Ποιος από τους εν διαστάσει συζύγους δικαιούται τη χρήση των κινητών; (Νομολογία)

Την απάντηση στο ερώτημα "Ποιος από τους εν διαστάσει συζύγους δικαιούται τη χρήση των κινητών;"  δίνει τεκμηριωμένα  η απόφαση του υπ΄ αριθμ. 2065/2012 Εφετείου Θεσσαλονίκης.

Παραθέτω σχετικό απόσπασμα αυτής παρακάτω:

"........Μετά την αναθεώρηση του οικογενειακού δικαίου του ΑΚ με το ν. 1329/1983 εισήχθη ως νόμιμο μεν περιουσιακό σύστημα των συζύγων η περιουσιακή αυτοτέλεια με αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα (άρθρο 1397,1400-1402 ΑΚ), ως συμβατικό δε περιουσιακό σύστημα (άρθρα 1403- 1405) η κοινοκτημοσύνη των αποκτημάτων. Ανεξάρτητα από το σύστημα που διέπει τις περιουσιακές σχέσεις των συζύγων, ο ν. 1329/1983 τροποποίησε και διεύρυνε τη ρύθμιση των κινητών πραγμάτων που εισφέρονται ή αποκτώνται στη διάρκεια του γάμου (άρθρο 1394, 1395, 1398, 1520 ΑΚ).

Η νέα ρύθμιση χαρακτηρίζεται από την ίση μεταχείριση των συζύγων. Για την επίλυση των αμφισβητήσεων που είναι ενδεχόμενο να προκύψουν σχετικά με το ποιος σύζυγος είναι νομέας και κάτοχος των επιμέρους κινητών του συζυγικού οίκου, είτε όταν εγείρονται αξιώσεις τρίτων, είτε στις σχέσεις μεταξύ των ιδίων των συζύγων, ο νομοθέτης έχει προνοήσει με την καθιέρωση διαφόρων τεκμηρίων (ΑΚ 1398). 

Σχετικά εξάλλου με την προβληματική της έννοιας των κινητών του συζυγικού οίκου ο νόμος διακρίνει μεταξύ α) «οικιακών αντικειμένων» (ΑΚ 1394 εδ. 2) και β) «κινητών που τα χρησιμοποιούν και οι δύο ή μόνο ο ένας από τους συζύγους» (ΑΚ 1394 εδ. 1,1395 εδ. 1,1398).

Ποια αντικείμενα θεωρούνται οικιακά δεν αναφέρει ο νόμος, παρά μόνο στο άρθρο 1820 εδ. β` στο οποίο ενδεικτικά γίνεται λόγος για έπιπλα, σκεύη, ενδύματα, θα πρέπει να γίνει δεκτό ότι στην έννοια των οικιακών αντικειμένων περιλαμβάνονται τα κινητά, τα οποία ανήκουν κατά κυριότητα στον ένα ή και τους δύο συζύγους ή για τα οποία υπάρχει προσδοκία αποκτήσεως της κυριότητας ενός ή και των δύο συζύγων και τα οποία προορίζονται να εξυπηρετούν τον κοινό ιδιωτικό βίο των συζύγων (βλ. Απ. Γεωργιάδη, Τα κινητά του συζυγικού οίκοι) (συμβολή στην ερμηνεία των ΑΚ 1394-1935) ΕλλΔνη 1989.1 επ. (2), Ε. Βλασσοπούλου, Η ρύθμιση των κινητών των συζύγων στο νέο οικογενειακό δίκαιο, ΝοΒ 1984.1138 επ. (1139).

Τη ρύθμιση της τύχης των κινητών σε περίπτωση διακοπής της έγγαμης συμβίωσης κατοχυρώνουν σήμερα οι ΑΚ 1394-1935, όπως αντικαταστάθηκαν με το άρθρο 1394, σε περίπτωση διακοπής της συμβίωσης, ο καθένας από τους συζύγους δικαιούται να παραλάβει τα κινητά που του ανήκουν ακόμη και αν τα χρησιμοποιούσαν και οι δύο ή και μόνος ο άλλος σύζυγος. Υποχρεούται όμως να παραχωρήσει στον άλλο σύζυγο τη χρήση των οικιακών αντικειμένων που του είναι απολύτως απαραίτητα για τη χωριστή του εγκατάσταση, αν το επιβάλλουν οι περιστάσεις για λόγους επιείκειας.

