Το αποτρόπαιο έγκλημα του βιασμού κατά το Ποινικό Κώδικα (Μέρος Β’ )

         * Δημοσιεύτηκε  31/3/2014  στην "Πρωϊνή" Εφημερίδα της Καβάλας   

   Στο πρώτο μέρος του άρθρου αναφερθήκαμε για τον ορισμό και τα στοιχεία του εγκλήματος του βιασμού, τη διαβάθμιση της ασελγούς συμπεριφοράς και τον ομαδικό βιασμό.

Σήμερα συνεχίζουμε για να ολοκληρώσουμε το θέμα αυτό και θα μιλήσουμε παρακάτω για το πότε υπάρχει απόπειρα βιασμού, τη σύντομη διαδικασία σε υποθέσεις ανηλίκων θυμάτων (άρθ. 5 του ν. 3625/2007, το αυτεπάγγελτο της δίωξης, την κατ΄εξαίρεση περίπτωση οριστικής αποχής από την άσκηση ή παύση ποινικής δίωξης κατόπιν δήλωσης του θύματος.

ΠΟΤΕ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΒΙΑΣΜΟΥ

Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθ. 42 παρ. 1 Π.Κ. όποιος έχοντας αποφασίσει να εκτελέσει κακούργημα ή πλημμέλημα, επιχειρεί πράξη που αποτελεί αρχή εκτέλεσης, τιμωρείται, αν το κακούργημα ή πλημμέλημα δεν ολοκληρώθηκε, με ποινή ελαττωμένη (άρθ. 83). Από την παραπάνω διάταξη συνάγεται ότι για την ύπαρξη απόπειρας, απαιτείται πράξη την οποία επιχειρεί ο δράστης με το δόλο τέλεσης ορισμένου εγκλήματος και περιέχει τουλάχιστον αρχή εκτελέσεως. Ως τέτοια δε πρέπει να θεωρηθεί κάθε ενέργεια του δράστη με την οποία αρχίζει να πραγματώνεται η αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος και η οποία αν δεν αποκοπεί από οποιονδήποτε λόγο οδηγεί αναμφισβήτητα στην πραγμάτωση αυτού ή τελεί σε τέτοια αναγκαία και άμεση σχέση συνάφειας, ώστε κατά την κοινή αντίληψη να θεωρείται ως τμήμα αυτής.

Περαιτέρω από το συνδυασμό της προαναφερθείσης διατάξεως 336 Π.Κ. με εκείνη του άρθρου 42 § 1 του Π.Κ., προκύπτει ότι, αρχή εκτελέσεως του εγκλήματος του βιασμού αποτελεί η έναρξη της σωματικής βίας ή της απειλής αμέσου και σπουδαίου κινδύνου με σκοπό να εξαναγκασθεί κάποιο πρόσωπο σε εξώγαμη συνουσία ή ανοχή ή επιχείρηση άλλης ασελγούς πράξεως, η οποία τελικώς δεν πραγματώνεται από περιστατικά τυχαία και ανεξάρτητα από τη θέληση του δράστη. Για να υπάρξει απόπειρα πρέπει να μην έχει πραγματωθεί ένα τουλάχιστον από τα στοιχεία της αντικειμενικής υποστάσεως του εγκλήματος.

ΣΥΝΤΟΜΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΕ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΑΡΘ. 5 ΤΟΥ Ν.3625/2007

Με το άρθρο πέμπτο Ν.3625/2007,ΦΕΚ Α 290/24.12.2007, ορίζεται ότι:

"Υποθέσεις ανηλίκων θυμάτων των πράξεων που αναφέρονται στα άρθρα 323 Α παρ. 4, 324 και στα άρθρα 336, 337, 338, 339, 342, 343, 345, 346, 347, 348, 348Α, 349, 351, 351Α και 353 ανακρίνονται και εκδικάζονται σε όλους τους βαθμούς δικαιοδοσίας εντός δύο ετών από την τέλεση της πράξης ή τη διαπίστωση τέλεσης της".

