Ποιος τελεί το έγκλημα της Αρπαγής ανηλίκων και πότε είναι κακούργημα; (Μέρος Β’)

* Δημοσιεύτηκε  15/ 9/2014  στην "Πρωϊνή" Εφημερίδα της Καβάλας 

Ενεργητικό υποκείμενο της τέλεσης της ως άνω πράξης μπορεί να είναι και ο γονέας του ανηλίκου μόνο όμως στην περίπτωση που δεν έχει την επιμέλεια και αφαιρεί τον ανήλικο από τον άλλο γονέα ή τρίτο που έχει την επιμέλεια με δικαστική απόφαση.

“Εφόσον δεν έχει εκδοθεί δικαστική απόφαση που να αναθέτει την επιμέλεια του προσώπου του ανηλίκου στο γονέα με τον οποίο διαμένει και από τον οποίο περιθάλπτεται, η αφαίρεσή του από τον άλλο γονέα, δεν πληροί τους όρους της αντικειμενικής υποστάσεως του εγκλήματος της αρπαγής ανηλίκου γιατί και αυτή είναι πράξη επιμελείας. `Οταν δεν υπάρχει δικαστική απόφαση για την επιμέλεια, η αφαίρεση του ανηλίκου από τον έναν γονέα εν αγνοία του άλλου γονέα συνιστά το αδίκημα της αυτοδικίας. Η αφαίρεση του ανηλίκου που γίνεται αυθαίρετα και αυτοδύναμα χωρίς να υπάρχει από πριν δικαστική απόφαση που να ρυθμίζει γενικά την κατάσταση του παιδιού και μάλιστα σύμφωνα με το συμφέρον του, με την γνώση από μέρους του δράστη ότι ενεργεί αυθαίρετα και αυτοδύναμα χωρίς να προσφύγει στη δικαστική αρχή για την αξίωση που έχει για δικαιολογημένη αφαίρεση του δικαιώματος επιμελείας καθώς και με την πεποίθησή του (δράστη) ότι το δικαίωμα της επιμελείας του παιδιού πρέπει να ανήκει μόνο σ` αυτόν, στοιχειοθετεί τη μορφή του εγκλήματος της αυτοδικίας που προβλέπεται και τιμωρείται από τη διάταξη του άρθρου 331 ΠΚ, πολύ περισσότερο γιατί κατά το άρθρο 1512 Α.Κ, οι γονείς σε περίπτωση διαφωνίας τους ως προς την άσκηση της γονικής μέριμνας ή της επιμέλειας οφείλουν να προσφύγουν στο Δικαστήριο. 

Σύμφωνα με το πνεύμα του νόμου για να στοιχειοθετήσει η αφαίρεση του ανηλίκου από τον ένα γονέα αυτοδικία, θα πρέπει ν` αποτελεί καταχρηστική, αυτογνώμονα και παρά τις αντιρρήσεις του άλλου γονέα άσκηση αποκλειστικής επιμέλειας.

        

Η από κοινού άσκηση της επιμέλειας του τέκνου συνεχίζεται και σε περίπτωση διακοπής της εγγάμου συμβιώσεώς των, εάν δεν έχει εκδοθεί ακόμα δικαστική απόφαση που να την αναθέτει στον ένα από τους δύο. Σε μία τέτοια περίπτωση η διαμονή του ανηλίκου με τον ένα από τους γονείς, η περίθαλψή του ή η ανατροφή του απ` αυτόν αποτελεί μια πραγματική κατάσταση, που ούτε δημιουργεί αποκλειστικό δικαίωμα του γονέως αυτού να επιμελείται του προσώπου του ανηλίκου, ούτε εμποδίζει τον άλλο γονέα να επιχειρήσει οποιαδήποτε πράξη επιμέλειας ή γονικής μέριμνας, πράγμα που αποτελεί άλλωστε, όχι μόνο δικαίωμά του, αλλά συγχρόνως φυσική και νομική υποχρέωσή του.