Εξάλλου, κατά την ΑΚ 1395, οι σύζυγοι κατανέμουν, σε περίπτωση διακοπής της συμβίωσης, τη χρήση των κινητών που ανήκουν και στους δύο, σύμφωνα με τις προσωπικές τους ανάγκες και, αν διαφωνούν, η κατανομή γίνεται από το δικαστήριο, το οποίο μπορεί να επιδικάσει και εύλογη αποζημίωση για τη χρήση που παραχωρεί. Οπως προκύπτει από τις ανωτέρω διατάξεις, ο κάθε σύζυγος δικαιούται σε περίπτωση διακοπής της συμβιώσεως να παραλάβει τα κινητά που του ανήκουν, ανεξάρτητα από το λόγο διακοπής της συμβιώσεως. Ετσι και ο σύζυγος που εγκατέλειψε το συζυγικό οίκο χωρίς εύλογη αιτία, έχει δικαίωμα κατ` αρχήν να παραλάβει από την οικογενειακή στέγη τα κινητά που του ανήκουν, εκτός αν πρόκειται για οικιακά αντικείμενα που είναι απολύτως απαραίτητα για τη συνέχιση της συμβίωσης του άλλου συζύγου ή για τη χωριστή του εγκατάσταση και συντρέχουν οι προϋποθέσεις της ΑΚ 1394 εδ. 2, δηλαδή αν το επιβάλλουν οι περιστάσεις για λόγους επιείκειας (βλ. Απ. Γεωργιάδη, Τα κινητά του συζυγικού οίκου, ό.π. ανωτ, ΕλλΔνη 1989.4, Ε. Βλασσοπούλου, ΝοΒ 32.1144 Ψυχομάνη, στο ΝοΒ 31.953). Το δικαστήριο όμως έχει τη δυνατότητα να λάβει υπόψη του και στοιχεία υπαιτιότητος όταν πρόκειται να αποφασίσει κατά την ΑΚ 1394 εδ. 2, αν την παραχώρηση της χρήσης των οικιακών αντικειμένων στον άλλο σύζυγο επιβάλλουν οι περιστάσεις για λόγους επιείκειας (βλ. Απ. Γεωργιάδη, Τα κινητά του συζυγικού οίκου, ό.π. ανωτ. ΕλλΔνη 1989.4, όπου και περαιτέρω παραπομπές στην υποσημ. 14).

Σύμφωνα με τη ρύθμιση των προαναφερθεισών διατάξεων των άρθρων 1394,1395,1398 ΑΚ, ο κάθε σύζυγος δικαιούται επί διακοπής της συμβιώσεως να παραλάβει τα κινητά που του ανήκουν (δηλαδή στα οποία έχει κυριότητα, επικαρπία ή απλώς κατοχή), ακόμη και αν μέχρι την αποχώρηση του τα κινητά αυτά πράγματα τα χρησιμοποιούσαν και οι δύο ή μόνος ο άλλος σύζυγος. Στην περίπτωση που ο άλλος σύζυγος τον εμποδίσει κατά την παραλαβή είτε π.χ. με απόκρυψη ή φυγάδευση του πράγματος, έχει εναντίον του τις οικείες εμπράγματες αγωγές (ΑΚ 1094,1108) ή αγωγές της νομής (ΑΚ 987, 989, βλ. Απ. Γεωργιάδη, ό.π. ανωτ, ΕλλΔνη 1989.4).
Ο εναγόμενος σύζυγος, εφόσον δεν συντρέχει η εξαίρεση της ΑΚ 1394 εδ. 2, δεν μπορεί να αντιτάξει κατ` ένσταση ότι δικαιούται έναντι του ενάγοντος σε συγκατοχή (ΑΚ 1095,1108 παρ. 2), διότι με τη διακοπή της συμβιώσεως έπαυσε η υποχρέωση του ενάγοντος συζύγου να παραχωρήσει στον άλλο (εναγόμενο) τη χρήση των κινητών που του ανήκουν (βλ. Γεωργιάδη, όπ. ανωτ. ΕλλΔνη 1989.4). Θα πρέπει να τονισθεί ότι το τεκμήριο της ΑΚ 1398 παρ. 1 δεν ισχύει σε περίπτωση διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, οπότε ισχύουν και πάλι οι ΑΚ 1110-1111 (βλ. Απ. Γεωργιάδη, Εμπράγματο δίκαιο 1,1991 παρ. 58 III αριθ. περιθ. 69 και υποσημ. 118 στη σελίδα 576, βλ. επίσης για τα τεκμήρια της ΑΚ 1398 και Βλασσοπούλου, ό.π. ανωτ, ΝοΒ 32.1138 επ.).