ΑΥΤΕΠΑΓΓΕΛΤΗ ΔΙΩΞΗ ΚΑΙ ΚΑΤ' ΕΞΑΙΡΕΣΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΑΠΟΧΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΩΞΗΣ Ή ΠΑΥΣΗ ΔΙΩΞΗΣ ΛΟΓΩ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΘΥΜΑΤΟΣ

Βάσει του άρθρου 344 Π.Κ. η ποινική δίωξη σε περίπτωση βιασμού ασκείται αυτεπαγγέλτως. Κατ΄εξαίρεση όμως υπάρχει περίπτωση αποχής ή παύσης της ποινικής δίωξης υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Το άρθρο αυτό έχει ως εξής:

‘Αρθρο 344.- "Στις περιπτώσεις των άρθρων 337 παράγραφος 1 και 341 για την ποινική δίωξη απαιτείται έγκληση." Στις περιπτώσεις του άρθρου 336 η ποινική δίωξη ασκείται αυτεπαγγέλτως, ο εισαγγελέας όμως μπορεί κατ` εξαίρεση με αιτιολογημένη διάταξή του ύστερα από έγκριση του εισαγγελέα εφετών, να απέχει οριστικά από την άσκηση της ποινικής δίωξης ή, αν έχει ασκήσει την ποινική δίωξη, να εισαγάγει την υπόθεση στο αρμόδιο συμβούλιο πλημμελειοδικών αυτό μπορεί να παύσει οριστικά την ποινική δίωξη εκτιμώντας τη δήλωση του θύματος ή των κατά το άρθρο 118 προσώπων ότι η δημοσιότητα από την ποινική δίωξη θα έχει ως συνέπεια το σοβαρό ψυχικό τραυματισμό του θύματος."( Ως ισχύει μετά τη τροποποίηση με την παρ.9 άρθρ.3 Ν.3727/2008,ΦΕΚ Α 257/18.12.2008).

Με τη διάταξη αυτή καθίσταται φανερό ότι εισάγεται ειδικά για το βιασμό δυνητικός λόγος οριστικής παύσης της ποινικής δίωξης (επιπλέον των λόγων που αναφέρονται στο άρθρο 310 παρ. 1 εδ. β` ΚΠΔ, όπου είναι υποχρεωτική η παύση της ποινικής δίωξης), η αποδοχή του οποίου εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια του Δικαστικού Συμβουλίου, αλλά και του Δικαστηρίου ενώπιον του οποίου παραπέμπεται προς εκδίκαση η υπόθεση, κατ` αναλογική εφαρμογή της συγκεκριμένης διάταξης και διέπεται από την αρχή της σκοπιμότητας.

Η δήλωση περί ψυχικού τραυματισμού του θύματος δεν συνιστά ανάκληση της εγκλήσεως, ώστε να απαιτείται αποδοχή εκ μέρους του κατηγορουμένου και μπορεί να γίνει με οποιονδήποτε τρόπο και ενώπιον του Ανακριτή.

Συνεπώς, το Συμβούλιο Πλημ/κών δεν οφείλει να δεχθεί τη δήλωση αποδοχής εκ μέρους του κατηγορουμένου, αλλά αντίθετα πρέπει να υπεισέλθει στην ουσία της υπόθεσης και μόνο αν υπάρχουν αποχρώσες ενδείξεις για την παραπομπή, ερευνά τη δήλωση της παθούσας).

Αυτό συμβαίνει διότι σε περίπτωση που η έρευνα επί της ουσίας δεν θα γινόταν διόλου, ο οποιοσδήποτε θα διέτρεχε τον κίνδυνο να παραμείνει με το στίγμα ενός αποτρόπαιου και βδελυρού εγκλήματος, όπως αυτό του βιασμού, και να γίνει έρμαιο της κακότητας και μοχθηρίας κάθε ασυνείδητου προσώπου.

Περαιτέρω η κρίση του Συμβουλίου που αποφαίνεται ότι είναι βάσιμη η δήλωση του θύματος πως η δημοσιότητα από την ποινική δίωξη θα δημιουργήσει σ` αυτό σοβαρό ψυχικό τραυματισμό, απαραίτητα πρέπει να στηρίζεται σε συγκεκριμένα γεγονότα που οδηγούν στην πιθανολόγηση σοβαρού ψυχικού τραυματισμού του θύματος, δηλαδή ΕΝΤΟΝΗ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΗ ΨΥΧΙΚΗ ΤΑΛΑΙΠΩΡΙΑ και όχι απλό ψυχικό τραυματισμό αυτού, τον οποίον όπως είναι φυσικό είναι δυνατό να συνεπάγεται κάθε δίκη που διεξάγεται, είτε δημόσια, είτε κεκλεισμένων των θυρών.