 Κατά συνέπεια, όταν δεν έχει εκδοθεί ακόμα δικαστική απόφαση που να αναθέτει την επιμέλεια του προσώπου του ανηλίκου στον γονέα, με τον οποίο διαμένει και από τον οποίο περιθάλπτεται, η αφαίρεσή του από τον άλλο γονέα, δεν πληρεί τους όρους της αντικειμενικής υποστάσεως της αρπαγής ανηλίκου. Αλλά και στην περίπτωση αυτή, αφαίρεση του ανηλίκου δεν είναι άμοιρη εννόμων συνεπειών, γιατί η παρά την θέληση και την διαφωνία του ενός γονέως αφαίρεση του ανηλίκου από τον άλλον συνιστά αυθαίρετη άσκηση αξιώσεως, σχετική με δικαίωμα, που ο δράστης ή το έχει πραγματικά ή από πεποίθηση το οικειοποιείται. Η συμπεριφορά αυτή θεμελιώνει την αντικειμενική υπόσταση του άρθρου 331 Π.Κ .περί αυτοδικίας . Η αυτοδικία και όλα τα εγκλήματα, των οποίων η αντικειμενική υπόσταση συνίσταται στην ανατροπή από τον δράστη μιας εννόμου σχέσεως ή δικαιώματος, όπως είναι και η άσκηση της γονικής μέριμνας ή της επιμέλειας του προσώπου του ανηλίκου, δεν διαφέρουν κατά τα συστατικά αντικειμενικά τους στοιχεία, αλλά μόνο κατά το περιεχόμενο του δόλου, με τον οποίο ενεργεί ο δράστης, εάν η ενέργειά του αποσκοπεί στην πραγμάτωση αμφισβητούμενου δικαιώματος, που ή πράγματι έχει ή νομίζει ότι έχει. 

Επομένως η παραπομπή για αυτοδικία, αυτού που διώχθηκε για αρπαγή ανηλίκου δεν αποτελεί ανεπίτρεπτη μεταβολή της κατηγορίας, αλλά μόνον ορθότερο νομικό χαρακτηρισμό της πράξεως, για την οποία ασκήθηκε η ποινική δίωξη. Η ενέργεια της κατηγορουμένης να απομακρύνει τα κοινά με τον εγκαλούντα τέκνα των από την οικία του (εγκαλούντα), δεν θεμελιώνει την αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος της αρπαγής ανηλίκων, αλλά αυτό της αυτοδικίας. Και αυτό γιατί η επιμέλεια του προσώπου του τέκνου ασκείται από κοινού, εφόσον δεν έχει εκδοθεί απόφαση διαζυγίου ή κάποια άλλη δικαστική απόφαση που να αναθέτει αποκλειστικά την επιμέλειά των σε ένα από τους γονείς”. (245/1993 ΠΛΗΜΜ ΠΕΙΡ)

Έχει νομολογηθεί από τα Δικαστήρια της ουσίας ότι η μητέρα, εκδιωκόμενη ή εξαναγκαζόμενη να αποχωρήσει από τη συζυγική οικία και συναποκομίζουσα το ανήλικο τέκνο της, προκειμένου να εξασφαλίσει σ`αυτό τη διατροφή του και να το διασώσει από τον κίνδυνο που το απειλούσε εάν παρέμενε χωρίς μητρικές φροντίδες στα χέρια του μη δυναμένου να το αναθρέψει πατέρα, δεν διαπράττει αρπαγή, γιατί η πράξη της δεν είναι άδικη σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 25 παρ. 1 ΠΚ λόγω κατάστασης ανάγκης (‘αρση του αδίκου χαρακτήρα της πράξης).

Αρπαγή τέκνου νεώτερου των 14 ετών που γεννήθηκε χωρίς γάμο των γονέων του και δεν έχει αναγνωριστεί από τον πατέρα του (εκούσια ή δικαστικά), τελείται από τον τελευταίο σε βαθμό κακουργήματος, εφόσον ο πατέρας δεν θεωρείται ανιών του ανηλίκου.

Πηγή Νομολογίας δικαστηρίων 29/2008 ΠΛΗΜΜ ΞΑΝΘ, 1608/2007 ΑΠ, 9/2005 ΑΠΟΦ ΕΙΣ ΠΡ ΡΟΔ, 272/2002 ΑΠ, 1470/1998 ΠΛΗΜΜ ΑΘ, 1219/1996 ΑΠ, 4869/1996 ΠΛΗΜΜ ΑΘ, 837/1994 ΠΛΗΜΜ ΑΘ, 43/1993 ΠΛΗΜΜ ΣΑΜ, 245/1993 ΠΛΗΜΜ ΠΕΙΡ, 761/1992 ΠΛΗΜΜ ΘΕΣΣΑΛ)

Συντομογραφίες: Π.Κ. = Ποινικός Κώδικας Α.Π.= Άρειος Πάγος


*Ευχαριστούμε για την επίσκεψή σας. Αν θελήσετε να επικοινωνήσετε για να ρωτήσετε κάτι που σας απασχολεί είμαστε στη διάθεσή σας. Μπορούμε να σας δώσουμε και νομική συμβουλή μέσω τηλεδιάσκεψης εξ αποστάσεως.

Γιώργος Π. Γιαγκουδάκης, Δικηγόρος Καβάλας

Διαζύγια - Ποινικά - Ιντερνετ

Για περισσότερες πληροφορίες 

σχετικά με το δικηγορικό γραφείο μου

επισκεφθείτε το site μας

kavala-lawyer.blogspot.gr
giagkoud@yahoo.com