 Στην περίπτωση λύσης του γάμου με διαζύγιο ο ν. 1329/1983 δεν προέβλεψε καμία ειδική ρύθμιση σχετικά με τη τύχη των πραγμάτων του συζυγικού οίκου. Επομένως θα εφαρμοσθούν οι γενικές διατάξεις για προστασία της κυριότητας, νομής κλπ, επικουρούμενες από τα τεκμήρια των ΑΚ 1398 παρ. 2 και 3 (βλ. Απ. Γεωργιάδη, όπ. ανωτ, ΕλλΔνη 1989.6, Βλασσοπούλου, όπ. ανωτ, ΝοΒ 32.1148, ΕφΑΘ 4806/1996). ............"

Σχετικά άρθρα Αστικού Κώδικα (άρθ. 1394-1398 Α.Κ.)

                                `Αρθρο 1394
                         Κατανομή των κινητών
         Σε περίπτωση  διακοπής  της  συμβίωσης,  ο  καθένας  από  τους  συζύγους  δικαιούται να παραλάβει τα κινητά που του ανήκουν, ακόμη και  αν τα χρησιμοποιούσαν  και  οι  δύο  ή  και  μόνος ο  άλλος  σύζυγος.   Υποχρεούται όμως να παραχωρήσει στον άλλο σύζυγο τη χρήση των οικιακών αντικειμένων  που  του  είναι  απολύτως  απαραίτητα για τη χωριστή του  εγκατάσταση, αν το επιβάλλουν οι περιστάσεις για λόγους επιείκειας.

                            `Αρθρο 1395
     Οι σύζυγοι κατανέμουν, σε περίπτωση διακοπής της συμβίωσης, τη  χρήση των κινητών που ανήκουν και στους δύο, σύμφωνα με τις προσωπικές  τους ανάγκες.  Αν διαφωνούν, η κατανομή γίνεται από το δικαστήριο  που  μπορεί να επιδικάσει εύλογη αποζημίωση για τη χρήση που παραχωρεί.

                            `Αρθρο 1396
                       Μέτρο αμοιβαίας ευθύνης
       Οι  σύζυγοι κατά την εκπλήρωση των αμοιβαίων υποχρεώσεών τους,  που πηγάζουν από το  γάμο,  ευθύνονται  με  μέτρο  την  επιμέλεια  που  δείχνουν στις προσωπικές τους υποθέσεις.

                            `Αρθρο 1397
                Περιουσιακή αυτοτέλεια των συζύγων.
       Με  την  επιφύλαξη  των  διατάξεων που ακολουθούν, ο Γάμος δεν  μεταβάλλει την Περιουσιακή αυτοτέλεια των συζύγων.

                             `Αρθρο 1398
                         Τεκμήρια για τα κινητά
         Τα κινητά που βρίσκονται στη νομή ή κατοχή του ενός ή και  των  δύο  συζύγων  τεκμαίρεται,  υπέρ των δανειστών του καθενός από αυτούς,  ότι ανήκουν στο σύζυγο που είναι οφειλέτης τους.  Το τεκμήριο αυτό δεν  ισχύει σε περίπτωση διακοπής της έγγαμης συμβίωσης.
         Τα κινητά που βρίσκονται στη νομή ή κατοχή και των δύο συζύγων  τεκμαίρεται, στις μεταξύ τους σχέσεις, ότι ανήκουν και στους δύο  κατά  ίσα μέρη.
         Στις  σχέσεις  των  συζύγων  μεταξύ τους και με τους δανειστές  τους τεκμαίρεται ότι τα κινητά τα προορισμένα για την προσωπική  χρήση  του ενός από τους συζύγους ανήκουν σ` αυτόν.