλεται στις ιατρικές εξετάσεις του άρθρου 4 και σε ενδελεχή ψυχολογική αξιολόγηση.

3. Το άρθρο 4 παράγραφοι 2 και 3 εφαρμόζεται επίσης για τον έλεγχο της υγείας των προσώπων που επιδιώκουν να αποκτήσουν τέκνο.

4. Η συμφωνία για κυοφορία από τρίτη γυναίκα γίνεται χωρίς οποιοδήποτε αντάλλαγμα. Δεν συνιστά αντάλλαγμα:

α. η καταβολή των δαπανών που απαιτούνται για την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία,

β. κάθε θετική ζημία της κυοφόρου εξαιτίας αποχής από την εργασία της, καθώς και οι αμοιβές για εξαρτημένη εργασία, τις οποίες στερήθηκε λόγω απουσίας, με σκοπό την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία.

Το ύψος των καλυπτόμενων δαπανών και αποζημιώσεων καθορίζεται με απόφαση της Αρχής.”

8. Ποιές γυναίκες συνήθως γίνονται παρένθετες μητέρες;

Παρένθετες μητέρες δέχονται να γίνουν από αλτρουισμό και φιλαλληλία συνήθως φίλες ή συγγενείς της μητέρας που είναι άτεκνη και δεν μπορεί να αποκτήσει (κυοφορήσει) δικό της παιδί για σοβαρούς ιατρικούς λόγους. Ενδείκνυται ιατρικώς η παρένθετη μητέρα να είναι νέας ηλικίας.

9. Τι προβλέπει ο νόμος ποινικώς σε περίπτωση μη τήρησής του σχετικά με τη παρένθετη μητρότητα;

Στο άρθρο 26 ν. 3305/2005 προβλέπονται γενικά ποινικές κυρώσεις για παραβάσεις σχετικά με την τεχνητή γονιμοποίηση.

Ειδικότερα στο νόμο 3305/2005 παρ. 8 του ανωτέρω άρθρου ορίζεται ότι : " Όποιος μετέχει στη διαδικασία απόκτησης τέκνου μέσω παρένθετης μητρότητας, χωρίς να τηρηθούν οι όροι των άρθρων 1458 Α.Κ., 8 του Ν. 3089/2002 και 13 του παρόντος Ν. 3305/2005, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο (2) ετών και με χρηματική ποινή τουλάχιστον 1.500,00 ευρώ. Με την ίδια ποινή τιμωρείται όποιος δημόσια ή με την κυκλοφορία εγγράφων, εικόνων ή παραστάσεων

αναγγέλλει, προβάλλει ή διαφημίζει, έστω και συγκαλυμμένα, την απόκτηση τέκνου μέσω τρίτης γυναίκας ή παρέχει κατ επάγγελμα μεσιτικές υπηρεσίες με οποιοδήποτε αντάλλαγμα ή προσφέρει με τον ίδιο τρόπο υπηρεσίες δικές του ή άλλου για την επίτευξη του σκοπού αυτού.

Επίσης στη παρ. 6.του ανωτέρω άρθρου : " Όποιος προβαίνει σε εφαρμογή μεθόδων Ι.Υ.Α. κατά παράβαση των ορίων ηλικίας που προβλέπονται στα άρθρα 1455 παράγραφος 1 εδ. β΄ Α.Κ. και των άρθρων 4 παράγραφος 1 και 8 παράγραφος 7 του παρόντος Ν. 3305/2005, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης μέχρις ενός έτους."

Προσθήκη: Ν 3089/2002: Ιατρική υποβοήθηση στην ανθρώπινη αναπαραγωγή:Τροποποίηση ΑΚ, ΚΠΟΛΔ,ΕΙΣΝΑΚ κλπ
'Αρθρο 8 - «Τα άρθρα 1458 και 1464 του Αστικού Κώδικα εφαρμόζονται μόνο στην περίπτωση που η αιτούσα ή εκείνη που θα κυοφορήσει το τέκνο έχει την κατοικία της ή την προσωρινή διαμονή της στην Ελλάδα.»  * Το άρθρο όγδοο αντικαταστάθηκε ως άνω με το άρθρο 17 Ν.4272/2014,  ΦΕΚ Α 145/11.7.2014.

Γιώργος Γιαγκουδάκης, Δικηγόρος Καβάλας

Διαζύγια - Ποινικά - Ιντερνετ

Για περισσότερες πληροφορίες 

σχετικά με το δικηγορικό γραφείο μου

επισκεφθείτε το site μας

http://www.giagkoudakis.dom.gr 

giagkoud@yahoo.com