Ο σοβαρός ψυχικός τραυματισμός πρέπει να προέρχεται, είτε από το βίωμα του βιασμού, είτε από την ποινική δίκη καθ` εαυτήν, για να κριθεί δε η βαρύτητα του τραυματισμού αυτού πρέπει να ληφθούν υπόψη η ηλικία, οι τυχόν υπάρχουσες προηγούμενες ερωτικές εμπειρίες, το επάγγελμα, η κοινωνική θέση, η σωματική και ψυχική κατάσταση του θύματος, η βαρύτητα της πράξης, οι ιδιάζουσες συνθήκες τέλεσης, η δημοσιότητα που τυχόν έχει ήδη επέλθει, η ενδεχόμενη αθέμιτη οικονομική συναλλαγή μεταξύ δράστη και θύματος, η όλη συμπεριφορά του

τελευταίου και ειδικότερα η αντίσταση του κ.λπ.

Σε κάθε περίπτωση ο κανόνας στις περιπτώσεις του βιασμού είναι η αυτεπάγγελτη ποινική δίωξη και μόνο κατόπιν της ενεργούς αρνητικά συμμετοχής του παθόντα ο εν λόγω κανόνας κάμπτεται με την προαναφερθείσα δήλωση και την, διαμέσου της τελευταίας, οριστική παύση της ποινικής δίωξης.

Τούτο σημαίνει πως δεν αρκεί μία απλή δήλωση του θύματος περί του ότι η συνέχιση της ποινικής διαδικασίας θα του προξενήσει ψυχικό τραυματισμό, ώστε να αποφανθεί το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών για την οριστική παύση της ποινικής δίωξης, διότι έτσι αφενός θα υπήρχε καταστρατήγηση του αυτεπαγγέλτου της δίωξης και ουσιαστικά θα επιστρέφαμε στο ισχύον -προ του Ν 1419/1984- καθεστώς στο οποίο ο βιασμός, αν και βαρύτατο αδίκημα, διώκονταν μόνο κατ` έγκληση και αφετέρου θα εκφυλιζόταν το εξαιρετικό της εφαρμογής της προαναφερθείσας οριστικής παύσης της δίωξης του άρθρου 344 ΠΚ, καθώς θα φτάναμε στο αντίθετο άκρο σε σχέση με την επιδίωξη του νομοθέτη, δηλαδή στην ατιμωρησία του δράστη για πολύ σοβαρό έγκλημα.

Αυτός είναι και ο λόγος που αρκετές φορές δεν ελήφθη υπόψη η δήλωση του θύματος και η υπόθεση εκδικάστηκε κανονικά. - 445/2008 ΠΛΗΜΜ ΗΡΑΚΛ

Καθιερώνει δηλαδή η πιο πάνω διάταξη για τις υποθέσεις βιασμού, δικαιοδοσία του Δικαστικού Συμβουλίου, η συνεδρίαση του οποίου δεν είναι δημόσια (άρ. 306 ΚΠΔ), να συζητήσει πάνω στις εν γένει περιστάσεις του συγκεκριμένου βιασμού, την προσωπική κατάσταση και γενικά την προσωπικότητα του θύματος, ώστε μετά από εκτίμηση και της δηλώσεως αυτού ή των κατά το άρ. 118 του ΠΚ προσώπων που το εκπροσωπούν, ότι «η δημοσιότητα της ποινικής δίωξης θα έχει ως συνέπεια τον σοβαρό ψυχικό τραυματισμό του», να αποφασίσει εάν πρέπει να παύσει οριστικά την ποινική δίωξη (ΑΠ 520/1990 ΠοινΧρ Μ/1165). Προκειμένου όμως το Δικαστικό Συμβούλιο να προβεί στην οριστική παύση της ποινικής δίωξης με την υποβολή τέτοιας δήλωσης, πρέπει πρωτίστως να ερευνήσει εάν αυτή είναι ειλικρινής και απαλλαγμένη από οποιαδήποτε οικονομική ή άλλη συναλλαγή μεταξύ δράστη και θύματος ή πιέσεως τούτου επ` αυτού. Ακολούθως, πρέπει να ερευνηθεί εάν πράγματι η δημοσιότητα θα έχει ως συνέπεια τον σοβαρό ψυχικό τραυματισμό του συγκεκριμένου θύματος. Για τον σκοπό αυτό θα ληφθεί υπόψη η ηλικία του θύματος, η βαρύτητα της πράξης, οι ιδιάζουσες συνθήκες τελέσεως, η ήδη επελθούσα δημοσιότητα κ.λπ. . Περαιτέρω, ενόψει του γεγονότος ότι η αποδοχή της ως άνω δήλωσης δεν είναι υποχρεωτική για το Δικαστικό Συμβούλιο, το τελευταίο θα αποφανθεί επ` αυτής εφόσον προηγουμένως ερευνήσει την ουσία της υπόθεσης και κρίνει ότι συντρέχουν επαρκείς ενδείξεις ενοχής εις βάρος του κατηγορουμένου, διαφορετικά, εάν δηλαδή δεν προκύπτουν τέτοιες ενδείξεις, δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις έρευνας της σχετικής δήλωσης . Εξ άλλου επί θύματος άνω των 12 ετών, αν οι δηλώσεις του θύματος και των γονέων του δεν ταυτίζονται, εκτιμώνται ελευθέρως.- 462/2008 ΠΛΗΜΜ ΗΡΑΚΛ

Η διάταξη αυτή εισάγει έναν εξαιρετικό λόγο παύσεως της ποινικής διώξεως, που αποβλέπει στην προστασία του θύματος του βιασμού από το θόρυβο της ποινικής δίκης, ο οποίος μπορεί να πλήξει σοβαρά την κοινωνική του υπόληψη αλλά και στην αποτροπή βλάβης της ψυχικής του υγείας που μπορεί να προέλθει από την αφήγηση και αναπαράσταση των περιστατικών του βιασμού στο ακροατήριο, η κρίση δε του Συμβουλίου που δέχεται ως βάσιμη τη δήλωση του θύματος του βιασμού ότι η δημοσιότητα από την ποινική δίωξη θα δημιουργήσει σ` αυτό σοβαρό ψυχικό τραυματισμό συνίσταται σε εκτίμηση πραγματικών περιστατικών και ως τέτοια δεν υπόκειται στον έλεγχο του Αρείου Πάγου.

ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ

Ο βιασμός είναι ένα από τα πιό αποτρόπαια εγκλήματα. Προβλέπεται αυστηρή τιμωρία σε βαθμό κακουργήματος από το Ποινικό Κώδικα στο δράστη του εγκλήματος αυτού. Δυστυχώς όμως οι καταγγελίες των θυμάτων βιασμού είναι ελάχιστες και οι πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος παραμένουν σε μεγάλο βαθμό στο σκοτάδι. Η ντροπή, η τυχόν αντιμετώπιση με καχυποψία του θύματος βιασμού, οι τυχόν ενοχές, ο φόβος εκδίκησης από το δράστη, η τυχόν δυσχέρεια απόδειξης του βιασμού, η προέλευση του δράστη από το οικείο ή στενό συγγενικό περιβάλλον του θύματος, η έλλειψη οικονομικών μέσων, ο στιγματισμός και η δημοσιοποίηση αποτελούν πολλές φορές μιά από τις αιτίες που τα θύματα βιασμών δεν προχωρούν σε καταγγελία του δράστη στην Αστυνομία. Μία έρευνα εγκληματολογίας αποκάλυψε ότι στην Ελλάδα κάθε χρόνο μόνο τποσοστό 6% περίπου των περιστατικών βιασμού καταγγέλλονται στην Αστυνομία και από αυτά μόνο ποσοστό 18% περίπου φθάνει στο Μικτό Ορκωτό δικαστήριο για να δικασθεί.

Ο βιασμός αφήνει σοβαρά ψυχικά τραύματα στο θύμα και μερικές φορές ισόβια. Τα θύματα χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας και μέριμνας από τη Πολιτεία με τρόπο που να αποφεύγεται εντελώς η δημοσιότητα. Θα πρέπει να υπάρχει πολυεπίπεδη οργανωμένη υποστήριξη των θυμάτων βιασμού από ειδικούς επιστήμονες ιατρούς, ψυχολόγους, νομικούς - δικηγόρους, αστυνομικούς, ώστε η καταγγελία των δραστών να γίνεται σε κάθε περίπτωση, προκειμένου οι υπαίτιοι να παραπέμπονται σε δίκη για να κριθούν για τις αξιόποινες πράξεις τους.

Ραντεβού το Σάββατο με ένα ακόμη ενδιαφέρον και επίκαιρο νομικό θέμα για την καλύτερη ενημέρωσή σας. Καλή βδομάδα και καλή δύναμη.

Συντομογραφίες: Π.Κ. = Ποινικός Κώδικας Κ.Π. Δ. = Κώδικας Ποινικής Δικονομίας

Γιώργος Π. Γιαγκουδάκης, Δικηγόρος Καβάλας

Διαζύγια - Ποινικά - Ιντερνετ

Για περισσότερες πληροφορίες 

σχετικά με το δικηγορικό γραφείο μου

επισκεφθείτε το site μας

kavala-lawyer.blogspot.gr

giagkoud@yahoo.com